Organizm nie jest strukturą statyczną, ciągłej wymianie podlegają np. kości, mięśnie, krwinki czerwone, komórki układu nerwowego. Gdyby ktoś był zaskoczony tymi informacjami, to informuję, iż książki starsze niż 10 lat, w dużej mierze się zdezaktualizowały.

  1. Gdzie jest składowany tłuszcz?
  2. Dlaczego z wiekiem tyjemy?
  3. Odkryto nowe przyczyny tycia?
  4. Co można robić, aby przeciwdziałać tyciu?

Niektóre publikacje należy wymieniać nawet co 5 lat, tak szybki jest postęp nauki. W ostatnich latach naukowcy przyczynili się do zrozumienia mechanizmów związanych z tyciem i starzeniem się tkanek.

Gdzie jest składowany tłuszcz?

Jak podaje Lucyna Siemińska z Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, […] 65–70% tłuszczu w organizmie gromadzi się w tkance podskórnej, pozostałe 30–35% stanowi tkanka tłuszczowa umiejscowiona w okolicach trzewi, pozaotrzewnowo, w rejonie narządów płciowych, gruczołów piersiowych, w obrębie wątroby, trzustki i mięśni szkieletowych. Pewna ilość tłuszczu znajduje się także w szpiku kostnym.

Tłuszcz składowany w mięśniach nie ma dużego znaczenia zdrowotnego dla sportowców. Jest to lokalny magazyn energii używany np. w sportach wytrzymałościowych. Tłuszcze wewnątrzmięśniowe, trójglicerydy wewnątrzmięśniowe, IMTG, IMAT, stanowią lokalne źródło energii. Ich ilość zależy od rodzaju prowadzonego treningu, jest większa u zawodników dyscyplin wytrzymałościowych (maraton, półmaraton, triatlon, kolarstwo, pływanie długodystansowe itd.).

Najwięcej tego tłuszczu jest składowane we włóknach powolnych (czerwonych, typu I), gdyż trójglicerydy nie nadają się, jako źródło energii do bardzo intensywnej, krótkotrwałej pracy. U zdrowych, aktywnych fizycznie ludzi zgromadzone zasoby IMTG świadczą o adaptacjach do treningu wytrzymałościowego, np. biegów długodystansowych, triatlonu czy kolarstwa.

tyjemy z wiekiem

Zupełnie inaczej wygląda kwestia tłuszczu wisceralnego. Tłuszcz składowany w tułowiu nie jest obojętny dla zdrowia. Są to m.in. depozyty trzewne, czyli wisceralne, np. wewnątrz- i pozaotrzewnowe, sieciowe oraz międzynarządowe, np. okołowątrobowe. Jak podają Peter Mancuso i Benjamin Bouchard, mężczyźni składują mniej tkanki tłuszczowej, w porównaniu do kobiet, jednak o wiele więcej powyżej pasa, w tułowiu, w przedziałach trzewnych i podskórnych brzucha, w porównaniu z kobietami przed menopauzą.

Podczas, gdy trzewna tkanka tłuszczowa stanowi jedynie 6–20% całkowitej tkanki tłuszczowej, gromadzenie się tłuszczu w tym „magazynie” wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zespołu metabolicznego i chorób układu krążenia. Występowanie tłuszczu wisceralnego jest skorelowane z: cukrzycą typu II, insulinoopornością oraz innymi zaburzeniami glikemii.

Większość ludzi powinna dążyć do maksymalnego zredukowania szczególnie tego rodzaju tkanki tłuszczowej. Randomizowane badania kliniczne wskazują, iż celowa, trwała utrata masy ciała, zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, zmniejsza śmiertelność ze wszystkich przyczyn, zwiększa funkcje poznawcze i poprawia funkcjonowanie (np. dotyczy to pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów).

Dlaczego z wiekiem tyjemy?

