Najbardziej agresywne środki anaboliczne. Skutki uboczne sterydów

Nie jest żadną tajemnicą, że od kilku do kilkudziesięciu procent trenujących sięga po środki z grupy hormonalnego wspomagania, np. SARM, sterydy anaboliczno-androgenne (SAA), insulinę, hormon wzrostu czy IGF-1. Te ostatnie preparaty są wciąż słabo dostępne ze względu na swoją cenę (IGF-1 w oficjalnym obrocie potrafi kosztować blisko 2 800 zł za opakowanie). Niemniej powszechnie spotyka się doping SAA.

1. Metylowany testosteron
2. Superdrol
3. Metanabol
4. „Trenbolone” 
5. Bolasterone
6. Anapolon
7. Winstrol

Nie jestem zwolennikiem stosowania dopingu w sporcie, bo niezależnie od stosowanej dawki może on kilku- do kilkudziesięciokrotnie zwiększyć ryzyko zgonu z różnych przyczyn. Które środki należą do najbardziej agresywnych?

Metylowany testosteron

(np. Android, Methitest, Testred, Virilon, Android-10, Android-25, Oreton Methyl)

Na szczęście jest to stosunkowo rzadko spotykany, pierwotny, surowy preparat, który posiada niezwykłą toksyczność dla wątroby. Znaczna część środka jest tracona, zanim dotrze do krwiobiegu. Stał się pierwowzorem dla większości doustnych SAA, ale należy pamiętać, iż niekoniecznie iniekcyjne środki są bezpieczniejsze.

W badaniach naukowych opisano nieliczne, ale szokujące przypadki np. pojawienia się gruczolaków wątrobowo-komórkowych u 32-letniej kobiety. Otrzymywała 125 mg testosteronu enanthate co 2 tygodnie od 20 roku życia, ponieważ rzekomo cierpiała na zaburzenia tożsamości płciowej. Ultrasonografia, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny wykazały 11 gruczolaków wątroby o maksymalnej średnicy 28 mm.

Polecamy również: SARM - eksperymentalny doping, który udaje suplementy

Komentarz: 125 mg testosteronu enanthate daje 90 mg czystego testosteronu - jest to więc znikoma ilość. U mężczyzn w badaniach taka iniekcja raz w tygodniu odpowiada ilości fizjologicznej, czyli nie daje znaczących efektów siłowo-masowych. W dopingu stosuje się wielokrotnie większe dawkowania. Skoro taka znikoma ilość testosteronu iniekcyjnego może powodować uszkodzenie wątroby, to warto się zastanowić, co dopiero mogą zdziałać tabletki, proszki i inne „anaboliczne mieszanki”?

Zresztą u kobiet gruczolaki i raki wątroby mogą wywoływać nie tylko sterydy (po które panie sięgają coraz częściej), ale także doustne, hormonalne środki antykoncepcyjne (przy długotrwałym stosowaniu). Oczywiście można polemizować, iż kobieta stosowała testosteron długotrwale. To prawda, aby wywołać uszkodzenia wątroby przy użyciu testosteronu w ciągu kilku dni, potrzeba dawek liczonych w gramach, dzień w dzień, a normalne dawkowanie „teścia” rzadko przekracza 1-1,5 g tygodniowo.

Dla większości populacji wystarczające powinno być zastosowanie co najwyżej kilkuset mg tygodniowo (to i tak bardzo dużo, biorąc pod uwagę, że jest to w większości testosteron wolny, a nie jak endogenny, związany w 98-99%).

Podsumowanie: metylowany testosteron należy do jednych z bardziej agresywnych środków. W USA występował w leczeniu w latach 70. XX wieku, obecnie jego rola w medycynie jest marginalna, zastąpiły go inne, bezpieczniejsze rozwiązania, szczególnie stosowane w leczeniu hipogonadyzmu (np. żele do stosowania na skórę, formuły wchłaniane drogą limfatyczną, dopoliczkowe, podjęzykowe itd.).

