Jeśli planujesz dłuższy wyjazd i pokonywanie dziennie co najmniej 10 km, to do takiej aktywności należy się przygotować, zwłaszcza jeśli masz pracę siedzącą. Szczególnego przygotowania wymagają tereny górskie, które należy rozpatrywać jako całkowicie inny rodzaj aktywności fizycznej. Można przyjąć, iż pokonanie tego samego dystansu w terenie bez znacznych różnic wysokości (pagórki, niziny), w średnich i w wysokich górach to zupełnie inny rodzaj wyzwania.
Może się zdarzyć, iż pokonanie kilku km w wysokich górach zajmuje kilkunastokrotnie więcej czasu niż w zwykłym terenie np. parku czy lesie. Dlatego przygotowując się do wyprawy, musisz zadbać o odpowiedni sprzęt.
Przeczytaj część drugą: Trekking: odżywianie i suplementacja
Solidne buty
Na nic najlepsze przygotowanie kondycyjne, jeśli skręcisz staw skokowy, naciągniesz łydkę lub silnie obetrzesz stopę. But nie może być zbyt twardy ani za miękki. Najlepiej, aby wnętrze było miękkie i komfortowe, a zewnętrzna część ma chronić przed korzeniami, kamieniami itd. Powinno się wziąć pod uwagę miejsce niezbędne na skarpetkę, pojedynczą lub podwójną. Modne obecnie skarpetki „stopki” nie nadają się do turystyki. Jeśli masz taką możliwość kup specjalne skarpetki dedykowane do chodzenia po górach, mogą być wykonane np. ze specjalnych mieszanek materiałów lub klasyczne np. wełniane.
But powinien sięgać za kostkę i być mocno sznurowany. Jak wspomniałem, z przodu powinno zostać trochę miejsca, uwzględniając grubość skarpet oraz zachowanie się stopy pod obciążeniem (ewentualna opuchlizna itd.). Nie należy dobierać butów, używając cienkich bawełnianych skarpetek, które nie odzwierciedlają tego, jak but będzie wykorzystywany. Jestem zwolennikiem systemów rodzaju gore-tex, niemniej jest to kosztowna inwestycja i wcale nie jest powiedziane, że w zwykłych butach nie poradzisz sobie w terenie.
Tam, gdzie jest naprawdę mokro, nie pomogą żadne membrany. Kurtki i buty są odporne na wodę (do pewnego stopnia), ale nie mają być wodoszczelne. Z doświadczenia odradzam przygodę z niektórymi firmami, które są znane z produkcji dresów (trzy paski) i butów sportowych. W przypadku butów przeznaczonych w góry często okazuje się, że cechuje je niezwykle niska trwałość.
Mogę zarekomendować buty firmy Salomon, są warte swojej wysokiej ceny. Pamiętaj, że lepiej jest wydać jednorazowo więcej pieniędzy i mieć spokój na wiele lat, zamiast co sezon szukać kolejnych butów. Wczesną wiosną i w zimie konieczne są raki, w wyższych partiach gór przez cały rok należy być zabezpieczonym przed chodzeniem po śniegu i lodzie (może być potrzebny także czekan, lina itd.
Celowo nie rozwijam tego zagadnienia, bo na ten temat są całe książki). Jeśli masz taką możliwość, warto rozważyć noszenie zapasowych butów, co może się przydać w mokrym terenie, po otarciu stopy itd. Buty do chodzenia po płaskim terenie i biegania nie nadają się w góry, nawet przy dobrej pogodzie.
Dobra kurtka
Możesz wydać 100, 500 albo i 2000 zł. Nie wiem, czego szukasz. W lecie wystarczy cieplejsza kurtka i ewentualnie po nią jedna warstwa polarowa. Bardziej liczy się tu ochrona przed opadami, niż przed zimnem, chyba że planujesz wędrówkę po naprawdę wysokich górach lub jesienią i zimą. Im wyższe góry, tym lepsza musi być kurtka. Z reguły w lecie wystarczy mieć softshell, czyli rodzaj lekkiej kurtki, chroniącej przed wiatrem i deszczem.
W wysokie góry warto mieć w plecaku czapkę (także lekką kominiarkę) i rękawiczki, niezależnie od pory roku. W niektórych partiach marsz zaczyna się w letnim słońcu, a kończy w zimowej aurze. Grubość oraz materiały (np. gore-tex) powinny być dobrane względem terenu, po jakim planujesz trasę. Im zimniej i większy wiatr, tym lepszej ochrony wymaga organizm.
Okulary przeciwsłoneczne i/lub nakrycie głowy
W lecie jest to konieczność ze względu na promieniowanie UV oraz oddziaływanie temperatury. Warto zadbać o okulary z renomowanego źródła, tak aby nie dopuścić do uszkodzenia wzroku (ciemny kolor nie oznacza, że okulary z bazaru czy taniej internetowej aukcji chronią przed słońcem). Przydatny jest nie tylko filtr UV, ale także filtr polaryzacyjny (szczególnie dla kierowców). Warto zwrócić uwagę na klasę, góry wymagają silniejszych filtrów niż np. spacery po nizinach.
Filtr UV na skórę
Promieniowanie słoneczne jest pożyteczne i niezbędne np. dla syntezy witaminy D, ale tylko w ściśle określonej dawce. Przeważnie jest to 20-30 minut ekspozycji niezabezpieczonej skóry w godzinach największego natężenia promieniowania. Jeśli planujesz długotrwały marsz, to skórę należy zabezpieczyć lekkim materiałem lub kremem, emulsją lub preparatem w sprayu. Nadmiar słońca powoduje poparzenia, przyspiesza starzenie i sprzyja pojawieniu się raka.
