Trenbolone a uszkodzenia wątroby

Niedawno lekarz medycyny Thomas O’Connor powiedział, że iniekcyjne sterydy anaboliczno-androgenne nie mogą wywołać zmian wątroby (np. gruczolaków). Niestety myli się w tej kwestii. Istnieją przynajmniej 3 doniesienia naukowe dotyczące osób, u których stwierdzono uszkodzenia wątroby po zastosowaniu parenteralnych (np. iniekcyjnych) leków z grupy SAA (sterydów anaboliczno-androgennych). Jeszcze więcej opisów przypadków dotyczy klasycznych doustnych, alfa alkilowanych SAA.

Uwaga: zarówno winstrol, metanabol, trenbolone, primobolan (metenolone), masteron (drostanolone), jak również testosteron mogą występować w postaci doustnej (tabletki, proszek), jak i do iniekcji (roztwory na wodzie, np. testosteron, winstrol, roztwory na oleju: testosteron, trenbolone, metanabol, masteron, primobolan itd.).

https://www.youtube.com/watch?v=jJNLL8KgRxA

Film: w 9. minucie 42. sekundzie zaczyna się wątek, który stał się powodem napisania tego tekstu.

Iniekcyjny winstrol niszczy wątrobę równie łatwo, jak tabletki

35-letni mężczyzna został przyjęty do szpitala z powodu postępującej żółtaczki, kolkowego bólu brzucha, wymiotów i ciężkiego świądu. Jego mocz ściemniał (oznacza to często uszkodzenie nerek, takie same są objawy rabdomiolizy – wtedy mioglobina może uszkodzić nerki) i występowały jasne stolce. Mężczyzna wcześniej miał dyslipidemię, a w weekendy wypijał litr alkoholu. Dwanaście tygodni przed przyjęciem do szpitala rozpoczął cykl dopingowy:

• stanozolol (100 mg, 3 razy / tydzień domięśniowo)
• trenbolone (100 mg, 3 razy / tydzień domięśniowo)
• propionian testosteronu (50 mg, 3 razy w tygodniu domięśniowo)

Moim zdaniem decydujące było tu stosowanie winstrolu i/lub trenbolonu. Testosteronu było za mało i nie jest toksyczny, staje się groźny dla wątroby dopiero w dawkach liczonych w gramach. Alkohol na pewno nie pomógł wspomnianemu zawodnikowi.

Trenbolone może zniszczyć wątrobę w 8 tygodni?

Pierwszy omawiany przypadek toksyczności dla wątroby iniekcyjnego środka opisano w 2016 r.: 24-letni mężczyzna, który wcześniej nie cierpiał z powodu cholestazy ani schorzeń wątroby zgłosił się do lekarza z występującymi od 2 tygodni skutkami ubocznymi: utratą apetytu, ciemnym kolorem moczu, żółtym stolcem i żółtymi twardówkami, bez  bólu brzucha i świądu. Pacjent nie podróżował za granicę, nie stosował leków na receptę lub bez recepty (trenbolone nie występuje w oficjalnym obrocie dla ludzi, jest środkiem do tuczu bydła stosowanym np. w USA), preparatów ziołowych, narkotyków ani nadmiernie nie spożywał alkoholu.

Pacjent zakończył 8-tygodniowy cykl (50 mg dziennie) sterydu anabolicznego trenbolonu enanthate 2 miesiące temu. Po raz pierwszy użył trenbolonu, ale rok wcześniej brał testosteron (250 mg tygodniowo) przez 8 tygodni. W badaniu fizykalnym opisano dobrze wytrenowanego mężczyznę z łagodną żółtaczką, bez wyczuwalnych zmian wątroby. Nie miał rodzinnej historii cholestazy. Jedną z podstawowych funkcji wątroby jest tworzenie i wydzielanie żółci. Cholestaza (gr. cholestasis, tj. zastój żółci) to stan spowodowany upośledzeniem czynności wydzielniczej komórki wątrobowej w zakresie syntezy i wydzielania żółci do dwunastnicy lub też mechaniczne zatrzymanie jej odpływu z wątroby.

