Nadmierny trening może powodować wyniszczenie fizyczne i wiemy to od wielu dekad. Jeśli obciążeniu fizycznemu towarzyszy niewystarczająca dieta, to pojawia się problem i to nawet w postaci hipogonadyzmu (ogólnie termin oznacza zaburzenia dotyczące gonad, wydzielania hormonalnego).
Duży wysiłek i kiepska dieta - zagrożenia
Okazuje się, że hipogonadyzm hipogonadotropowy może pojawić się u mężczyzny wskutek nadmiernego wysiłku fizycznego połączonego z niewystarczającą dietą. Naukowcy z Kliniki Endokrynologii, Diabetologii oraz Chorób Metabolicznych z Uniwersytetu w Minnesocie opisali przypadek dorastającego mężczyzny, u którego rozwinął się hipogonadyzm hipogonadotropowy wtórny do nadmiernego wysiłku fizycznego i niedożywienia, którego obserwowano przez rok, bez podawania egzogennego testosteronu (zawiesiny na oleju do iniekcji, żele do stosowania na skórę, peletki itd.).
Przypadek trenującego nastolatka - przetrenowanie i niedożywienie
Do kliniki zgłosił się 18-latek z objawami zmęczenia i małej wytrzymałości, obniżonym libido i brakiem porannych erekcji. Okazało się, że pokonywał tygodniowo 60 mil (96,5 km) w ramach treningu biegów przełajowych, dodatkowo trenował kickboxing. Miał niski wskaźnik masy ciała, stwierdzono hipogonadyzm hipogonadotropowy oraz niedobór głównych elementów krwi (np. w pancytopenii stwierdza się zmniejszone stężenie hemoglobiny, mniejszą liczbę krwinek czerwonych, czyli spadek hematokrytu, a widoczne są też niedobory krwinek białych i płytek krwi).
Ponadto mężczyzna był zdrowy, nic nie dolegało jego przysadce i mózgowi. Biopsja szpiku kostnego wykonana z powodu niedokrwistości wykazała cechy wskazujące na niedożywienie. Z roboczą diagnozą stanu hipogonadyzmu wysiłkowego u mężczyzny, zalecono mu zmniejszenie częstotliwości i intensywności ćwiczeń oraz zwiększenie spożycia kalorii. Liczba komórek i poziom testosteronu znormalizowały się, a objawy ustąpiły bez dalszych interwencji.
Wnioski
Po intensywnym i długotrwałym wysiłku fizycznym może rozwinąć się znaczny odwracalny hipogonadyzm. Jednym z mechanizmów hipogonadyzmu u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych, może być względne niedożywienie.
Przeczytaj także: 5 suplementów na lepszą regenerację do stosowania przed snem
Hipogonadyzm wtórny u użytkowników sterydów i SARM
Hipogonadyzm wtórny (podwzgórzowo−przysadkowy) występuje dość często u użytkowników SAA (sterydów anaboliczno-androgennych), SARM oraz innych środków mających wpływ na oś podwzgórze-przysadka mózgowa-gonady. Poprzez różne mechanizmy powodują one zaburzenie wydzielania LH, FSH oraz nierównowagę estradiolu, progesteronu, prolaktyny, testosteronu co może wywoływać rozmaite, przykre objawy, szczególnie w czasie, gdy odstawia się preparaty hormonalne i próbuje przywrócić naturalną produkcję testosteronu.
Problem hipogonadyzmu może dotyczyć też kobiet, jednak u nich występowanie zaburzeń zależy od fazy cyklu, w której podaje się sterydy anaboliczno-androgenne. Poza tym kobiety zwykle wymagają mniejszych dawek SAA, dlatego są narażone na ograniczone skutki uboczne, wyraźnie słabsze niż mężczyźni.
Nadmierny trening wytrzymałościowy obniża testosteron
Nadmierny trening wytrzymałościowy prowadzi do spadku stężenia testosteronu (nawet o połowę) i wzrostu kortyzolu. Ostry stres związany z długotrwałym biegiem powoduje stan zapalny, a nawet przyspieszone wapnienie tętnic. Więcej: Tutaj
Jeśli ktoś kontynuuje tego rodzaju trening, to może doczekać się hipogonadyzmu (wyraźnego spadku stężenia testosteronu) oraz rozmaitych zaburzeń hematologicznych. Dlatego od wielu lat powtarzam, iż bieganie nie idzie w parze z treningiem dyscyplin bazujących na sile, masie mięśniowej, mocy i/lub eksplozywności (podnoszenie ciężarów, trójbój siłowy, kulturystyka, strongman, brazylijskie jiu-jitsu, sambo, judo, boks tajski, zapasy itd.). Tego rodzaju sportowcy powinni ograniczyć wszelką dodatkową aktywność, a szczególnie pracę długotrwałą. Poza tym bieganie powoduje ogromne przeciążenia stawów i jest jedną z najbardziej kontuzjogennych dyscyplin (obok piłki nożnej).
Referencje:
- Kidmealem Zekarias Role of Relative Malnutrition in Exercise Hypogonadal Male Condition. https://europepmc.org/article/med/30212398
- Marek Mędraś Leczenie hipogonadyzmu męskiego http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1310
Fajny artykuł, ciekawe case study.