„Glutamina w arsenale sportowca”
(podstawowe i najnowsze formy glutaminy i ich zastosowanie w sportach wszelakiego rodzaju)
NH2-C(O)-CH2-CH2-CH(NH2)-COOH
L-glutamina (wzór półstrukturalny)
Streszczenie
Niniejsza praca ma charakter przeglądowy i dotyczy glutaminy oraz jej zastosowań. Glutamina – informacje ogólne (nomenklatura IUPAC, klasyfikacja, powstawanie, występowanie, zastosowanie). Mechanizm wchłaniania Gln przez jelita, transport w organizmie i wydalania przez nerki. Udział Gln w gospodarce azotem i w kontroli równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Uczestnictwo Gln w syntezie nukleotydów purynowych i pirymidynowych, kwasów nukleinowych, przekaźników komórkowych II stopnia, GABA (rola w synapsach hamujących) oraz hormonów polipeptydowych. Pozytywny wpływ Gln na funkcjonowanie jelit i spójność bariery jelitowej. Rola Gln w detoksykacji organizmu oraz jej działanie antyoksydacyjne (powiązanie z kwasem glutaminowym i glutationem). Wpływ Gln na limfocyty (charakter immunoodżywczy), układ odpornościowy oraz regenerację organizmu. Glukogenny charakter glutaminy. Powiązania glutaminy z cyklem Krebsa i jej rola w CSN (ograniczanie toksycznego wpływu jonów NH4+). Gln w diecie ludzi chorych na choroby nowotworowe. Działanie Gln u chorych na alkoholizm. Korzyści dla sportowców płynące z suplementacji glutaminą. Podsumowanie i opinia własna. Uwagi, efekty uboczne suplementacji Gln, interakcje, łączenie z innymi suplementami, dawkowanie i podawanie. Formy glutaminy stosowane w suplementacji.
W myśl zasady od szczegółu do ogółu, aby zrozumieć jak glutamina może wspomóc nas w uprawianiu sportu, najpierw musimy poznać mechanizmy jej działania na organizm.
Każde białko, jak prawie wszystkie struktury żywego organizmu ma określony czas „życia”, po którym ulega degradacji, a na jego miejsce syntetyzowane jest nowe, identyczne białko. Chciałbym wyjaśnić, że nazwa L-glutamina, jest tożsama z nazwą glutamina. Litera „L” oznacza jedynie szereg optyczny (nasz organizm jest zdolny przyswajać jedynie L-aminokwasy). Glutamina (w skrócie Gln lub Q, kodowana przez kodony RNA CAA i CAG), powstaje z glutaminianu przy udziale jonu amonowego. Reakcja katalizowana jest przez syntetazę glutaminową i wymaga jonów Mg2+ oraz ATP jako źródła energii. Jako że przemiana ta zachodzi w naszym organizmie, glutaminę można nazwać aminokwasem endogennym – nie-niezbędnym (ale tylko w warunkach fizjologicznych).
W największym stężeniu Gln występuje we krwi oraz mięśniach szkieletowych. W warunkach fizjologicznych jej produkcja i stężenie w organizmie utrzymywane są na stałym poziomie, spadają jednak, jak wykazały badania, w przypadku rozwijającego się procesu nowotworowego, rozległych oparzeń, zakażeń, urazów operacyjnych lub nadmiernego wysiłku fizycznego (czyli w okresach, kiedy organizm poddawany jest stresowi metabolicznemu. Wtedy to wzrasta zapotrzebowanie na Gln i musi być ona dostarczana egzogennie aby zapobiec nadmiernemu katabolizmowi - stając się tym samym aminokwasem niezbędnym. Dlatego proponuje się klasyfikować Gln jako aminokwas semi-niezbędny bądź warunkowo niezbędny).
Pokarmami bogatymi w Gln są ryby, czerwone mięso, produkty mleczne, fasola, tofu, jajka jak również surowe buraki i kapusta (gotowanie może zniszczyć Gln szczególnie w warzywach). Przeciętnie 100-gramowa porcja mięsa zawiera ok.4g Gln. Kazeina zawiera jej aż 24%.
Z ciekawostek warto napomknąć, iż człowiek jest zdolny odczuwać 5 różnych smaków. Są to słodki, słony, kwaśny, gorzki oraz tzw. umami – smak mięsny charakteryzujący glutaminian blisko związany z opisywaną glutaminą.