Wyniki badań

1. Enzymy wątrobowe przekroczone. ALT (Aminotransferaza alaninowa): 115 IU/l (norma wynosi: 4-36 U/L; wg norm ESAP: 10-40 U/L), aspAT / AST (aminotransferaza asparaginianowa): 52 IU/l (norma: 0-35 IU/L).
2. Testy serologiczne w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu A, B, C i E, CMV i EBV były ujemne.
3. Nie było dowodów na autoimmunologiczne zapalenie wątroby lub pierwotną żółciową marskość wątroby. Poziomy IgA, IgG i IgM w surowicy były prawidłowe.
4. Uszkodzenie wątroby z powodu hemochromatozy (składowania żelaza) lub choroby Wilsona (składowania miedzi) było mało prawdopodobne, ponieważ pacjent miał normalny poziom żelaza i wartości ceruloplazminy w surowicy były prawidłowe
5. Ponieważ serologia i obrazowanie były prawidłowe, a żółtaczka postępowała, wykonano biopsję wątroby. Biopsja ta wykazała wyraźną cholestazę, częściowo kanalikową, częściowo powodującą rozpad hepatocytów. Cholestatyczne zapalenie wątroby wywołane sterydami anabolicznymi było więc bardzo prawdopodobną przyczyną żółtaczki.

Mechanizm uszkodzenia wątroby i nerek przez SAA

Upośledzenia przepływu żółci (cholestaza) -> zwiększone stężenie kwasów żółciowych w wątrobie -> uszkodzenie wątroby -> nadmiar kwasów żółciowych i bilirubiny jest transportowany do nerek -> nerki są uszkadzane. Żółć składa się w 89%-97% z wody oraz elektrolitów i substancji organicznych, takich jak kwasy żółciowe, bilirubina, cholesterol i fosfolipidy. Żółć stanowi drogę eliminacji cholesterolu, bilirubiny, ksenobiotyków (które nie są wystarczająco hydrofilne, raczej lipofilne). To może tłumaczyć jej szkodliwy potencjał dla ustroju.

Drugi przypadek opisany w 2010 r. jest bardzo podobny: 40-letni kulturysta-amator przyjmował octan trenbolonu (trenbolone acetate) we wstrzyknięciach przez rok i rozwinęła się u niego żółtaczka. Od siedmiu tygodni wykazywał uogólnione zmęczenie, biegunkę z jasnymi stolcami, ciemny mocz i ból w prawym górnym kwadrancie tułowia. Zaprzeczył spożywaniu alkoholu, a w jego rodzinie nie było historii chorób wątroby.

Wyniki badania

1. Enzymy wątrobowe przekroczone, ale wcale nie tak silnie (kilkukrotnie).
2. Cholesterol 2,5-krotnie ponad normę (komentarz: wiele razy pisałem, iż wysoki cholesterol całkowity jest pośrednim znakiem, iż wątroba „mocno dostała po dupie”, na co wcale nie muszą wskazywać aminotransferazy asparaginianowa i alaninowa, jak było w tym przypadku).
3. Transporter cholesterolu LDL prawie 3-krotnie ponad normę.
4. Pęcherzyk żółciowy był skurczony, z pogrubionymi ścianami.
5. Biopsja wątroby (próbka) wykazała cholestazę (kanalikową i miąższową) z niewielkim naciekiem zapalnym w przestrzeni wrotnej, spowodowaną braniem określonych leków (ogólnie trenbolone nie jest uznawany za środek silnie hepatotoksyczny).

Komentarz

Pierwszy mężczyzna postępował bezsensownie, gdyż trenbolone enanthate ma kilkudniowy okres półtrwania (~4,5 dnia, a nie jak się powszechnie uważa 10,5 dnia), dlatego spokojnie mógł podawać większą dawkę środka np. 2 x w tygodniu, zamiast codziennie 50 mg. Ponadto trenbolone jest  ciężkiego kalibru preparatem, nie nadaje się do drugiego kontaktu z dopingiem.

