Obecnie dużą popularność w miejscowej terapii trądziku zdobywa adapalen, znany pod nazwą handlową Differin żel 0,1%. Należy on do nowej generacji retinoidów i przy dużej skuteczności terapeutycznej wykazuje znacznie mniej działań ubocznych niż retinoidy stosowane dotychczas.
Mechanizm działania adapalenu polega na przywracaniu prawidłowego różnicowania komórek naskórka, zapobieganiu rogowaceniu ujścia mieszka włosowego, dzięki czemu chroni przed powstawaniem mikrozaskórników, zaskórników i zmian zapalnych.
Lepsza tolerancja adapalenu od wcześniej stosowanych retinoidów wynika z następujących właściwości:
Adapalen działa selektywnie na receptory naskórka (Retinoid Acid Receptor) RAR-beta i częściowo RAR-gamma, podczas gdy retinoidy starej generacji wiążą wszystkie trzy typy receptorów RAR: alfa, beta i gamma.
Inna struktura molekularna determinuje jego działanie, eliminując ewentualną cytotoksyczność w stosunku do keratynocytów.
Adapalen ma bardziej stabilną strukturę chemiczną niż np. tretinoina i nie ulega zniszczeniu pod wpływem światła. Jest możliwe, że produkty rozpadu tretinoiny mogą indukować podrażnienie skóry.
Adapalen wykazuje istotne właściwości przeciwzapalne, znacznie silniejsze niż tretinoina, dzięki hamowaniu aktywności cyklooksygenazy.
Adapalen wykazuje szczególne powinowactwo do jednostki włosowo-łojowej, co może wynikać z faktu, iż substancja czynna znajduje się w mikrokryształkach, które przenikają do mieszka włosowego.
Lek ten zalecany jest w monoterapii w łagodnym lub średnio nasilonym trądziku zaskórnikowym i grudkowo-krostkowym, a w leczeniu skojarzonym w innych postaciach trądziku (Differin + lek miejscowy lub Differin + antybiotyk doustny).
Należy stosować go raz dziennie, najlepiej wieczorem. Leczenie rozpoczyna się od małych ilości preparatu, nakładanych na skórę całej twarzy z wyjątkiem kątów oczu i ust oraz fałdów nosowo-policzkowych, 10-15 minut po umyciu i wysuszeniu ręcznikiem.
W krótkim czasie po rozpoczęciu kuracji może się pojawić zaczerwienienie i wysuszenie skóry twarzy. Nadmierne zaczerwienienie naskórka jest wskazaniem do przerwania leczenia na kilka dni, aż do momentu ustąpienia objawów. Nie należy stosować preparatu na uszkodzoną skórę. Co prawda adapalen nie wywołuje reakcji fototoksycznych ani fotoalergicznych, ale na skutek ścienienia warstwy rogowej naskórka dochodzi do uwrażliwienia skóry na działanie promieni UV, więc podczas kuracji należy unikać nadmiernej ekspozycji na słońce. Ponadto, w czasie stosowania Differinu nie należy używać kosmetyków zalecanych do pielęgnacji skóry trądzikowej. Nie należy stosować preparatu u kobiet w ciąży i matek karmiących. Jeśli chodzi o działania niepożądane, to są to najczęściej pieczenie i podrażnienie skóry. Ustępują one szybko po zakończeniu leczenia.
Porównanie działania adapalenu w postaci 0,1% żelu i tretinoiny w postaci 0,025% żelu u pacjentów z trądzikiem
Naukowcy amerykańscy przeprowadzili badanie mające na celu porównanie skuteczności i działań ubocznych wyżej wymienionych preparatów. W tym celu zebrano grupę pacjentów (ochotników) z trądzikiem o średnim stopniu nasilenia i przez 12 tygodni zalecono im aplikację na jedną połowę twarzy adapalenu, a na drugą tretinoiny (każdego wieczoru, na suchą, oczyszczoną skórę). Reakcje pacjentów na stosowane preparaty analizowano po 2, 4, 8 i 12 tygodniach. Komisja oceniająca wyniki kuracji nie była poinformowana, jakich użyto preparatów (podobnie jak pacjenci); miała za zadanie oceniać jedynie następujące objawy: rumień, łuszczenie, grudki, pęcherzyki, obrzęk w skali 0-4 (0 - nic, 1 - delikatne zmiany, 2 - średnio nasilone, 3 - zaawansowane, 4 - bardzo zaawansowane) na obydwu połowach twarzy. Pacjenci pytani przez komisję zgłaszali następujące dolegliwości: napięcie, swędzenie, pieczenie, palenie w skali 0-4 (0 - nic, 1 - delikatne, 2 - średnio nasilone, 3 - znaczne, 4 - nie do wytrzymania).