Glutamina stosowana jest głównie przez sportowców trenujących kulturystykę,
sporty wytrzymałościowe i podnoszenie ciężarów. Pomaga ona również osobom starszym cierpiącym na skurcze mięśniowe, a u osób chorych na choroby nowotworowe łagodzi skutki uboczne chemio i radioterapii (łagodzi problemy sercowe związane z zażywaniem antracykliny, uszkodzenia mózgu związane z zażywaniem paclitaxlu i jelitowe – np. biegunki spowodowane zażywaniem 5-fluorouracylu, jak również wspomaga ochronę śluzówki jamy ustnej i jelit).
Gln wchłaniania jest z przewodu pokarmowego (jelito cienkie), na zasadzie transportu aktywnego wtórnego kosztem gradientu sodowego, przez enterocyty (tu metabolizowana jest część Gln). Następnie transportowana jest przez żyłę wrotną do wątroby (tu znowu część wchłoniętej Gln jest metabolizowana), a reszta uwalniana jest do krwioobiegu i rozprowadzana do tkanek. Jej utrata przez nerki jest minimalizowana dzięki reabsorpcji w kanalikach proksymalnych. Wchłanianie Gln w nerkach również odbywa się na drodze transportu aktywnego wtórnego przy udziale jonów sodowych. Jej absorpcja zwrotna ograniczona jest tzw. transportem maksymalnym (czyli „progiem stężeniowym” po przekroczeniu którego glutamina nie jest już wyłapywana z kanalików nerkowych – co za tym idzie zwiększa się jej wydalanie).
Glutamina jest bodajże najważniejszym aminokwasem naszego organizmu uczestniczącym w gospodarce azotem. To za jej pośrednictwem azot wbudowywany jest w inne aminokwasy. Glutamina transportowana jest z różnych tkanek do wątroby (wyłączając mięśnie, bo głównym donorem azotu i szkieletów węglowych z mięśni jest alanina, glutamina zaś w niewielkim stopniu), gdzie przy udziale glutaminazy uwalniany jest z Gln jon amonowy, który następnie przekazywany na alfa-ketoglutaran (w ten sposób ograniczany jest toksyczny wpływ jonów amonowych). Drugim produktem tej reakcji jest glutaminian. Podobna przemiana zachodzi w nerkach (tam też trafia część Gln):
Glutamina + H2O ->(glutaminaza) -> glutaminian + NH4+
Powstałe jony amonowe wydalane są z moczem (duży udział glutaminy w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu). Uwolniony z Gln amoniak łączy się z jonami H+ i razem z anionami Cl- wydalany jest z organizmu, co zmniejsza jego zakwaszenie. Równocześnie do krwi uwalniane są jony HCO3- co zwiększa rezerwę alkaliczną. Innym sposobem usuwania azotu z organizmu jest tworzenie mocznika w cyklu mocznikowym w wątrobie. Tu również ważną rolę odgrywa Gln, która jest źródłem azotu dla syntetazy karbamoilofosforanu. Warto również wspomnieć, że aktywatorem cyklu mocznikowego jest N-acetyl-glutaminian, tworzony przez acetylację kwasu glutaminowego.
Glutamina uczestniczy również w biosyntezie nukleotydów purynowych i pirymidynowych, co za tym idzie jest jednym z elementów potrzebnych do powstania DNA i RNA, wtórnych przekaźników komórkowych jak cAMP i cGMP (rola w wazodylatacji spowodowanej NO), form magazynowania energii jak ATP i GTP, składników koenzymów (NAD, FAD, CoA), aktywatorów metabolitów (UDP-glukoza, CDP-diacyloglicerol), aminocukrów (np. glukozaminy). Jej odpowiednie stężenie w organizmie warunkuje prawidłowe działanie hamujących synaps glutaminergicznych jak i GABAergicznych (udział Gln w syntezie kwasu gamma-aminomasłowego). Gln jest niezbędna do syntezy takich hormonów polipeptydowych jak insulina (hormon wytwarzany przez komórki beta wysp Langerhansa trzustki, zbudowany z 51 aminokwasów z Gln w pozycji 4 i 38), wazopresyna i oksytocyna (bardzo podobna budowa i skład aminokwasowy – oba hormony zawierają w swojej budowie po jednej cząsteczce Gln), GH (hormon wzrostu – zbudowany ze 191 aminokwasów, Gln występuje w pozycji 16, 22, 29, 40, 46, 49, 68, 69, 84, 91, 122, 137, 141, 181), GHRH (hormon uwalniający GH – zbudowany z 44 aminokwasów, Gln występuje w pozycji 9, 14, 15, 21, 29).
