Najlepsze preparaty na odporność - jakie suplementy wybrać?

Układ odpornościowy, czyli inaczej immunologiczny, to system obronny naszego organizmu, chroniący nas w pierwszej kolejności przed zewnętrznymi, biologicznymi czynnikami chorobotwórczymi, zaliczanymi ogólnie do grupy patogenów. Praca układu odpornościowego skupia się więc głównie na rozpoznawaniu i unieszkodliwianiu patogenów, takich jak m.in. wirusy, bakterie, grzyby i pierwotniaki.

1. Gdy odporność szwankuje…
2. Uodparniające składniki pokarmowe
3. Suplementy
4. Kto odniesie korzyści
5. Stosowanie i dawkowanie
6. Na co zwracać uwagę?
7. Co jeszcze warto wiedzieć?
8. Ranking TOP10 preparatów na odporność

Układ odpornościowy chroni nas również przed wewnętrznymi czynnikami chorobotwórczymi, identyfikując i likwidując komórki nowotworowe.

Pod pojęciem „odporności” rozumiemy zdolność organizmu do zwalczania patogenów, głównie zdolność samoobrony przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Organizm operuje dwoma rodzajami odporności – odpornością wrodzoną (nieswoistą) i odpornością nabytą (swoistą). Odporność nieswoista tworzy pierwszą linię obrony organizmu przed patogenami. I wprawdzie nie jest tak wyspecjalizowana, jak odporność swoista, to jednak pozwala na błyskawiczne rozpoznanie i natychmiastową eliminację patogenu, albowiem uaktywnia się w wyniku każdego kontaktu z drobnoustrojem chorobotwórczym. Odporność nabyta, na co wskazuje jej nazwa, kształtuje się dopiero wraz z czasem życia, ale cechuje się za to niezwykle wysoką precyzją rozpoznawania patogenów. Komórki immunologiczne tego typu odporności w kontakcie z danym drobnoustrojem zapamiętują go, aby po ponownym zetknięciu się z nim uruchomić odpowiednią odpowiedź obronną.

Za odporność wrodzoną odpowiadają liczne komórki układu immunologicznego, a m.in. takie jak: makrofagi, granulocyty, monocyty, komórki tuczne, limfocyty wrodzone, komórki naturalni zabójcy i naturalne komórki limfoidalne. Natomiast w skład odporności nabytej wchodzą z jednej strony komórki immunologiczne, takie jak limfocyty T i limfocyty B oraz komórki prezentujące antygen, z drugiej zaś wyspecjalizowane cząsteczki białkowe, głównie cytokiny i przeciwciała.

Gdy odporność szwankuje…

Spadek odporności objawia się przede wszystkim wysoką częstotliwością zapadania na sezonowe infekcji oraz relatywnie ciężkim przebiegiem tych infekcji. Spadek odporności pojawia się jako skutek uboczny antybiotykoterapii infekcji bakteryjnych, immunosupresji po przeszczepach narządów oraz leczenia chorób autoimmunologicznych i nowotworowych. Abstrahując jednak od problemów medycznych, w życiu codziennym do obniżenia odporności przyczyniają się głównie: przewlekły stres, nadmierny wysiłek fizyczny i nieracjonalna dieta. Z tego powodu spadek odporności jest częstym problemem sportowców wyczynowych.

Fundamentalny udział w kształtowaniu odporności ma nasza codzienna dieta. Chodzi bowiem o to, że niektóre składniki pokarmowe są absolutnie niezbędne do pracy układu odpornościowego. Jeżeli więc nie dostarczamy takich składników z dietą lub codzienna dieta zawiera ich zbyt mało, mogą pojawić się problemy w obszarze odporności.

Uodparniające składniki pokarmowe

Do tej pory wykazano już związek pomiędzy wieloma składnikami pokarmowymi a odpornością człowieka. Skupmy się więc może w tym miejscu na takich, których związek z kondycją układu odpornościowego okazał się bezsporny i spektakularny.