Jak widać, iniekcyjne środki, których nie uważa się za silnie hepatotoksyczne, mogą prowadzić do uszkodzeń wątroby i cholestazy. Najbardziej szokujące, iż u jednego mężczyzny trzeba było aż roku brania trenbolonu, u innego natomiast wystarczyły 2 miesiące, przy czym 50 mg dziennie to nie jest jakaś szokująca dawka środka.

Co oznacza wysokie stężenie bilirubiny?

U pierwszego mężczyzny (stosującego trenbolone enanthate 2 miesiące) stężenie bilirubiny całkowitej wynosiło 159 µmol/L, a więc przekraczało normę ponad 9-krotnie, u drugiego (biorącego trenbolone acetate przez cały rok) wynosiło 17,4 mg/dL, a więc norma była przekroczona 17-krotnie!

Przykładowo norma dla bilirubiny (całkowitej) wg ESAP 2015 wynosi 0,3-1,2 mg/dL (5,1-20,5 µmol/L), wg „Testów laboratoryjnych i badań diagnostycznych w medycynie” norma wynosi 0,3-1,0 mg/dL lub 5,1-17,0 µmol/L.

Podwyższenie stężenia bilirubiny świadczyć może o kamieniach żółciowych, nowotworowych przerzutach do wątroby, cholestazie polekowej (klasyczny objaw doustnych SAA i „prohormonów”), żółtaczce hemolitycznej (wystarczy stężenie bilirubiny przekraczające 2 mg/dL we krwi), zapaleniu wątroby itd.

Analiza wyników badań pośmiertnych wykonanych na grupie ponad 10000 zmarłych z powodu nowotworu wykazała, iż jedynie w 0,8% przypadków choroba była ograniczona do wątroby. Przerzuty do wątroby stwierdzono w 41% przypadków i były one 10-krotnie częstsze w grupie z rozpoznaniem raka przewodu pokarmowego. Wśród wielu nowotworów często przerzutujących do wątroby wymienia się przede wszystkim raki przewodu pokarmowego, a spośród nich głównie jelita grubego, żołądka, trzustki, następnie raki płuca oraz piersi.

Czy SARM i prohormony mogą zniszczyć wątrobę?

Dla porównania napiszę, iż wysoce toksyczne dla wątroby mogą być środki typu SARM (miały być selektywne, okazały się katastrofalne) oraz niezwykle popularne kiedyś „prohormony” (doping równie twardy, jak Metanabol, ale w ładnym opakowaniu).

Pewien mężczyzna stosował LGD‐4033 (LIGANDROL) przez 5 tygodni. To wystarczyło, by ALAT przekroczył normę 14,5-krotnie, a ASPAT ponad 4-krotnie. Bilirubina także kilkukrotnie przekraczała normę. U 24-letniego mężczyzny utrzymywała się żółtaczka, spadek masy ciała, nudności, osłabienie, stracił też 5 kg masy. Prawdopodobnie SARM miał długofalowe skutki, bo u mężczyzny stan wątroby poprawiał się i pogarszał przez kolejne 8 tygodni. Nawet po 2 miesiącach przekraczał normalne wskaźniki wątrobowe.

Takie same były skutki stosowania powszechnego na polskich aukcjach internetowych superdrolu, kiedyś sprzedawanego jako suplement diety! Jest to pochodna masteronu. Wszystkie sterydy anaboliczno-androgenne da się uzyskać w wersji doustnej, tylko ceną będzie ogromna toksyczność dla ustroju. I tak właśnie było w tym przypadku. 30-latek brał metylowany drostanolone (znany pod komercyjną nazwą superdrol) przez 4 tygodnie i mało przez to nie umarł.

Okazało się, że jest nosicielem wirusowego zapalenia typu B i nic o tym nie wiedział. Początkowo stężenie bilirubiny wynosiło 181 μmol/L (norma wynosi od 5,1 do 17,0 μmol/L), czyli ponad 10-krotnie przekraczało normę. Takie (lub jeszcze gorsze) wyniki mogą świadczyć np. o przerzutach do wątroby, zapaleniu wątroby, jej marskości itd. Pomimo odstawienia superdrolu i wdrożenia leczenia stan 30-latka ciągle się pogarszał. W pewnym momencie bilirubina przekraczała już normę 37-krotnie. Dopiero po 2 miesiącach intensywnego leczenia stan mężczyzny się ustabilizował.