Gln pobudza wytwarzanie hormonów przewodu pokarmowego (np. gastryny, CCK – cholecystokininy) oraz przyspiesza opróżnianie żołądka.
Glutamina wpływa pozytywnie na funkcjonowanie jelit. Pomaga w utrzymaniu spójności bariery jelitowej (szczególnie w jelicie grubym, co zapobiega przemieszczaniu się bakterii Gram(-) ze światła przewodu pokarmowego do organizmu – czyli zmniejsza ryzyko infekcji drogą jelitową), wspomaga proliferację i różnicowanie komórek nabłonka jelitowego (szczególnie entero i kolonocytów). Wszystko to jest prawdopodobnie spowodowane większą absorpcją glutaminy z jelit w porównaniu do innych aminokwasów. Nie stwierdzono dotychczas czy stymulacja układu odpornościowego przez Gln zachodzi tylko na poziomie jelit, czy również na późniejszych etapach metabolizmu tego aminokwasu. Póki co wszelkie badania prowadzone w tym kierunku są na etapie wstępnym.
Glutamina pełni również bardzo istotną rolę w detoksykacji organizmu. Wszystkie ksenobiotyki (substancje pochodzenia zewnętrznego, szkodliwe dla człowieka), które dostaną się do naszego ustroju są najpierw hydroksylowane przy udziale cytochromu P450, a następnie sprzęgane m.in. z Gln w celu zapobiegnięcia ich utlenieniu i umożliwieniu wydalenia ich z organizmu (utlenienie znacznie zwiększa toksyczność większości ksenobiotyków).
Jak już wiemy glutamina powstaje z kwasu glutaminowego – jest to reakcja odwracalna. Glutaminian jest blisko związany z większością przemian glutaminy. Jedną z najważniejszych jego funkcji jest udział w budowie glutationu (trójpeptyd glu-cys-gly) – w syntezie uczestniczy też pośrednio glutamina. Jak się okazało, Gln jest czynnikiem limitującym produkcję wątrobowego i jelitowego GSH (glutationu). Jest on antyoksydantem i zapobiega utlenieniu jonu żelaza w hemoglobinie (bardzo istotne działanie protekcyjne, gdyż utlenienie jonu Fe2+ do Fe3+ w Hb powoduje utratę zdolności Hb do wiązania tlenu), bierze udział w detoksykacji organizmu na tym samym etapie co Gln oraz pobudza aktywność komórek NK (natural killers – naturalni zabójcy). Razem z Gln chroni organizm przed szkodliwym działaniem RFT (reaktywnych form tlenu – takich jak np. anionorodnik ponadtlenkowy, rodnik hydroksylowy czy nadtlenek wodoru).
Glutamina jest jednym z głównych składników odżywczych wykorzystywanych przez limfocyty. Stąd określenie, że ma ona charakter immunodożywczy. Podwyższenie jej stężenia w organizmie powoduje częstsze podziały limfocytów i co za tym idzie zwiększa krążącą pulę komórek odpornościowych w ustroju, w ten sposób wpływając na zwiększenie odporności. Gln podnosi wydzielanie IgA, Il-2 (interleukina aktywująca komórki NK) oraz wspomaga proces fagocytozy prowadzony przez neutrofile i monocyty.
Wzbogacenie diety w glutaminę przyspiesza regenerację ran i urazów (zarówno pooperacyjnych jak i tych spowodowanych kontuzjami). Dzieje się tak dzięki poprawionemu bilansowi azotowemu, zwiększonej syntezie leukotrienów cysteinylowych i podwyższonej produkcji limfocytów.
Glutamina jest aminokwasem o charakterze glukogennym (tzn. jej szkielet węglowy może posłużyć do produkcji glukozy de novo). W czasie głodu, gdy wyczerpie się pula glikogenu wątrobowego (starcza na ok. 4 godziny wysiłku) organizm zaczyna czerpać energię z kwasów tłuszczowych oraz szkieletów węglowych aminokwasów (czyli aminokwasów poddanych procesowi deaminacji). Glutamina jako aminokwas glukogenny transportowany jest z tkanek (pomijając mięśnie, gdyż jak napisałem wcześniej, aminokwasem glukogennym czerpanym z mięśni w czasie głodu jest w większości alanina) do wątroby gdzie ulega deaminacji, a następnie włączana jest w proces glukoneogenezy (czyli syntezy glukozy z substancji nie węglowodanowych). W ten sposób organizm jest w stanie utrzymać względnie stały poziom glukozy we krwi.