Testosteron jest jednym z kilkunastu czynników hormonalnych mających wpływ na wynik i często jest przeceniany. Dużo bardziej istotne są zmiany stężenia hormonu wzrostu (GH), hormonów tarczycy, IGF-1, nasilona aromatyzacja oraz spadek jakości włókien mięśniowych.  Zawartość procentowa włókien mięśniowych typu II zmniejsza się z około 60% u osób młodych do około 30% w wieku 80 lat. Spadek siły mięśniowej między 50. a 70. rokiem życia wynosi 30% i kolejne 30% (20–40%) między 70. a 80. rokiem życia, 50% lub więcej w 9. dekadzie życia.

zwiększenie wagi wraz z wiekiem

Ponadto, o ile stężenie testosteronu całkowitego nie musi ulegać dużym zmianom, zupełnie inaczej może być ze stężeniem testosteronu wolnego. Wystarczy, że przy tym podobnym stężeniu testosteronu całkowitego u 20 i 60-latka, u tego drugiego aktywność SHBG będzie dużo wyższa. W efekcie ilość testosteronu biodostępnego, który jest aktywny w ustroju, będzie dużo niższa, mimo iż ogólne stężenie testosteronu nie ulegnie zasadniczej zmianie (SHBG może związać nawet 60% testosteronu, sprawiając, iż jest nieaktywny).

Dodatkowo z wiekiem zachodzą zmiany, które utrudniają pozbywanie się tkanki tłuszczowej. Mniej jest biodostępnego T3, biodostępnego testosteronu, więcej estradiolu, następuje silniejsza aromatyzacja, słabsza jest odpowiedź ze strony układu adrenergicznego, odnotowuje się spadek jakości oraz ilości mięśni – sarkopenia (m.in. spada ilość miozyny oraz białek kluczowych dla procesu sprzężenia elektromechanicznego). Zachodzi dysfunkcja mitochondriów. Najprawdopodobniej pogarsza się również funkcjonowanie układu nerwowego – rekrutacja motoneuronów.

Polecamy również: Dieta czy trening - Co lepsze, jeśli chodzi o tłuszcz wisceralny?

Odkryto nowe przyczyny tycia?

Niedawno naukowcy dokonali szeregu nowych odkryć. Kirsty L. Spalding i wsp. wykazali, iż po pierwsze, osoby z nadwagą i otyłe są w stanie magazynować więcej tłuszczu. U osób otyłych następuje wolniejszy obrót tkanki tłuszczowej, czyli organizm mniej chętnie czerpie energię z tłuszczów.

Naukowcy wykazali, że o ile podskórna biała tkanka tłuszczowa jest wolniej mobilizowana u otyłych, to nie występują znaczące różnice, jeśli chodzi o obrót tłuszczu trzewnego (ulokowanego głęboko w tułowiu, np. wokół narządów wewnętrznych). Tylko naprawdę tłuste osoby wykazywały wolniejszy obrót tłuszczu trzewnego (określono to dzięki ustaleniu wieku komórek tkanki tłuszczowej).

Procent tkanki tłuszczowej wzrasta wraz z wiekiem, głównie z powodu wzrostu ekspansji trzewnej tkanki tłuszczowej. Tycie wynika z dostarczania nadmiaru kalorii, jednak tłuszcz odkładany w tułowiu zwiększa swoją objętość także z powodu przesuwania lipidów podskórnych do „głębiej ulokowanego magazynu” (tłuszczu wisceralnego).

Wbrew dezinformacjom powielanym w Internecie, silne zwiększenie lipolizy (uwalniania tłuszczu zgromadzonego np. pod skórą) wcale nie musi oznaczać jego większego zużywania (oksydacji). Bardzo często zdarza się, iż uwolnione trójglicerydy (w postaci WKT i glicerolu) lądują z powrotem w tkance tłuszczowej (reestryfikacja).

Polecamy również: Oporny tłuszcz: fakt czy mit? Trzeba trenować, czy wystarczy sama dieta?

Według Arner P. i wsp. otyłość jest związana ze zmniejszonym obrotem zmagazynowanej tkanki tłuszczowej. Nie wiadomo, czy obrót lipidami jest stały przez całe życie, czy zmienia się podczas wzrostu lub utraty masy ciała. Obserwacje Kirsty L. Spalding i wsp. sugerują, że u osób otyłych ten obrót jest wolniejszy w zakresie tkanki podskórnej, a nie różni się zbytnio, jeśli chodzi o tkankę trzewną, czyli głębsze zasoby tłuszczu w tułowiu.