Probiotyki

Czyli żywe mikroorganizmy spożywane wraz z pokarmami ukwaszonymi i dojrzewającymi, utrzymują równowagę mikrobiologiczną jelit, która jest jednym z najważniejszych elementów naszej odporności. Mikroflora jelitowa zwiększa bowiem z jednej strony aktywność układu odpornościowego, z drugiej zaś wytwarza rozmaite związki bezpośrednio dezaktywujące patogeny.

Witamina C

Występująca głównie w świeżych owocach i warzywach, gromadzi się w komórkach odpornościowych, związanych z odpornością wrodzoną, m.in. takich jak granulocyty, nasilając ich ruchliwość oraz zdolność rozpoznawania, uśmiercania, pochłaniania i trawienia mikroorganizmów chorobotwórczych. Natomiast w przypadku limfocytów, czyli komórek odpornościowych, związanych z odpornością nabytą, witamina C – na drodze mechanizmów genetycznych – stymuluje ich rozmnażanie i wspomaga dojrzewanie. Dodatkowa suplementacja witaminy C, jak dowodzą badania, wyraźnie skraca czas trwania przeziębienia w ogólnej populacji, zmniejszając też o połowę ryzyko wystąpienia przeziębienia w populacji osób aktywnych fizycznie.

Polecamy również: Najlepsza witamina C - jaką witaminę C wybrać?

Witamina D 

Występująca głównie w grzybach i produktach rybnych (wytwarzana również w skórze eksponowanej na promieniowanie UV), jest prohormonem przekształcanym w tkankach w kalcytriol – właściwy hormon steroidowy, pobudzający geny naszych komórek do produkcji rozmaitych białek. Ponieważ pod jego wpływem makrofagi produkują białka o aktywności antybiotycznej, a produkcja ta jest całkowicie uzależniona od aktualnej dostępności kalcytriolu, dlatego odpowiednia podaż witaminy D jest tak niezwykle istotna dla stanu odporności wrodzonej. Witamina D oddziałuje podobnie na komórki odporności nabytej, głównie limfocyty, zwiększając ich zdolność do produkcji białek skutecznie walczących z infekcją i stanem zapalnym, a zmniejszając białek sprzyjających rozwojowi niekontrolowanej reakcji zapalnej, nazywanej burzą cytokin. Podobnie hamująco oddziałuje na wytwarzanie prozapalnych cytokin przez monocyty. W badaniach dowiedziono, że suplementacja witaminy D3 zmniejsza niemal o połowę ryzyko zachorowania na grypę, a odpowiednio wysoki jej poziom w organizmie wybitnie koreluje z lekkim lub bezobjawowym przebiegiem infekcji wirusowej.

Polecamy również: Najlepsza witamina D - jaką witaminę D wybrać?

Cynk

Jako najważniejszy pierwiastek śladowy naszej diety działa jednocześnie bezpośrednio przeciwwirusowo – hamuje przyleganie i wnikanie wirusów do komórek oraz ich replikację, a także sprzyja eliminacji ich powłoki. Jednocześnie badania wykazały, że przyjmowanie suplementów cynku prowadzi do wzrostu odporność, zarówno wrodzonej, jak też nabytej, na drodze przywracania osłabionej funkcjonalności komórek odpornościowych lub poprawy normatywnej ich funkcjonalności, szczególnie w przypadku osób z obniżoną odpornością lub w wieku podeszłym.

Selen

To kolejny pierwiastek śladowy naszej diety, silnie zaangażowany w czynności układu odpornościowego. Przede wszystkim, jako składnik białek nazywanych selenoproteinami, selen okazuje się czynnikiem absolutnie niezbędnym do aktywacji wielu linii komórek odpornościowych, a w szczególności limfocytów, leukocytów, neutrofilii i makrofagów. Badania ujawniły korelację zachodzącą pomiędzy zwiększonym poziomem selenu w diecie a wzrostem odporności organizmu na zakażenie wirusami grypy.