Gln może być włączana do cyklu Krebsa (inaczej cykl kwasu cytrynowego – zachodzi on w mitochondriach wszystkich komórek naszego organizmu i obok łańcucha oddechowego oraz glikolizy jest głównym dostarczycielem ATP) na poziomie alfa-ketoglutaranu. W ten oto sposób (poprzez konwersję do alfa-ketoglutaranu) Gln zabezpiecza podaż odpowiednich substratów cyklu Krebsa i w rezultacie utrzymuje produkcję ATP na odpowiednim poziomie. Równocześnie odpowiedni stosunek glutamina/glutaminian umożliwia wiązanie nadmiaru jonów amonowych, co zapobiega spadkowi stężenia alfa-ketoglutaranu w CSN (nadmiar jonów NH4+ wiąże wolny alfa-ketoglutaran co powoduje spadek tempa/zahamowanie cyklu Krebsa, i co za tym idzie, również produkcji ATP). Tak Gln umożliwia utrzymanie odpowiedniego stężenia ATP i alfa-ketoglutaranu w CSN co pośrednio wspomaga naszą zdolność do koncentracji i uczenia się.
Gln używana jest również do wzbogacania diety ludzi chorych na choroby nowotworowe. Komórki nowotworowe są swego rodzaju „pułapkami glutaminy”, ich błona komórkowa jest bardziej przepuszczalna dla glutaminy niż błona normalnych komórek. Sprzyja to magazynowaniu Gln przez komórki podległe mutacji. W ten sposób komórki nowotworowe wiążą część puli azotowej organizmu, co prowadzi do zmniejszenia syntezy wszelkich białek – zarówno strukturalnych, enzymatycznych, regulatorowych itd. W takich przypadkach wzbogacenie diety w Gln pomaga przywrócić prawidłowy bilans azotowy. Co prawda pojawiły się doniesienia, iż komórki nowotworowe posiadają zwiększoną aktywność glutaminazy, i co za tym idzie ich wzrost i proliferacja może być napędzana przez zwiększoną podaż Gln. Doniesienia te nie zostały jednak potwierdzone badaniami.
Gln może wspomagać w walce z alkoholizmem. Co prawda, jedyne miarodajne badania zostały przeprowadzone na szczurach (niestety testy zostały przerwane), jednak wykazały one, że szczury przyjmujące Gln odczuwały znacznie mniejszą chęć na spożycie alkoholu. Badania takie zostały przeprowadzone również na grupie chorych cierpiących na alkoholizm. Badani przyjmowali 2-3g Gln trzy razy dziennie. Konsumpcja alkoholu spadła u nich o przeszło 30%, poprawiła się jakość snu. Niestety test ten nie jest reprezentatywny. W celu potwierdzenia wyników wymagane są kolejne badania.
Gln ogranicza również chęć spożycia słodyczy. Spowodowane jest to prawdopodobnie glukogennym charakterem Gln. Może ona być wykorzystywana w organizmie do syntezy glukozy, w ten sposób zmniejszając potrzebę egzogennej podaży węglowodanów.