Superdrol

(methasteron, metylowana wersja masteronu, drostanolonu)

Kiedyś hit sprzedaży na aukcjach internetowych. To, iż superdrol sprzedawał się jak świeże bułeczki, świadczy o tym, iż ludzie mają za nic swoje zdrowie lub nie mają pojęcia, po jakie trucizny sięgają. Moim zdaniem prawda leży pośrodku. Można ostrzegać, przytaczać badania, ale to na nic, bo największym argumentem jest zwykle: „a mój znajomy brał i nic mu nie było” albo: „a mój znajomy mówił, że...” lub: „a w Internecie napisali, że...”.

Opinie ludzi, którzy nie znają się na farmakologii, fizjologii ani na uszkodzeniach nerek, serca oraz wątroby, nie mają żadnego znaczenia. Jeden z pacjentów opisany w literaturze, rasy kaukaskiej, w wieku 42 lat, zaledwie po 100 tabletkach superdrolu dostał żółtaczki, wysypki, stracił 9 kg wagi, jego mocz nabrał ciemnego koloru, wskaźniki wątrobowe mocno przekraczały normę. Poziom bilirubiny wynosił 41,2 mg/dl, a więc 27-krotnie przekroczona została norma (uszkodzenie wątroby). Superdrol uszkadza nerki i wątrobę, niestety ciągle jest w obiegu, jest dodawany do szeregu „suplementów” z różnych podejrzanych krajów.

Kolejny 26-latek stosował przez 4 tygodnie Super DMZ Rx 2.0 (Blackstone Labs), 2 kapsułki dziennie. Po 3 tygodniach ściemniał mu mocz, po 4 wystąpiła żółtaczka cholestatyczna, ALAT/ALT (Aminotransferaza alaninowa) wyniósł 269 (6-krotne przekroczenie normy), aspAT/AST (Aminotransferaza asparaginianowa) 154 (norma do 45 IU/l), norma dla ALP była przekroczona 2-krotnie (cholestaza). Notabene właściciel Blackstone Labs do dzisiaj boryka się z wymiarem sprawiedliwości w USA i twierdzi, że „jest niesłusznie nękany”. Cóż, patrząc na skutki uboczne wytwarzanych przez niego „suplementów”, to dobrze, że nikt nie umarł (albo o tym nie wiemy).

Kolejny 30-latek brał metylowany drostanolone przez 4 tygodnie i o mało przez to nie umarł (nie przesadzam). Okazało się, że jest nosicielem WZW typu B i nic o tym nie wiedział. Początkowo stężenie bilirubiny wynosiło 181 μmol/L (norma wynosi od 5,1 μmol/L do 17 μmol/L), czyli ponad 10-krotnie przekraczało normę. Takie (lub jeszcze gorsze) wyniki mogą świadczyć np. o przerzutach do wątroby, zapaleniu wątroby, jej marskości itd. Jest to niezwykle rzadko spotykane, by jakikolwiek lek spowodował aż takie spustoszenie w ciągu kilku tygodni.

Inne wskaźniki, np. ALAT, również osiągnęły wyniki wielokrotnie ponad normę. Co najgorsze, pomimo odstawienia superdrolu i wdrożenia leczenia stan 30-latka ciągle się pogarszał. W pewnym momencie bilirubina przekraczała już normę 37-krotnie (to nie jest błąd w piśmie!). Dopiero po 2 miesiącach intensywnego leczenia stan mężczyzny się ustabilizował.

Polecamy również: Doping, uzależnienia, romans z androgenami - kulturystyczna subkultura.

Metanabol

Bliski krewny metylowanego „teścia”. Występuje w wersji iniekcyjnej i w tabletkach. Tani, skuteczny i toksyczny. Silnie aromatyzuje, powoduje retencję wody i sodu, estrogenowe skutki uboczne (zmiany w piersiach), potrafi wywołać gruczolaki, włóknienie, nowotwory wątroby. Prawdopodobnie szkodzi mniej niż np. metylowany drostanolone, co nie oznacza, że jest bezpieczny. Opisano wiele przypadków śmierci po stosowaniu Metanabolu i to stosunkowo młodych osób. Pewien 20-latek zmarł z powodu zatorowości płucnej.

