Temat, który nieustannie pojawia się w Internecie, jest związany z porównywaniem dyscyplin takich jak podnoszenie ciężarów, trójbój siłowy oraz kulturystyka. Często powtarzam młodym ludziom, iż nie warto angażować się w tego rodzaju sport, z myślą o zawodowstwie. Osoby, które mogą zarabiać w ten sposób pieniądze, należą do wąskiego, elitarnego grona.
Czego dowiesz się czytając ten artykuł?
Przy obecnym rozwoju i wyżyłowaniu rekordów jest niezmiernie mało prawdopodobne, by ktoś przebił się wystarczająco wysoko. Poza tym rozważmy wyeksploatowanie „materiału”, nagromadzenie mikrourazów, kontuzji, uszkodzenia stawu łokciowego, kolanowego, barkowego, kręgosłupa, zmiany przeciążeniowe itd.
Urazy kończące kariery
Co, jeśli wystąpi uraz, który spowoduje, że nie będziesz mógł występować jak niedawno potężne zerwanie mięśni klatki piersiowej u elitarnego strongmana i trójboisty Hafþóra Júlíusa Björnssona? Tak samo z powodu licznych kontuzji (m.in. urazy bicepsów) karierę musiał zakończyć elitarny strongman Rosjanin Mikhail Koklyaev.
https://www.youtube.com/watch?v=C6eZQIJZCcA
Film: kontuzja jednego z najlepszych zawodników strongman, Hafþóra Júlíusa Björnssona podczas wyciskania 252,5 kg w trakcie zawodów w trójboju siłowym.
Kwestie zarobkowe
Teoretycznie można żyć z kontraktów reklamowych, jednak dyscypliny siłowe nie są tak atrakcyjne, jak np. piłka nożna, sporty walki, tenis itd. Poza tym można dyskutować, czy obecnie rynek nie jest już wysycony i wcale nie jest powiedziane, iż tak prosto będzie znaleźć swoją niszę. Poza tym większość mężczyzn nie utożsamia się z elitarnymi kulturystami, ponieważ wiedzą, że to nieosiągalne marzenie.
Dlatego tego rodzaju zawodnicy wcale nie muszą znaleźć idealnego dla siebie reklamodawcy. Z tego samego powodu media społecznościowe wyrządzają nieodwracalne szkody, ponieważ często są tam prezentowane idealne, „poprawione” cyfrowo sylwetki, zdjęcia i filmy. Rzeczywistość tak nie wygląda.
https://www.youtube.com/watch?v=nLVJTBZtiuw
Film: typowe opracowanie wybierające najgorsze warianty przysiadów i zawody w trójboju uznawane za mało prestiżowe, z przysiadami występującymi w treningu podnoszenia ciężarów. Ma na celu sianie zamieszania i pogłębianie podziałów.
Jeśli chodzi o techniczne różnice w wykonaniu poszczególnych ćwiczeń, to są one zauważalne i w dużej mierze spowodowane specyfiką danego rodzaju dyscyplin.
O co chodzi w podnoszeniu ciężarów?
Podnoszenie ciężarów: chodzi o jak najlepszy wynik w rwaniu sztangi i podrzucie. W każdym boju są trzy podejścia. Wynik odnosi się do masy ciała zawodnika i w ten sposób uzyskujemy miejsce w rankingu. Nie ma znaczenia czy zawodnik jest bardziej, czy mniej umięśniony, czy sylwetka jest proporcjonalna, czy ktoś nosi dużo, czy mało tkanki tłuszczowej.
Jakość sylwetki
Kiedyś ciężarowców charakteryzowały pokaźne warstwy tłuszczu. Teraz sytuacja jest nieco inna, ponieważ zawodnicy starają się uzyskać jak najlepszy wynik w swojej kategorii wagowej, czyli pozbycie się tłuszczu pozwala na zgromadzenie większej ilości muskulatury. Niemniej nie należy myśleć, iż ciężarowiec ma wyglądać jak kulturysta.