Znając już mechanizmy biochemiczno-fizjologiczne postarajmy się zrekapitulować, jakie korzyści mogą czerpać sportowcy z suplementacji glutaminą. W pierwszej kolejności przyjrzyjmy się działaniu antykatabolicznemu Gln. Egzogenne przyjmowanie tego aminokwasu oszczędza mięśniową pulę alaniny i glutaminy. Jej przyjmowanie jest wskazane przy dietach niskowęglowodanowcyh (redukcyjnych) gdyż nie powoduje to spadku tempa lipolizy (organizm, po obniżeniu poziomu glukozy i wyczerpaniu glikogenu wątrobowego, równocześnie korzysta z kwasów tłuszczowych i szkieletów węglowych aminokwasów do produkcji ATP). Działanie anaboliczne Gln jest umiarkowane ale nie zerowe. Wzbogacenie diety w Gln,szczególnie w porze potreningowej, przyspiesza regenerację mięśni oraz sprzyja, poprzez zwiększenie ilości dostępnego dla organizmu azotu, tworzeniu nowych białek. Chodzi tu nie tylko o białka strukturalne (jak białka mięśniowe) ale również o hormony białkowe takie jak GH czy insulina. Gln bierze również udział w odtruwaniu naszego organizmu, co jest szczególnie ważne u osób intensywnie ćwiczących. Ich metabolizm jest znacznie szybszy, co może powodować, że szkodliwe substancje będą prędzej wbudowywane w organizm. Detoksykacja przy udziale Gln dotyczy zarówno usuwania nadmiaru jonów NH4+ przez nerki, jak i ksenobiotyków, w tym RFT (reaktywnych form tlenu). Gln pośrednio (przez glutaminian) uczestniczy w produkcji glutationu – co za tym idzie, można jej przypisać zdolności anytoksydacyjne. Nie można zapomnieć, że Gln bierze udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Pomaga w zapobieganiu zarówno kwasicy jak i alkalozie. W sporcie, oprócz sprawności ruchowej, ważna jest koncentracja. Gln poprzez udział w syntezie cAMP, cGMP i GABA (kwasu gamma-aminomasłowego) – neuroprzekaźnika w synapsach hamujących oraz poprzez zabezpieczenie puli alfa-ketoglutaranu, wpływa korzystnie na sprawność umysłową i zdolność koncentracji. Suplementacja Gln może również mieć korzystny wpływ na odporność naszego organizmu. Skłania to wiele osób do wzbogacenia swej diety w ten aminokwas w okresie jesienno-zimowym, jak i w czasie choroby. Ostatecznie nie możemy zapomnieć, iż Gln korzystnie wpływa na działanie układu pokarmowego, łagodząc skutki diety bogatej w białko (jak np. wzdęcia), zmniejszając ryzyko infekcji drogą jelitową oraz przyspieszając regenerację nabłonka jelitowego.
Stwierdzenie, że glutamina jest dobra na wszystko można, póki co, włożyć między bajki. Jej dobroczynne efekty dla sportowców są na razie słabo udokumentowane. Ale są pewne dowody wskazujące na to, że może ona wspomagać atletów w walce z przetrenowaniem (spadek poziomu osoczowej glutaminy u sportowców cierpiących na przetrenowanie). Wstępne badania wykazują, że doustna suplementacja glutaminą wspomaga system odpornościowy (w walce z niedoborami odpornościowymi spowodowanymi treningiem) i przyspiesza regenerację organizmu po treningu. Jednak potrzebne są dalsze badania. Niestety testy wyraźnie wykazały, że glutamina nie pomaga w walce z chorobami neurodegeneracyjnymi ani w żaden sposób nie wpływa na nastrój.
Wielu promotorów fitness i kulturystki zachwala glutaminę jako cudowny środek na wzrost masy mięśniowej, poprawę wydolności i odporności. Naukowcy się z tym nie zgadzają i wyraźnie wskazują na potrzebę dalszych badań, zanim można będzie jednoznacznie potwierdzić lub zaprzeczyć tezie jakoby Gln była idealnym środkiem dla sportowców. A może prawda leży gdzieś pośrodku?
Póki co, sami będziecie musieli zaobserwować efekty suplementacji i odpowiedzieć sobie na pytanie czy i jak glutamina wspomaga Was w zmaganiach na siłowni.