Jak podaje prof. dr hab. n. med. Wojciech A. Kustrzycki, zatorowość płucna (PE – pulmonary embolism) jako konsekwencja zakrzepicy żył głębokich, to trzecie po zawale serca i udarze mózgu najczęstsze schorzenie w układzie sercowo-naczyniowym. W USA około 300 000 pacjentów rocznie umiera z tego powodu. Europejskie statystyki są podobne i mimo pozytywnych tendencji w ostatnich latach – wynikających zapewne z precyzyjnej diagnozy i skuteczniejszej terapii – schorzenie to pozostaje nadal poważnym wyzwaniem klinicznym.

Najczęstszymi objawami zatorowości płucnej są:

• duszność
• ból w klatce piersiowej
• zaburzenie lub utrata świadomości
• krwioplucie

Nie wiemy, czy Metanabol był bezpośrednią przyczyną zatorowości płucnej 20-latka, ale wszystkie sterydy anaboliczno-androgenne zwiększają ryzyko zakrzepowo-zatorowe poprzez wielorakie mechanizmy, które obszernie opisywałem w przeszłości (np. wpływ na hematokryt, czynniki krzepnięcia, silne podniesienie się liczby płytek krwi oraz czerwonych krwinek, wpływ na ciśnienie krwi i pracę serca czy w końcu na równowagę lipidową ustroju – zaburzenia HDL/LDL/stężenia cholesterolu).

Odnotowano również wiele nagłych śmierci zawodników podnoszenia ciężarów, a tam Metanabol (i jego złagodzona pochodna oral-turinabol) należał od najczęściej nadużywanych środków od lat 50. XX wieku do początku XXI wieku. Biorąc pod uwagę liczbę osób sięgających po „metkę”, ten środek jest obarczony nie tak wielkim ryzykiem, jeśli ktoś nie przesadza. Z drugiej strony nie znamy całej ciemnej liczby powikłań i śmierci osób, które stosowały SAA, szczególnie doustne.

„Trenbolone” 

Niezależnie czy iniekcyjny, podawany w zawiesinie na oleju czy w tabletkach (o wiele bardziej toksyczny), potrafi dać popalić nerkom, sercu i wątrobie. Jest to środek weterynaryjny powszechnie nadużywany w USA i przeznaczony dla zwierząt kierowanych później do uboju. Równie chętnie sięgają po niego kulturyści i ostatnio nawet zawodniczki fitness. Potrafi być wyjątkowo zjadliwy, przynosić ciężkie skutki uboczne, nawet zakłócać sen i wywoływać silne pocenie się. Często wywołuje nadciśnienie, które niszczy nerki i lewą komorę serca, a następnie prawą.

Bez nerek i serca nie da się żyć, a przeszczepienie narządów niczego nie gwarantuje, bo jest obarczone ogromnym ryzykiem i wymaga wieloletniej terapii wieloma lekami (immunosupresja, z którą jest związana np. kancerogeneza). Ponadto „tren” może wywoływać skutki uboczne, podobne jak linia 19-nortestosteronu (spadek libido, samopoczucie, wpływ na receptory dla progesteronu i związane z tym skutki uboczne itd.). 

Trenbolone wszedł do szerokiego użycia (mainstream) dopiero w pod koniec XX i na początku XXI wieku, w kulturystyce jest nadużywany prawdopodobnie od lat 80. XX wieku. Bardzo krótko był dopuszczony do stosowania u ludzi i prawdopodobnie tylko w jednym kraju (Francja). O ironio, Francja jest krajem, w którym na czarnej liście jest kreatyna - komentarz zbędny, absurd jak z filmów Barei. Kreatyna należy do najlepiej przebadanych suplementów na rynku i nikt nie udowodnił jej szkodliwości, a trenbolone to jeden z najbardziej znanych „twardych” SAA. Jak widać, życie pisze lepsze scenariusze niż ktokolwiek mógł przypuszczać.