Ocena objawów klinicznych i dolegliwości odczuwanych przez pacjentów pokazała, że adapalen 0,1% żel był lepiej tolerowany niż tretinoina 0,025% żel. Jeżeli chodzi o skuteczność porównywanych preparatów w zwalczaniu wykwitów trądzikowych, wyniki były niemal analogiczne. Różnice dotyczyły jedynie miejscowych objawów ubocznych, które częściej występowały po użyciu tretinoiny (głównie zaczerwienienie i wysuszenie skóry). Być może lepsza tolerancja adapalenu wynika z faktu, że formuła preparatu oparta jest na żelu o podłożu raczej wodnym niż alkoholowym.
Zastosowanie adapalenu w postaci 0,1% żelu w skojarzeniu z innymi lekami do miejscowej terapii trądziku
Często w praktyce klinicznej w leczeniu trądziku stosuje się dwa preparaty działające miejscowo, ale różniące się mechanizmami działania. Ten rodzaj terapii zaleca się u pacjentów, którzy nie odpowiadają w sposób satysfakcjonujący na leczenie jednym lekiem.
Proponowane skojarzenia leków:
Differin żel 0,1% +
nadtlenek benzoilu 5% lub 10% (Benzacne żel 5% lub 10%, Oxy 10, Ultra Clerasil krem 10%),
Differin żel 0,1% + klindamycyna (Dalacin T),
Differin żel 0,1% + erytromycyna (Davercin, Aknemycin, Zineryt).
W powyższych zestawieniach zaleca się stosowanie adapalenu na noc, a rano preparatów antybiotykowych czy nadtlenku benzoilu. Terapia skojarzona minimalizuje ryzyko antybiotykooporności i zapewnia kompleksowe zwalczanie choroby.
Zasadniczym problemem w miejscowym stosowaniu antybiotyków jest niedostateczna penetracja poszczególnych warstw skóry oraz mieszków łojowych. W związku z tym preparaty antybiotyków muszą zawierać etanol i wykazywać właściwości penetracyjne. Bardzo dobrym lekiem łączącym 4% erytromycynę i 1,2% octan cynkowy w etanolowym roztworze diisopropylo-octano-dikarboksylatu jest Zineryt. Dodatek octanu cynkowego, oprócz działania ściągającego, złuszczającego i sebostatycznego, ma także wpływ na biologiczne wykorzystanie erytromycyny. Istnieje również możliwość stosowania Zinerytu przez kobiety w ciąży i podczas laktacji. Do działań niepożądanych należy pieczenie, swędzenie, łagodny rumień, które ustępują samoistnie w ciągu pierwszych 14 dni leczenia.
Wykorzystywany w miejscowym leczeniu trądziku nadtlenek benzoilu działa przeciwzaskórnikowo, dzięki czemu ułatwia ewakuację wydzieliny gruczołów łojowych. W wyniku jego rozkładu uwalnia się tlen, co z kolei utrudnia rozwój bakteriom beztlenowym, a ponadto hamuje wytwarzanie przez P. acnes drażniących wolnych kwasów tłuszczowych. Ten mechanizm sprawia, że nie obserwuje się oporności nawet w przypadku przewlekłego stosowania. Działania niepożądane występują częściej niż w przypadku stosowanych miejscowo antybiotyków i manifestują się głównie wysuszeniem, złuszczaniem, odczynami zapalnymi, które ustępują po odstawieniu preparatu.
Tazaroten
Kolejnym nowym preparatem stosowanym w miejscowej terapii trądziku jest tazaroten. Należy on do grupy retinoidów, z tym że ma charakter proleku, przekształcanego dopiero do formy czynnej. Podobnie jak inne retinoidy przywraca prawidłowy przebieg procesu rogowacenia.
Tazaroten 0,1% żel w relacji do adapalenu 0,1% żelu i tretinoiny 0,025%
Stwierdzono, że skuteczność i tolerancja tazarotenu w postaci 0,1% żelu jest porównywalna z adapalenem 0,1% żelem i tretinoiną 0,025%. Dowiodły tego badania naukowe przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych na grupie ochotników z łagodną i średnio nasiloną postacią trądziku.
Część pacjentów każdego wieczoru przez 12 tygodni stosowała 0,025% tretinoinę, a część 0,1% tazaroten. Po upływie 12 tygodni oceniono, że kuracja tazarotenem dała o 24% większą redukcję zmian trądzikowych niż kuracja tretinoiną. Oba leki, zarówno tretinoina, jak i tazaroten, były dobrze tolerowane przez pacjentów. W obu grupach terapeutycznych wystąpiły łagodnie wyrażone działania niepożądane w postaci łuszczenia, zaczerwienienia i wysuszenia skóry.
Podobne badanie przeprowadzono w celu porównania skuteczności działania 0,1% tazarotenu i 0,1% adapalenu. W obu grupach chorych zaobserwowano porównywalną redukcję zmian trądzikowych. Również tolerancja obu preparatów była podobna. Objawy uboczne charakteryzowały się łuszczeniem, zaczerwienieniem i wysuszeniem skóry w nieznacznym stopniu.
Na uwagę zasługuje również fakt, że tazaroten nie wywołuje reakcji fotoalergicznych. Podobnie jak w przypadku adapalenu czy tretinoiny, tazaroten jest przeciwwskazany u kobiet ciężarnych i karmiących.
Anonim