Jeśli chodzi o moje własne odczucia co do suplementacji glutaminą, to są one mieszane. Z jednej strony wiem dobrze w jaki sposób może pomóc mi wzbogacenie diety w Gln. Z drugiej strony, efekty zauważone przeze mnie, mogą być jedynie rezultatem placebo, tego na co sam się psychicznie nastawiłem, a nie autentycznej działalności Gln. A niezbitych w 100% dowodów na działalność Gln brak. Czytając literaturę fachową doszedłem do wniosku, że stosowanie dziennie dawek Gln mniejszych niż 10g mija się z celem. Sam, w okresie jesienno-zimowym (dokładnie listopad-grudzień-styczeń-luty) zdecydowałem się na wzbogacenie swojej diety w Gln (10g/doba – podzielone na 2x5g. 5g po treningu lub w dni nietreningowe 5g rano do śniadania oraz codziennie 5g wieczorem). Jeśli chodzi o moje subiektywne odczucia, to po około 3-4 tyg. od rozpoczęcia suplementacji stwierdziłem lepszą regenerację po treningu i poprawioną jakość snu (głębszy sen i większe uczucie wypoczęcia po przebudzeniu). Ominęły mnie też w okresie suplementacji wszelkie infekcje. Co prawda ciężko ocenić czy efekty te pochodziły tylko od Gln czy też od przestrzegania prawidłowej diety i innych stosowanych suplementów (jak np. kompleksy witaminowe i dodatkowo witamina C). Sądzę jednak, że pozytywne rezultaty otrzymałem dzięki połączeniu diety jak i stosowaniu odpowiednich suplementów, w tym także Gln. Niestety wysokie ceny Gln powodują, że większość ćwiczących amatorsko nie uwzględnia jej jako podstawowego suplementu, a szkoda. Cóż, sam określiłbym glutaminę jako bardzo ważną, lecz nie niezbędną w arsenale sportowca. Oczywiście ocena jest subiektywna i bierze pod uwagę realia finansowe. Gdyby ceny glutaminy spadły, na pewno zyskałaby więcej zwolenników na naszym rodzimym rynku.
Uwagi:
1. Kobiety ciężarne i karmiące, cierpiący na niewydolność nerek lub wątroby oraz diabetycy przed przyjęciem Gln powinni skonsultować się z lekarzem.
2. Nadmiar glutaminy (po przekroczeniu transportu maksymalnego w nerkach) usuwany jest z organizmu z moczem oraz nie ulega metabolizowaniu i może powodować uszkodzenia nerek.
3. Gln, jak każda substancja, może wywołać reakcję alergiczną.
4. Glutamina może działać niekorzystnie u osób ze schorzeniami wątroby.
5. Osoby starsze i dzieci są przeważnie bardziej wrażliwe na działanie Gln dlatego mogą wymagać mniejszych dawek.
6. Przeciętnie dawki Gln są dobrze tolerowane do ilości 21g/doba. Powyżej tej dawki mogą wystąpić problemy jelitowe jak wzdęcia i zatwardzenia.
Efekty uboczne:
Ciągła suplementacja glutaminą u osób zdrowych, ćwiczących wydaje się być nieszkodliwa, a nawet korzystna, gdyż po treningu zawsze występuje zwiększone zapotrzebowanie organizmu na ten aminokwas.
Badania przeprowadzone na grupie pacjentów z chorobą nowotworową nie wykazały, żadnych krótkoterminowych skutków ubocznych. Badania nad efektami długoterminowymi są dalej prowadzone (stan na maj 2004).
Interakcje:
1. Gln nie wykazuje interakcji z lekami (stan na maj 2004). Badania nadal trwają. Przed rozpoczęciem suplementacji glutaminą najbezpieczniej jest skonsultować się z lekarzem.
2. Łączona z HGh zwiększa absorpcję składników odżywczych z jelit.
3. Metotrexat może zmniejszać przyswajalność Gln (stwierdzenie oparte na jednym badaniu).
Łączenie z innymi suplementami:
1. Glutamina łączona z HMB (beta-hydroksymaślan) i argininą działa anabolicznie i antykatabolicznie z dużą skutecznością (badanie przeprowadzone na pacjentach cierpiących na choroby nowotworowe skutkiem których m.in. była daleko posunięta atrofia mięśni). Pierwsze efekty widoczne po 4tyg. Terapia trwała 24tyg. Zaobserwowano znaczny przyrost beztłuszczowej masy mięśniowej.
2. Gln łączona z witaminą E zmniejsza negatywne efekty niewydolności wątroby połączonej z zamykaniem się naczyń.
Dawkowanie i podawanie:
Dostępne formy: kapsułki, tabletki, proszek.
1. Jako uzupełnienie diety dla ćwiczących kulturystykę lub fitness – 8-20g (przeciętnie 15g) dziennie, w 2-3 dawkach przed lub zaraz po posiłku, ewentualnie w czasie przyjmowania białka lub zaraz po treningu, w odstępach 2-3 godzinnych. Sugerowany schemat przy 15g Gln dziennie to 5g rano na czczo, 5g pod koniec treningu i 5g przed snem razem z ostatnim posiłkiem (preferowany posiłek wysokobiałkowy).