Glutamina

Glutamina jest aminokwasem dostarczanym do organizmu z pożywieniem wysokobiałkowym, który jest szczególnie intensywnie zużywany przez komórki układu odpornościowego, głównie limfocyty i makrofagi, które wykorzystują glutaminę w procesach rozmnażania i produkcji specyficznych białek odpornościowych. Jak dowiodły badania z udziałem ludzi z obniżoną odpornością, dodatkowa suplementacja glutaminy zmniejsza ryzyko wystąpienia oraz skraca czas przebiegu infekcji.

Cysteina jest kolejnym aminokwasem z produktów wysokobiałkowych, szczególnie silnie zaangażowanym w czynności układu odpornościowego. Cysteina jest prekursorem glutationu, którego synteza zużywa prawie połowę zasobów tego aminokwasu. Glutation jest z kolei niezbędny makrofagom do produkcji białek przeciwwirusowych. W badaniach wykazano, że suplementacja cysteiny, w najbardziej bioaktywnej formie acetylocysteiny (NAC), skutkowała u osób z obniżoną odpornością wzrostem wszystkich badanych funkcji immunologicznych.

Inozyna

Jest składnikiem pokarmowym, występującym głównie w mięsie, m.in. odpowiadającym za charakterystyczny, atrakcyjny smak produktów i wyciągów mięsnych (rosoły, buliony). Inozynę wykorzystują m.in. limfocyty w procesie swojej aktywacji, dlatego pod jej wpływem wzrasta liczebność odpowiednich przeciwciał. Inozyna wpływa również dodatnio na aktywność komórek naturalnych zabójców i makrofagów, hamując produkcję cytokin prozapalnych, a preferując przeciwzapalnych. Inozyna hamuje jednocześnie replikację wirusowego materiału genetycznego, przez co zmniejsza liczebność wirusów atakujących organizm. Pożyteczne skutki wynikające z jej suplementacji w infekcjach wirusowych potwierdzono licznymi badaniami.

Suplementy

Ponieważ bardzo trudno byłoby monitorować dietę pod kątem odpowiedniego dowozu składników pokarmowych, optymalizujących pracę układu odpornościowego, dlatego większość tego typu składników oferowanych jest przez rynek w postaci suplementów diety.

Kto odniesie korzyści

W zasadzie każdy z nas odniesie korzyści z suplementacji składników pokarmowych, kształtujących korzystnie odporność, szczególnie w okresie podwyższonego narażenia na infekcję sezonową, zwanym potocznie „sezonem grypowym”. Jednak szczególnych korzyści powinny spodziewać się osoby narażone na spadek odporności związany z wykonywaniem stresującej lub męczącej fizycznie pracy, wysoką rekreacyjną aktywnością ruchową lub wyczynowym uprawianiem jakiejś dyscypliny sportowej.

Stosowanie i dawkowanie

Suplementy diety oparte o składniki pokarmowe, wspomagające prawidłowe czynności układu odpornościowego, należy stosować i dawkować zgodnie z zaleceniami podanymi na etykiecie, albowiem oferujący je producenci operują różnymi ich dawkami i kompozycjami oraz formami o różnej aktywności biologicznej.

Na co zwracać uwagę?

Suplementy wspomagające odporność albo oferowane są w postaci preparatów jednoskładnikowych, albo wieloskładnikowych. Warto więc dobrać suplementy w ten sposób, aby w naszym sezonowym programie wspomagania odporności znalazł się każdy w omówionych wyżej składników pokarmowych.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Układ odpornościowy nie tylko chroni sportowca przed infekcją, ale jednocześnie wspomaga adaptację jego organizmu do wysiłków fizycznych. Przykładowo napływające do uszkodzonych treningiem włókien mięśniowych makrofagi produkują IGF-1 – hormon regenerujący mięśnie i powiększający ich rozmiary.

Sławomir Ambroziak 

Ranking TOP10 preparatów na odporność

*wg popularności sprzedaży w sklepie SFD