Alkohol - więcej kortyzolu i tłuszczu a mniej mięśni

Istnieje milion powodów, by unikać alkoholu, przede wszystkim jego metabolity należą do sprawdzonych substancji wywołujących raka. Klasyfikacja IARC jest jednoznaczna, etanol może być wiązany z nowotworami jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, jelita, odbytnicy. 

Alkohol podejrzewano o działanie rakotwórcze przynajmniej od kilkudziesięciu lat. Pośrednio alkohol obniża poziom witamin np. (A i E; niektórych witamin z grupy B), cynku, żelaza w tym kwasu foliowego i tiaminy we krwi, co powoduje zwiększone ryzyko raka. Poza tym alkohol zakłóca regenerację glikogenu, naprawę włókien mięśniowych, obniża przyrosty masy, siły, mocy i szybkości. Jego oddziaływanie jest zależne od dawki, więc nie można stawiać znaku równości między wypiciem raz w tygodniu 2 piw (razem ~50 g etanolu), a codziennie wypijaniem 100 ml rumu, ginu czy wódki. Alkohol niszczy nerki, serce i wątrobę, a bez tych narządów nie da się funkcjonować. Poza tym wywiera inne, liczne skutki. Mniej znanym aspektem jest wpływ picia alkoholu na stężenie kortyzolu. 

Czy alkohol ma wpływ na stężenie kortyzolu?

Celem badania była ocena związku między wskaźnikami spożycia alkoholu a stężeniem kortyzolu. Do badania włączono osoby pierwotnie poddane naborowi do badań w latach 1985–1987. Uczestnicy: w sumie 2693 mężczyzn i 977 kobiet udostępniło informacje na temat poziomu kortyzolu i spożycia alkoholu.  Próbki śliny pobierano zaraz po przebudzeniu, 30 minut po przebudzeniu, 2,5 h, 8 h i 12 h po przebudzeniu oraz przed snem, w celu oceny stężenia kortyzolu.

Wyniki i ich interpretacja

U mężczyzn stwierdzono dodatni związek między kortyzolem a ilością spożywanego alkoholu. Odnotowano 3% wzrost stężenia kortyzolu na każdą jednostkę spożytego alkoholu. Jednostka w tym przypadku oznacza 8 g etanolu, więc wypicie zwykłego 0,5 litrowego piwa oznacza dostarczenie 3 jednostek alkoholu. Z tej zależności widać, iż nawet 24 g etanolu mogą znacznie „namieszać” w układzie hormonalnym. Co najgorsze, u intensywnie pijących mężczyzn (>28 jednostek alkoholu tygodniowo) stężenie kortyzolu spadało wolniej w porównaniu do grupy, która piła umiarkowanie (<28 jednostek alkoholu tygodniowo), co wskazuje, iż alkohol na wiele godzin zaburza funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka mózgowa-nadnercza.

U kobiet poranne stężenie kortyzolu było nawet o ~63% wyższe, jeśli piły dużo alkoholu (więcej niż 21 jednostek alkoholu tygodniowo), w porównaniu do bardziej umiarkowanego spożycia (mniej niż 21 jednostek alkoholu tygodniowo). Czyli wystarczy wypijać 168 g etanolu tygodniowo, by znacząco podbić stężenie kortyzolu. Czy to dużo? ~7 piw tygodniowo lub nieco ponad 500 ml wódki 40% tygodniowo. Biorąc pod uwagę nałogowe spożywanie w naszym kraju, nie jest to wcale dużo.

Wnioski

Wyniki badania sugerują, że spożywanie alkoholu wiąże się z aktywacją osi HPA. Wyniki te nie wynikają ze spożywania alkoholu w ciągu dnia, co sugeruje chroniczne zmiany funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka mózgowa-nadnercza w grupach pijących dużo alkoholu (> 168 g tygodniowo).

Komentarz

Pośrednio wyniki tego badania tłumaczą negatywny wpływ alkoholu na glikemię, mięśnie i „spalanie” tłuszczu. Może być to po prostu sprawka kortyzolu. W wątrobie („zbiorniku paliwa”, który podtrzymuje stężenie cukru we krwi) wysokie stężenie kortyzolu zwiększa glukoneogenezę (powstawanie glukozy np. z tłuszczu, mleczanów, białka) i zmniejsza syntezę glikogenu (czyli więcej może krążyć we krwi). A to sprawia, iż pośrednio alkohol może sprzyjać cukrzycy, a na pewno wyniszczeniu mięśni szkieletowych i przyrostowi tkanki tłuszczowej.

Referencje, badania, literatura:

Asli Ceren Tahan Alcohol is not Safe even at Light Amounts https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4432712/

Ellena Badrick i in. The Relationship between Alcohol Consumption and Cortisol Secretion in an Aging Cohort https://academic.oup.com/jcem/article/93/3/750/2598270