2. Przeciętna dawka lecznicza dla osób niećwiczących to 1,5-6g/doba, brane między posiłkami, w 2-3 dawkach.
3. Przyjmowanie Gln z HMB i argininą - 14g Gln dziennie.
4. U chorych na nowotwory – 0,4g/kgmc dożylnie dipeptydu glicylo-glutaminowego lub 0,57/kgmc Gln doustnie do maksymalnie 50g (suplementację zaczyna się 3-5 dni przed chemioterapią, 6xdziennie, przez 16 tyg.).
5. 4-21g Gln na dobę dla chorych na AIDS, leczących się po oparzeniach, operacji lub cierpiących na choroby zakaźne.
Jako, że l-glutamina łatwo rozpada się w wodzie, należy spożyć ją natychmiast po przygotowaniu, najlepiej jako roztwór wodny, zmieszaną razem z szejkiem białkowym lub rozpuścić w ustach.
Formy glutaminy:
1.
L- glutamina – jako „czysty” aminokwas (glutamina, litera „L” oznacza szereg optyczny) to syntetycznie wytworzony aminokwas o 100% czystości [biały, sypki proszek, o specyficznym (lekko słodkawym?) smaku]. Podany jednorazowo w dużej dawce nie jest w całości przyswajany przez organizm (część aminokwasu jest natychmiast metabolizowana, a część wydalana przez nerki). Suplementacja rzadko stosowana – daje efekty przy podawaniu małych dawek w granicach 1g/h przy czym suplementacja musi trwać praktycznie 24h/dobę. Jedynym okresem kiedy stosowanie samego aminokwasu ma sens to okres zaraz po treningu, kiedy występuje wysokie i gwałtowne zapotrzebowanie na Gln.
2.
Peptyd glutaminy uzyskiwany naturalnie z nasion zbóż. Po ekstrakcji otrzymuje się produkt o ok. 30% zawartości Gln, bogaty w oligopopetydy o wysokiej stabilności i przedłużonym czasie wchłaniania. Produkt ten nie jest natychmiast wchłaniany w jelitach jak „czysty” aminokwas, tylko systematycznie trawiony (rozkład wiązań peptydowych), dzięki czemu Gln uwalniana jest stopniowo i w mniejszych dawkach, co umożliwia jej prawie całkowite zmetabolizowanie. Peptyd glutaminy jest lepki, trudno rozpuszczalny, o jasno-brązowym kolorze. Przyswajalność peptydu ocenia się na około 100%.
3.
Kwas glutaminowy jest prekursorem, z którego powstaje w organizmie glutamina. W wysokich stężeniach działa toksycznie na układ nerwowy. Glutaminian sodu wykorzystywany jest często jako przyprawa ale jego nadmiar jest szkodliwy dla organizmu.
4.
Alfa-ketoglutaran glutaminy (GAKG) jest to połączenie alfa-ketoglutaranu i glutaminy. Tak jak w przypadku jabłczanu glutaminy, glutamina zawarta w cząsteczce GAKG ma zwiększoną i przedłużoną przyswajalności oraz łatwiej ulega absorpcji przez komórki. Niestety nie doszukałem się badań potwierdzających, że GAKG potrafi „ominąć” układ pokarmowy (a takie stwierdzenie znalazłem w materiałach reklamowych) i bezpośrednio dostać się do układu krwionośnego i komórek mięśniowych (chyba, że, o ile to możliwe, zostanie podany dożylnie?).
5.
Jabłczan glutaminy jak nazwa wskazuje jest to cząsteczka pochodząca z połączenia kwasu jabłkowego (kwas dikarboksylowy, jeden z substratów cyklu Krebsa) i glutaminy. Modyfikacja ta ma na celu poprawę przyswajalności glutaminy oraz zwiększenie zatrzymywania azotu w organizmie.
6.
N-Acetyl-L-Glutamina (NAG) jest to glutamina poddana acetylacji. Zabieg ten zwiększa jej aktywność biologiczną, przyswajalność oraz stabilność w roztworach wodnych (wolniej ulega rozpadowi). W komórkach mięśniowych ulega deacetylacji i jako glutamina zostaje włączona w cykl przemian metabolicznych. Jej największym plusem w porównaniu do „zwykłej” glutaminy jest zwiększona przyswajalność (spowodowana właśnie większą aktywnością biologiczną). Optymalna dawka zalecana przez producenta to około 1-5 gram dziennie.
7.
