Epidemia problemów z kontrolą masy ciała wciąż się rozprzestrzenia i stanowi istotne wyzwanie dla sektora zdrowia publicznego gospodarek niemal wszystkich rozwiniętych i rozwijających się krajów. Nowe badania pokazują, że mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w rozwoju otyłości i zaburzeń metabolicznych, co sugeruje możliwość wykorzystania jej modulacji w celach terapeutycznych. W ostatnim przeglądzie badań z udziałem ludzi sprawdzono, czy bakterie Lactobacillus plantarum mogą stanowić jedno z „narzędzi”.
Funkcje mikrobioty jelitowej
Mikrobiom jelitowy
Mikrobiota jelitowa (inaczej mikrobiom jelitowy) to zbiór miliardów mikroorganizmów, które zamieszkują ludzkie jelita. Mikroorganizmy te odgrywają kluczową rolę w trawieniu pokarmu, produkcji niektórych witamin, ochronie przed szkodliwymi bakteriami oraz wspieraniu układów odpornościowego i nerwowego. Zdrowy mikrobiom to taki, w którym różne gatunki bakterii współpracują ze sobą, pomagając utrzymać organizm w dobrej kondycji. Jego zaburzenia skutkować mogą nie tylko niedożywieniem, ale też zwiększeniem ryzyka infekcji, alergii czy zaburzeń regeneracji tkanek oraz regulacji nastroju, czy motywacji, a także intensyfikacją bólu.
Probiotyki
Probiotyki to ściśle wyspecjalizowane, żywe bakterie, które po przyjęciu doustnym wzbogacają kompozycję mikrobiomu. Są to głównie bakterie kwasu mlekowego, takie jak Lactobacillus i Bifidobacterium, które pomagają przywrócić równowagę w jelitach, zwłaszcza po antybiotykoterapii lub w przypadku problemów z przewodem pokarmowym. Probiotyki zazwyczaj dawkowane są w ilościach od 1 do 10 miliardów jednostek tworzących kolonie (CFU) na dobę dla pojedynczego szczepu bakterii.
Czego potrzebują probiotyki, aby były skuteczne?
Aby probiotyki były skuteczne, muszą przetrwać trudne warunki w przewodzie pokarmowym, takie jak kwaśne środowisko żołądka. Służą temu specjalne techniki produkcji, takie jak mikrokapsułkowanie. Skuteczność probiotykoterapii zależy też od regularnego stosowania oraz odpowiedniego doboru szczepów, dopasowanych do naszych indywidualnych potrzeb zdrowotnych. Probiotyki najlepiej działają, gdy dieta jest bogata w błonnik i antyoksydanty, które stanowią pożywkę dla dobrych bakterii, wspomagając ich wzrost i aktywność.
L.plantarum a otyłość
W przeprowadzonej analizie uśrednionych wyników dziewięciu badań z udziałem 667 uczestników stwierdzono, że suplementacja Lactobacillus plantarum może prowadzić do ułatwienia redukcji masy ciała oraz BMI u zdrowych dorosłych z nadwagą i otyłością. Wyniki wskazały, że interwencja z wykorzystaniem tego szczepu może wpływać na regulację metabolizmu węglowodanów, co objawia się niewielkim, ale statystycznie istotnym obniżeniem poziomu glukozy we krwi i stabilizacją poziomu insuliny.
Co więcej, zaobserwowano również umiarkowane obniżenie poziomu markera zapalnego IL-6 (interleukiny 6) oraz niewielkie zmniejszenie poziomu CRP (białka C-reaktywnego), co sugeruje, że L. plantarum może odgrywać rolę w redukcji stanu zapalnego, który w otyłości jest powszechnym problemem.
Na koniec podkreślono, że te wyniki są obiecujące, jednak ograniczona liczba badań, ich niewielka skala oraz różnice w wyjściowym składzie mikrobioty uczestników badanych w różnych regionach geograficznych wskazują na potrzebę przeprowadzenia większych i lepiej kontrolowanych badań, aby w pełni zrozumieć mechanizmy działania L. plantarum i jego potencjalne zastosowanie w terapii otyłości.
Średnie wyniki z 9 eksperymentów dotyczących działania L. plantarum w otyłości w porównaniu do placebo
|
Wskaźnik |
Różnica (SMD*) |
|
BMI |
- 0,364 |
|
Masa ciała |
- 0,512 |
|
Glukoza |
- 0,260 |
|
Insulina |
- 0,310 |
|
Il-6 |
- 0,471 |
|
Hs-CRP |
- 0,210 |
* Standaryzowana różnica średnich (SMD) to miara efektu używana w meta-analizach, która umożliwia porównywanie wyników różnych badań na wspólnej skali, dlatego wyniki są przedstawiane jako wartości bez jednostek.
Mikrobiota a otyłość
Otyłość i mikrobiota jelitowa są ściśle powiązane, tworząc cykl, który utrudnia kontrolę masy ciała i sprzyja dalszemu przyrostowi wagi, choć pełne mechanizmy tego zjawiska wciąż są badane. W otyłości dochodzi do zaburzeń w składzie mikrobioty, w których zaczyna brakować bakterii wspieranych przez błonnik i antyoksydanty, a przewagę zdobywają bakterie metabolizujące cukry proste i produkujące toksyny. To prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego, gdyż toksyny, takie jak lipopolisacharydy (LPS), przenikają z jelit do krwi, pogarszając działanie neuroprzekaźników, wchłanianie elektrolitów, wytwarzanie witamin oraz nasilając insulinooporność.
Źródła:
Li, C. P., Chen, C. C., Hsiao, Y., Kao, C. H., Chen, C. C., Yang, H. J., & Tsai, R. Y. (2024). The Role of Lactobacillus plantarum in Reducing Obesity and Inflammation: A Meta-Analysis. International journal of molecular sciences, 25(14), 7608. https://doi.org/10.3390/ijms25147608