Polecamy również: Doping u kobiet - jakie sterydy biorą kobiety? Skutki uboczne i efekty stosowania SAA

Bolasterone

Bolasterone to bliski krewny metylowanego testosteronu. Powstał w roku 1959. Jeżeli metylacja nie kojarzy ci się z niczym dobrym, to niestety masz rację. Ocenia się, iż bolasterone jest dwa razy bardziej anaboliczny od metanabolu, który także nie należy do bezpiecznych środków. Bolasterone silnie aromatyzuje, co ma bolesne skutki uboczne.

Podobnie jak w przypadku Metanabolu czy metylowanego testosteronu, przy stosowaniu bolasteronu należy się liczyć np. z ginekomastią, bardzo silnym zatrzymywaniem wody w ciele, odkładaniem się tkanki tłuszczowej, nadciśnieniem. Do cyklu z bolasteronem należałoby dodać arimidex lub inny inhibitor aromatazy. 17-alfa alkilacja sprawia, iż preparat jest toksyczny dla wątroby, nawet w znikomych dawkach. Jego toksyczność sprawia, iż nie nadaje się do stosowania razem z innymi doustnymi preparatami, a dobór środków iniekcyjnych powinien być bardzo ostrożny. Na szczęście jest rzadko spotykany, mało kto sięga po ten egzotyczny preparat.

Polecamy również: Doping: najczęstsze pytania z internetu

Anapolon

Silne nadciśnienie, retencja wody, kiepskiej jakości masa, duża siła i inne, potężne skutki uboczne. Środek, który może stawać w szranki z „metką”. Nie nadaje się dla większości ludzi - jest zbyt toksyczny dla wątroby, pośrednio nerek i serca. Może zniweczyć cykl masowy przez swój negatywny wpływ na układ trawienny. Wykazuje silne działanie estrogenne, o mechanizmie pośrednim, działanie prozakrzepowe, silny wzrost hematokrytu i hemoglobiny, możliwe zakrzepy, zatory i zawały. Sytuację pogarsza mieszanie „antka” z innymi silnymi preparatami (np. dużymi dawkami testosteronu). Ogólnie wydaje się, iż nie nadaje się dla większości ludzi. Opisano wiele negatywnych zmian w wątrobie związanych z nadużywaniem Anapolonu.

Winstrol

Toksyczny dla wątroby, pośrednio nerek i serca. Często łączony z innymi wyjątkowo szkodliwymi preparatami, w przeliczeniu miligram na miligram najbardziej toksyczny środek dla układu sercowo-naczyniowego (lipidogram). Niezależnie czy podawany iniekcyjnie, czy w tabletkach, jest słabym wyborem. Niesłychanie popularny i nadużywany nawet przez amatorsko trenujące kobiety, które nie startują w żadnych zawodach.

Referencje:

Keizo Katoi in.  Hepatocellular adenoma in a woman who was undergoing testosterone treatment for gender identity disorder https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29589251/

M Q Ye i in. A 42-year-old woman with liver masses and long-term use of oral contraceptives https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10518313/

John Nasr Æ Jawad Ahmad” “Severe Cholestasis and Renal Failure Associated with the Use of  the Designer Steroid SuperdrolTM (MethasteronTM): A Case Report  and Literature Review”

Robin Daniel Abeles Androgenic anabolic steroid-induced liver injury: two case reports assessed for causality by the updated Roussel Uclaf Causality Assessment Method (RUCAM) score and a comprehensive review of theliteraturehttps://bmjopengastro.bmj.com/content/bmjgast/7/1/e000549.full.pdf

prof. dr hab. n. med. Wojciech A. Kustrzycki Postępowanie w ostrej zatorowości płucnej w świetle najnowszych wytycznych ESC https://podyplomie.pl/kardiologia/34269,postepowanie-w-ostrej-zatorowosci-plucnej-w-swietle-najnowszych-wytycznych-esc

A Siekierzyńska-Czarnecka [Death caused by pulmonary embolism in a body builder taking anabolic steroids (metanabol)]