Predyspozycje
W wielu przypadkach zawodnicy mają niezłą ramę kostną i predyspozycje, zdarzało się, że kulturyści wywodzili się z nurtu podnoszenia ciężarów (np. Dmitry Klokov) lub trójboju siłowego (np. Svend Karlsen). Niemniej są to wyjątki potwierdzające regułę, bardzo rzadko zdarza się możliwość pogodzenia tych sprzeczności, czyli budowania siły wymagającej eksplozywności i uzyskania odpowiedniej jakości masy mięśniowej.
O co chodzi w trójboju siłowym?
Przysiad, wyciskanie sztangi leżąc i martwy ciąg
W trójboju siłowym chodzi o jak najlepszy wynik w następujących konkurencjach: przysiadach, wyciskaniu sztangi leżąc i martwym ciągu. Zawodnik deklaruje ciężar i ma trzy próby w każdym ćwiczeniu. Liczą się najlepsze wyniki usankcjonowane przez sędziów (a z tym bywa różnie). Przy tym należy dodać, iż zupełnie czym innym są zawody w sprzęcie niż konkurencje rozgrywane RAW (tylko w pasie i np. ściągaczach na kolana, bez specjalistycznych koszulek, kostiumów, bandaży na kolana itd.).
Poziom otłuszczenia sylwetki
Bardzo często trójboiści noszą grube warstwy tłuszczu, bo to kolejna dyscyplina, w której liczy się wynik w trzech konkurencjach, a nie wygląd sylwetki. Ze względu na brak finansowania, występowanie na zawodach trójbojowych uważam za ciekawe, ale nieperspektywiczne zajęcie. Tajemnicą poliszynela jest, iż jest to jedna z najbardziej nasyconych dopingiem dyscyplin.
Ryzyko zdrowotne
Podnoszenie maksymalnych ciężarów wiąże się z kolosalnym przeciążeniem układu krążenia wskutek uzyskiwania chwilowych skrajnych wartości ciśnienia krwi. W badaniach Pärssinen M. i wsp. oszacowano ryzyko śmierci 62 trójboistów, którzy zajmowali czołowe miejsca w kategoriach wagowych 82,5 – 125 kg w mistrzostwach Finlandii w latach 1977–1982. Zestawiono ich z grupą kontrolną.
Okazało się, że śmiertelność podczas 12-letniej obserwacji wyniosła 12,9% dla trójboistów w porównaniu do 3,1% w populacji kontrolnej. Do 1993 r. ośmiu z obserwowanych 62 trójboistów i 34 osoby z liczącej 1094 grupy kontrolnej zmarło. Oszacowane ryzyko śmierci dla trójboistów było 4.6 razy wyższe niż w populacji ogólnej!
Przyczynami przedwczesnej śmierci wśród zawodników były samobójstwo (3), ostry zawał mięśnia sercowego (3), śpiączka wątrobowa (1) i chłoniak nieziarniczy (1). Trening trójboju nie wiąże się z dużym ryzykiem odniesienia kontuzji, ale wieloletnie przeciążenia są niszczące. Czy warto? Niech każdy sam odpowie na to pytanie.
Czy trójbój siłowy jest lepszy niż kulturystyka, ponieważ zawodnicy w trójboju są silniejsi?
Czy takie porównania mają sens?
Tak, a samochód sportowy jest lepszy niż autobus, bo ten pierwszy może osiągać większą prędkość. Trójbój siłowy to jest zupełnie inna dyscyplina i bezpośrednie porównania z kulturystami nie mają sensu. Kulturysta nie ma być silny, mało tego, w większości wypadków siła dla kulturysty jest przekleństwem. Dlaczego? Bo obciążenie stawów, ścięgien, więzadeł jest zdecydowanie większe, jeśli używa się dwóch hantli po 50-60 kg, a nie po 30-35 kg. Jeśli nie rozumiesz, co tu napisałem, to zobacz jakim wrakiem stał się 8-krotny Mr. Olympia Ronnie Coleman.
https://www.youtube.com/watch?v=itx3udN1HJ0
Film: 8-krotny Mr. Olympia Ronnie Coleman i jego dokonania, za które cena okazała się niezwykle słona.