Glicylo-glutamina, Alanylo-glutamina są to dwupeptydy glutaminy, odpowiednio w połączeniu z glicyną i alaniną. Podawane dożylnie (lub za pomocą tuby bezpośrednio do jelit) najczęściej pacjentom chorującym na choroby nowotworowe (czekającym na przeszczep szpiku kostnego w przypadku białaczki lub szpiczaka). Charakteryzują się wysoką przyswajalnością.
Krzysztof "Zalcus" Tomaszewski
Bibliografia:
1. Berg, Tymoczko, Streyer – „Biochemia” wydanie piąte, Warszawa 2005
2. S. Konturek – „Fizjologia człowieka t. V” wydanie szóste poprawione, Kraków 2000
3. S. Konturek – „Fizjologia człowieka t. III” wydanie szóste poszerzone, Kraków 2001
4. P. Laidler – „Wykłady z biochemii” Kraków 2006/2007
5. Abcouwer SF, Souba WW. Glutamine and arginine. In: Shils ME, Olson JA, Shike M, Ross AC, eds. Modern Nutrition in Health and Disease. 9th ed. Baltimore, MD: Williams and Wilkins. 1999:559-569.
6. Antonio J, Street C. Glutamine: a potentially useful supplement for athletes. Can J Appl Physiol. 1999;24:1-14.
7. Bulus N, Cersosimo E, Ghishan F, Abumrad NN. Physiologic importance of glutamine. Metabolism. 1989;38(Suppl1):1-5.
8. Rohde T, MacLean DA, Pedersen BK. Effect of glutamine supplementation on changes in the immune system induced by repeated exercise. Med Sci Sports Exerc. 1998;30:856-862.
9. Ziegler TR, Benfell K, Smith RJ, et al. Safety and metabolic effects of L-glutamine administration in humans. J Parenter Enteral Nutr. 1990;14:137S-146S.
10. McAnena O.J., Moore F.A., Moore E.E., Jones T.N. and Parsons P. Selective uptake of glutamine in the gastrointestinal tract: confirmation in a human study. Br J Surg. 1991 Apr; 78(4): 480-2. PMID 1903318
11. Anderson PM, Schroeder G, Skubitz KM. Oral glutamine reduces the duration and severity of stomatitis after cytotoxic cancer chemotherapy. Cancer. 1998;83:1433-1439.
12. Byrne TA, Morrissey TB, Nattakom TV, et al. Growth hormone, glutamine, and a modified diet enhance nutrient absorption in patients with severe short bowel syndrome. J Parenter Enteral Nutr. 1995;19:296-302.
13. Cao Y, Feng Z, Hoos A, Klimberg VS. Glutamine enhances gut glutathione production. J Parenter Enteral Nutr. 1998;22:224-247.
14. Furukawa S, Saito H, Inoue T, et al. Supplemental glutamine augments phagocytosis and reactive oxygen intermediate production by neutrophils and monocytes from postoperative patients in vitro. Nutrition. 2000;16:323-329.
15. Haub MD, Potteiger JA, Nau KL, et al. Acute L-glutamine ingestion does not improve maximal effort exercise. J Sports Med Phys Fitness. 1998;38:240-244.
16. Lacey JM, Wilmore DW. Is glutamine a conditionally essential amino acid? Nutr Rev. 1990;48:297-309.
17. Sacks GS. Glutamine supplementation in catabolic patients. Ann Pharmacother. 1999;33:348-354.
18. Morlion B.J., Stehle P., Wachtler P., Siedhoff H.P., Koller M., Konig W., Furst P., Puchstein C. Total parenteral nutrition with glutamine dipeptide after major abdominal surgery. Ann Surg. 1998 Feb; 227(2): 302-8. PMID 9488531
19. Jiang Z.M., Cao J.D., Zhu X.G., Zhao W.X., Yu J.C., Ma E.L., Wang X.R., Zhu M.W., Shu H., Liu Y.W. The impact of alanyl-glutamine on clinical safety, nitrogen balance, intestinal permeability, and clinical outcome in postoperative patients: a randomised, double-blind, controlled study of 120 patients. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 1999 Sep-Oct;23(5 Suppl):S62-6. PMID 10483898
20. "Advanced Nutrition: Absorbing Stuff from Team FLEX." Flex (February 2003): 183–191.
Zmieniony przez - Zalcus w dniu 2007-07-29 11:12:35