Bukłak na wodę
Może być to system CamelBak lub jego o wiele tańsze odpowiedniki. System umożliwia picie wody (lub napoju np. z elektrolitami, aminokwasami, kofeiną, białkiem, węglowodanami itd.) w trakcie marszu. Jest to niezwykle przydatne rozwiązanie, szczególnie jeśli ktoś preferuje intensywny marsz, bez dłuższych postojów. Można kupić specjalny plecak, ale jest to drogie rozwiązanie i przeznaczone raczej dla biegaczy, nie piechurów.
Kije trekkingowe
Mogą być do nordic walking, mogą być trekkingowe. Mogą być składane lub zwykłe. Wbrew pozorom przydatne, szczególnie w górach niewymagających wspinaczki po łańcuchach, metalowych szczeblach, drabinkach czy linie. Warto je mieć, nie tylko ułatwiają marsz, ale również wpływają na większe zaangażowanie mięśni górnej części muskulatury.
Drobne przekąski
W dobie shake’ów nie trzeba nosić ze sobą pieczywa czy gotowych kanapek. Nawet jeśli ktoś preferuje styl chodzenia połączonego ze spaniem w namiocie, biwakowaniem, to obecnie w dobie gotowych posiłków i łatwych do przyrządzenia mieszanek odżywczych ma to coraz mniejszy sens. Oczywiście, jeśli ktoś chce, można nosić ze sobą cały ekwipunek, namiot, karimatę, śpiwór, kubeczki, menażki, a nawet butlę gazową z palnikiem.
Niemniej coraz częściej spotyka się długie trasy pokonywane z minimum sprzętu, a nawet w części biegiem. Tam bardziej sprawdzą się: lekki plecak, woda, napoje, batony, orzechy, czekolada, drobne przekąski, 1-2 porcje Hummy. Nic nie stoi na przeszkodzie, by dodać porcję izotonika do głównego zbiornika z płynem (np. 3 litrowego), a dodatkowe porcje bardziej złożonych mieszanek mieć przygotowane w szejkerze.
Telefon i mapa
Mapa może być w telefonie, niemniej w górach nie zawsze jest odpowiednie pokrycie zasięgiem sieci (mapa może nie dać się wczytać lub dzieje się to zaskakująco wolno), wypadałoby mieć na karcie pamięci lub w telefonie zapisane mapy w wersji offline. Mogą też występować problemy podczas pracy w roamingu. Moim zdaniem nic nie jest w stanie zastąpić tradycyjnej mapy, najlepiej zabezpieczonej warstwą folii przed zamoczeniem.
Telefon zawsze może się rozładować lub uszkodzić, a sygnał GPS może być zakłócony. Wiele ze współczesnych modeli smartfonów jest niesamowicie wrażliwych na niekorzystne warunki atmosferyczne, szczególnie na zimno. Dlatego warto mieć awaryjne środki łączności, tradycyjną mapę i chociaż niewielki kompas.
Niezbędna latarka
Naładowana, sprawdzona, jeśli planujesz marsz w godzinach popołudniowych i wieczornych, to wypadałoby mieć dwie latarki np. czołówkę (główną) i zapasową (niewielką, ale zawsze wersję podręczną).
Spodnie, skarpety i bielizna
Może to się komuś wydawać fanaberią, do momentu pojawienia się otarć w rejonie krocza. Dlatego warto wydać pieniądze na odpowiednią bieliznę i spodnie. Najlepiej, aby była sprawdzona w kontrolowanych warunkach, a nie od razu na trasie. Może się to komuś wydawać zabawne, ale niewłaściwe skarpetki potrafią zamienić przyjemną wyprawę w mordęgę. Są niezwykle ważnym elementem chroniącym stopy przed otarciami.
Jeśli czujesz, że ze stopą coś się dzieje, marsz należy przerwać i zastosować jeden lub kilka specjalnych plastrów, chroniących przed pogłębianiem uszkodzenia skóry. Warto też od czasu do czasu zmieniać skarpetki, szczególnie jeśli stopa jest mokra. W uzasadnionych przypadkach warto zmieniać również buty.
Odpowiedni plecak
Nie wspomniałem tu nic o plecaku, może być on średniej wielkości (tylko niezbędne produkty) lub pełnowymiarowy (całodniowe wędrówki ze sprzętem). Najlepiej, aby gwarantował ochronę przed wilgocią, opadami, rosą itd. Musi być wyposażony w odpowiednie odblaski i możliwość spięcia na wysokości pasa i klatki piersiowej.
Zegarek z GPS
Na koniec warto byłoby zadbać o zegarek z GPS (np. Garmin, Suunto) do monitorowania pozycji i nawigowania (np. zapamiętywanie kluczowych punktów w terenie, poruszanie się po zaplanowanej trasie). W tej roli sprawdzi się także telefon, jednak większość zegarków jest odporna na błoto i wodę, a takie środowisko nie sprzyja nowoczesnym smartfonom (istnieją wyjątki od reguły).
Pozostałe dodatki i leki
Warto mieć ze sobą preparaty odstraszające komary, meszki i kleszcze, podstawowe środki opatrunkowe (np. plastry, bandaże), nożyczki i dobrej jakości nóż, środki dezynfekcyjne (np. etanol 70%), i niezbędne leki (np. antyhistaminowe, rozszerzające oskrzela, przeciwbólowe itd.). Im bardziej wymagające trasy planujesz, tym lepszego przygotowania i dopięcia szczegółów wymaga przedsięwzięcie. Nie należy się pakować przed samym wyjazdem, ale należy poświęcić na to więcej czasu i przede wszystkim pomyśleć, czego będę potrzebował.