Te jego przysiady i martwe ciągi po 360 kg oraz wypychanie ciężarów rzędu 1 tony na suwnicy spowodowały, iż przeszedł kilkanaście operacji i do dzisiaj nie odzyskał zdrowia.
Młodzi, niezniszczalni...
Tak, oczywiście, mężczyznom w wieku 18-35 lat wydaje się, iż są niezniszczalni. Że można ciągle zwiększać dawki farmakologii i dokładać ciężarów. Nie zliczę, ilu takich ludzi przedwcześnie umiera lub doznaje kontuzji. Warto? Niech każdy sam odpowie na to pytanie. Ronnie Coleman mniej lub bardziej zarobił na swoim ciele, niemniej nie wiemy, ile kosztowały go przygotowania. W kulturystyce można wydać na nie majątek.
Nie wiem, czy można rekomendować komuś uprawianie dyscypliny, która wyraźnie skraca życie. Sport przynosi określone korzyści, jeśli jest uprawiany z umiarem. Zarówno podnoszenie ciężarów, trójbój siłowy, jak i kulturystyka nie wiążą się z dużym ryzykiem, jeśli są uprawiane bez nadużywania farmakologii. Jednak rzeczywistość jest inna.
Czy lepszy jest przysiad trójbojowy, ciężarowy czy kulturystyczny?
Nie ma jednego, określonego wzorca przysiadów przypisanego do dyscypliny. W trójboju często wykorzystuje się przysiad lowbar, czyli ze sztangą położoną nisko na plecach. Celem nie jest rozbudowa mięśni nóg, tylko podniesienie jak największego ciężaru. Stąd praca tylnego łańcucha, od pośladków, przed tylną część uda (dwugłowy, półścięgnisty, półbłoniasty), a skończywszy na grzbiecie.
Taki przysiad budzi wiele wątpliwości, szczególnie jeśli jest wykonywany w wariancie sumo (w szerokim rozstawie nóg) i w pełnym sprzęcie (a szczególnie bandażach dłuższych niż regulacje np. IPF). Nikt nie broni wykorzystywać w trójboju przysiadu highbar, czyli olimpijskiego. Tam pozycja jest wąska, gryf jest wysoko, umieszczony blisko szyi, ręce są inaczej położone, ciało nie jest silnie pochylane. W ten sposób podniesie się zdecydowanie mniejsze ciężary.
Dlaczego ciężarowcy nie wykorzystują przysiadu lowbar?
Odpowiedź jest prosta, w podrzucie stosuje się bardzo niewielkie wychylenie tułowia. Nie da się wykonać wybicia ciężaru z niewłaściwej mechanicznie pozycji. W podnoszeniu ciężarów nie chodzi o maksymalny wynik w przysiadzie, bo nie jest to do niczego potrzebne.
https://www.youtube.com/watch?v=bgtiUR85qYI
Film: Mikhail Koklyaev, rwanie sztangi 200 kg i podrzut sztangi 250 kg.
Przykładowo Mikhail Koklyaev wykonywał przysiady tylne z ciężarem 300 kg w seriach, podrzucał 250 kg, rwał 211 kg, wybijał zza karku 3 × 270 kg, wykonywał przysiad przedni z ciężarem 300 kg. Niemniej w jego przypadku silny przysiad był potrzebny do występów w strongman i raz pokusił się on nawet o start w trójboju (wyciskanie 230 kg, przysiad 360 kg, martwy ciąg 417,5 kg).
U większości ciężarowców nie jest potrzebna duża „przebitka” ciężaru w przysiadach nad podrzutem. Z oczywistego powodu, nikt nie da rady wybić takiego ciężaru nad głowę, a tam rola mięśni nóg już nie jest tak znacząca, jak w pierwszej fazie podrzutu (zarzut sztangi na podsiad wygląda jak przysiad przedni).