Podsumowanie

Większość lekarzy nie zna się na środkach farmakologicznych pochodzących z czarnego rynku, gdyż w popularnych książkach po prostu nie da się znaleźć takich informacji. W większości książek z toksykologii i farmakologii znalazłem tylko drobne wzmianki, żadnych szczegółów na temat trenbolonu. Ani słowa o SARM i prohormonach. Dr Thomas O’Connor ma swój kanał na Youtube i na ogół przekazuje trafne informacje. Sugestia lekarza, iż tylko doustne SAA mogą spowodować zmiany wątroby, wynika z kiedyś przyjętej hipotezy. Niestety nie jest ona prawdziwa. Zarówno iniekcyjny Metanabol, Winstrol (co jest oczywiste), jak i trenbolone (co kiedyś wydawało się niemożliwe) mogą doprowadzić do uszkodzeń wątroby.

Referencje, badania, literatura:

Jegel, Kimberly Trenbolone Acetate Use Causing Acute Hepatitis https://journals.lww.com/ajg/fulltext/2010/10001/trenbolone_acetate_use_causing_acute_hepatitis_.780.aspx

Marije N. Boks i in. A jaundiced bodybuilder Cholestatic hepatitis as side effect of injectable anabolic–androgenic steroids https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/02640414.2016.1265659?casa_token=i7RuZ7Fe3V8AAAAA%3Aykq9SaHw52VW1KJ0GqbAW8WFOABY7z8qWny4Qfyq2OdCFpMq74SqCK_zIntlWYXjRsArV0wzv1SC

Grzegorz Nawrocki, Marek P. Nowacki Leczenie operacyjne przerzutów do wątroby http://www.czytelniamedyczna.pl/1185,leczenie-operacyjne-przerzutow-do-watroby.html

Aldona Pietrzak1, Dorota Czelej1, Bogusław Pietrzak Skórne manifestacje chorób wątroby. Część I http://www.czytelniamedyczna.pl/1354,sklrne-manifestacje-chorlb-wtroby-cz-i.html

Michał Myśliwiec Nefropatia cholemiczna (żółciowa) I Klinika Nefrologii i Transplantologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/view/63907/48070

Kittrawee Kritmetapak, corresponding author 1 Thanatarn Sathidatekoonchorn, 2 and Weerapat Papanrueng Bile cast nephropathy in a patient with cholangiocarcinoma – a case report https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5930206/

Ewa Nowakowska-Duława, Andrzej Nowak „Budowa i czynność dróg żółciowych” https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/750,budowa-i-czynnosc-drog-zolciowych

Gabriela Magrian „Plazmafereza — rola pielęgniarki w opiece nad pacjentem” Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku https://journals.viamedica.pl/forum_nefrologiczne/article/viewFile/18546/14576

Radovanović D, Jovanović D, Mihailović D, Ranković G, Stojiljković N, Dimitrov V. [Hepatoprotective effects of silymarin in androgenic-anabolic steroid-induced liver damage]. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15510919

B. Mosallanejad, R. Avizeh and H. Najafzadeh Varzi „Successful Treatment of Stanozolol Induced-hepatotoxicity with Silymarin in a Bitch”  https://scialert.net/fulltextmobile/?doi=ajas.2011.213.218

Christelle El Khoury, Toni Sabbouh, 2 Hussein Farhat, 3 and Antoine Ferzli „Severe Cholestasis and Bile Cast Nephropathy Induced by Anabolic Steroids Successfully Treated with Plasma Exchange” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5748144/

Hannah I Awai, MD, Elizabeth L Yu, MD, Linda S Ellis, MD,4 and Jeffrey B Schwimmer, MD „Liver Toxicity of Anabolic Androgenic Steroid Use in an Adolescent with Nonalcoholic Fatty Liver Disease” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3772995/

Ted George O. Achufusi; Raj K. Patel „Milk Thistle”  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541075/