Arner P. i wsp. sugerują, że szybkość usuwania lipidów zmniejsza się wraz z wiekiem, jednak szybkość absorpcji (pobierania) tłuszczów wcale nie spada. To może tłumaczyć, dlaczego z wiekiem łatwiej można utyć. Osoby, które charakteryzują się niskim, wyjściowym tempem usuwania tkanki tłuszczowej, z reguły łatwiej zachowują stabilną wagę ciała po redukcji.

W ciągu 10 lat życia komórki tłuszczowej, trójglicerydy w niej zmagazynowane podlegają obrotowi ok. 6-krotnie.

Co można robić, aby przeciwdziałać tyciu?

  1. Więcej spaceruj, mniej korzystaj z komunikacji zbiorowej czy samochodu, więcej jeździj na rowerze.
  2. Ogranicz podaż węglowodanów o szybkiej kinetyce oraz nadmiaru tłuszczów.
  3. Zwiększ podaż protein.
  4. Ograniczaj podaż energii w dni nietreningowe.
  5. Trenuj siłowo z większą intensywnością.
  6. Buduj masę mięśniową - im więcej mięśni, tym większy wydatek energetyczny ustroju.

Zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej owocuje wzrostem ilości testosteronu, a to pomaga trzymać w ryzach odkładanie się tłuszczu. Długofalowo nie jest bezpieczne utrzymywanie tkanki tłuszczowej podskórnej, gdyż istnieje ryzyko, że będzie ona migrować do tłuszczu wisceralnego. Poza tym zasoby tłuszczów w ciele są aktywne metabolicznie, w sposób negatywny dla zdrowia.

Referencje:

  • Kirsty L. Spalding,a,1,2 Samuel Bernard,3 Erik Näslund,4 Mehran Salehpour,5 Göran Possnert,5 Lena Appelsved,1 Keng-Yeh Fu,1 Kanar Alkass,1 Henrik Druid,6,7 Anders Thorell, Mikael Rydén and Peter Arnerb „Impact of fat mass and distribution on lipid turnover in human adipose tissue” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5457499/
  • Pedro Réu, Azadeh Khosravi,Samuel Bernard Jeff E. Mold, Mehran Salehpour,4 Kanar Alkass,1,5 Shira Perl, John Tisdale, Göran Possnert, Henrik Druid and Jonas Frisén „The Lifespan and Turnover of Microglia in the Human Brain”  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5540680/
  • Kirsty L. Spalding, Olaf Bergmann, Kanar Alkass,1,2 Samuel Bernard,3 Mehran Salehpour, Hagen B. Huttner, Emil Boström,1 Isabelle Westerlund,1 Celine Vial,3 Bruce A. Buchholz, Göran Possnert,4 Deborah C. Mash, Henrik Druid,2 and Jonas Frisén „Dynamics of hippocampal neurogenesis in adult humans” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4394608/
  • Arner P, Bernard S2, Appelsved L3, Fu KY3, Andersson DP4, Salehpour M5, Thorell A, Rydén M4, Spalding KL „Adipose lipid turnover and long-term changes in body weight.”
  • Peter Mancuso and Benjamin Bouchard „The Impact of Aging on Adipose Function and Adipokine Synthesis”  https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fendo.2019.00137/full
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.
Komentarze (6)
monisa

PKT 1 w sedno, niektórym po prostu tyłka sprzed TV nie chce sie ruszyć a narzekają na słaby metabolizm

1
bogies

Racja trzeba się ruszyć by coś zdziałać./

0
anubis84

Niestety utrzymywanie masy mieśniowej nie jest łatwym zadaniem, tym bardziej w późniejszym wieku.

0
nataszka20

Wszystko fajnie opisane, tylko żeby tak łatwo wszystko przychodziło :-D

0
andello

Jakie to są węglowodany o szybkiej kinetyce?

0
Bull

Proste i szybkotrawione ogólnie

0