Przysiad kulturystyczny
Z kolei przysiad nazywany kulturystycznym też nie jest nigdzie zdefiniowany. Uznaje się, że jest płytszy niż wykonywany przez ciężarowców, jednak w tej dyscyplinie też są osoby, które wykonywały przysiady połowiczne (celowo). Jeśli chodzi o porównanie przeciętnej głębokości przysiadu, to najgłębiej siadają ciężarowcy, a płycej trójboiści i kulturyści.
Teoretycznie kulturyści siadają najpłycej, jednak nie jest nigdzie usankcjonowane. Przysiady nie są elementem rywalizacji w kulturystyce. W obecnym świecie coraz częściej spotyka się zawodników siadających do samej ziemi. Można zaryzykować hipotezę, iż stało się tak, ponieważ coraz większa jest świadomość wpływu zakresu ruchu na przyrosty masy mięśniowej.
Głębokość przysiadu
W trójboju siłowym głębokość przysiadu jest ściśle określona np. w przepisach IPF. Powodem niezaliczenia („spalenia”) boju jest: „Niemożność zgięcia kolan i obniżenia tułowia do momentu, gdy górna powierzchnia obu ud przy stawie biodrowym będzie niżej niż szczyt kolan”. Niemniej jak wspominałem, jest to kwestia dyskusyjna i bywały przypadki decyzji sędziów, które do dzisiaj budzą oburzenie.
Na zakończenie
Poszczególne dyscypliny zdecydowanie się różnią, wszystkie mają wpływ na wzrost siły i masy mięśniowej, jednak tylko w kulturystyce da się zaobserwować wyraźny podział na cykle budowy masy mięśniowej i poprawy jakości muskulatury (odtłuszczenie ciała). Ze względu na brak przywiązywania wagi do wyglądu, proporcji grup mięśniowych (np. biceps i triceps), proporcji przedniej i tylnej części ciała, nóg względem góry ciała, barków względem klatki piersiowej, trójbój siłowy ani podnoszenie ciężarów nie zapewniają tak wszechstronnego rozwoju muskulatury, jak kulturystyka.
Wspomniane dyscypliny różnią się wykorzystywanymi narzędziami, objętością sesji, ciężarami roboczymi, ilością powtórzeń, ćwiczeniami akcesoryjnymi. Nie da się powiedzieć, iż są lepsze lub gorsze, są po prostu inne. Pewne jest tylko, iż nie warto uprawiać ich zawodowo, to ma zbyt duży negatywny wpływ na zdrowie i często na skrócenie oczekiwanego czasu życia. Kulturystyka cechuje się najmniejszym ryzykiem odniesienia kontuzji, trójbój siłowy największym, podnoszenie ciężarów mieści się w środku stawki. Niemniej wszystkie te dyscypliny są bezpieczniejsze niż strongman.
Referencje:
Smoliga, J.M., Wilber, Z.T. & Robinson, B.T. Premature Death in Bodybuilders: What Do We Know?. Sports Med 53, 933–948 (2023). https://doi.org/10.1007/s40279-022-01801-0
Palmeiro CR, Anand R, Dardi IK, Balasubramaniyam N, Schwarcz MD, Weiss IA. Growth hormone and the cardiovascular system. Cardiol Rev. 2012 Jul-Aug;20(4):197-207. doi: 10.1097/CRD.0b013e318248a3e1. PMID: 22314142.
Pärssinen M1, Kujala U, Vartiainen E, Sarna S, Seppälä T. Increased premature mortality of competitive powerlifters suspected to have used anabolic agents. Int J Sports Med. 2000 Apr;21(3):225-7
Tidmas V, Brazier J, Hawkins J, Forbes SC, Bottoms L, Farrington K. Nutritional and Non-Nutritional Strategies in Bodybuilding: Impact on Kidney Function. Int J Environ Res Public Health. 2022 Apr 3;19(7):4288. doi: 10.3390/ijerph19074288. PMID: 35409969; PMCID: PMC8998289.
