Wpływ treningu na poziom krwinek czerwonych u sportowców to temat, który wzbudza zainteresowanie zarówno wśród naukowców, jak i praktyków sportu. Badanie opublikowane w marcu 2024 roku przez naukowców z Akademii Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu dostarczyło cennych informacji na temat zmian parametrów krwinek czerwonych podczas progresywnego wysiłku fizycznego u wysoko wyszkolonych sportowców z różnych dyscyplin sportowych.
Protokół badania
Badanie to było przeprowadzone na 39 wysoko wyszkolonych męskich członkach kadr narodowych: 13 graczach futsalu, 12 sprinterach i 14 triathlonistach. Wykorzystano wielokrotne pobieranie próbek krwi w celu określenia parametrów krwinek czerwonych: liczby czerwonych krwinek (RBC), hemoglobiny (Hb), wartości hematokrytu (Hct), średniej objętości czerwonej krwinki (MCV), średniej zawartości hemoglobiny w krwince (MCH), średniego stężenia hemoglobiny w krwince (MCHC) oraz rozpiętości rozkładu czerwonych krwinek (RDW) przed, w trakcie (co 3 minuty) i po (5, 10, 15, 20 i 30 minut) progresywnym teście wysiłkowym na bieżni do wyczerpania.
Obraz krwi a wydolność
Wskaźniki krwi wymienione wyżej są kluczowe dla osób aktywnych fizycznie, ponieważ odpowiadają za transport tlenu do mięśni oraz eliminację dwutlenku węgla i produktów przemiany materii. Optymalne wartości tych wskaźników wspierają wydajność sportową, umożliwiając lepsze dotlenienie tkanek, natomiast anomalie mogą wskazywać na potencjalne problemy zdrowotne, takie jak anemia. Wskaźniki te wchodzą w skład podstawowej morfologii krwi, która jest tanim i szybkim sposobem na ocenę stanu odżywienia.
Normy morfologii czerwonych krwinek
|
Wskaźnik |
Norma dla kobiet |
Norma dla mężczyzn |
|
Liczba czerwonych krwinek (RBC) |
3.8 - 5.2 x10^12/l |
4.3 - 5.9 x10^12/l |
|
Hemoglobina (Hb) |
12.1 - 15.1 g/dl |
13.8 - 17.2 g/dl |
|
Wartość hematokrytu (Hct) |
36% - 46% |
41% - 53% |
|
Średnia objętość czerwonej krwinki (MCV) |
80 - 100 fl |
80 - 100 fl |
|
Średnia zawartość hemoglobiny w krwince (MCH) |
27 - 31 pg |
27 - 31 pg |
|
Średnie stężenie hemoglobiny w krwince (MCHC) |
32% - 36% |
32% - 36% |
|
Rozpiętość rozkładu czerwonych krwinek (RDW) |
11.5% - 14.5% |
11.5% - 14.5% |
Wartości te mogą się różnić w zależności od trybu życia.
Wynik badania
Po analizie statystycznej nie odnotowano istotnych różnic w indukowanych przez wysiłek zmianach parametrów czerwonych krwinek między grupami sportowców. Zmiany te były proporcjonalne do intensywności wysiłku podczas progresywnego testu. Zwiększenie stężenia hemoglobiny w związku z intensywnością wysiłku jest prawdopodobnie adaptacją do większego zapotrzebowania tkanek, głównie mięśni szkieletowych, na tlen.
Co zauważono?
Ważnym odkryciem jest fakt, że wzrost liczby RBC, Hb oraz Hct następował znacząco podczas progresywnego wysiłku fizycznego, a szybko wracały one do wartości spoczynkowych tuż po zakończeniu testu. Sugeruje to, że ogólny wzór zmian indukowanych wysiłkiem w parametrach czerwonych krwinek jest uniwersalny, niezależnie od profilu fizjologicznego sportowca.
Wskaźniki związane z czerwonymi krwinkami w różnych grupach sportowców w różnych czasowych punktach pomiarowych (sprinterzy na czarno, piłkarze niebiesko, triathloniści na czerwono).
Wnioski
Charakterystyka treningu wpływa na poziom krwinek czerwonych, jednak wzorzec zmian jest wspólny dla wytrenowanych sportowców z różnych dyscyplin, co sugeruje uniwersalność adaptacji hematologicznych do wysiłku fizycznego. Zrozumienie wpływu treningu na poziom krwinek czerwonych ma bezpośrednie znaczenie dla opracowywania strategii żywieniowych i suplementacyjnych sportowców. Ponieważ krwinki czerwone odgrywają kluczową rolę w transporcie tlenu do mięśni, optymalizacja ich poziomu może prowadzić do poprawy wydolności i wytrzymałości.
Dieta i suplementacja sportowca
Dieta sportowca powinna być skonstruowana tak, aby wspierać produkcję i utrzymanie optymalnego poziomu krwinek czerwonych oraz hemoglobiny. Istotnym składnikiem diety w tym kontekście jest żelazo. Sportowcy, szczególnie kobiety i ci, którzy preferują dietę roślinną, powinni zwracać szczególną uwagę na dostarczanie odpowiedniej ilości żelaza z pożywieniem, co może wymagać stosowania suplementów z żelazem, zazwyczaj w formie hemowej (charakterystycznej dla pokarmu odzwierzęcego), zazwyczaj wraz z witaminą C (zwiększającej przyswajanie żelaza).
Witamina B12 i kwas foliowy również odgrywają ważną rolę w produkcji krwinek czerwonych. Dieta bogata w produkty zawierające te witaminy, takie jak mięso, ryby, jaja i produkty mleczne (B12) oraz zielone warzywa liściaste, fasola i orzechy (kwas foliowy), może pomóc w utrzymaniu optymalnego poziomu tych ważnych składników odżywczych. W suplementacji szczególnie polecane są formy metylowane tych witamin (metylokobalamina, metylofolian).
Źródła:
Ciekot-Sołtysiak M, Kusy K, Podgórski T, Pospieszna B, Zieliński J. 2024. Changes in red blood cell parameters during incremental exercise in highly trained athletes of different sport specializations. PeerJ 12:e17040 https://doi.org/10.7717/peerj.17040
Dodał bym, że następuje rozpad (zniszczenie) RBC (mechaniczne - np. Przeciskanie, chemiczne i inne mechanizmy), dlatego taka rewolucja w kolarstwie były 3 generacje EPO. SAA też mogą zwiększyć stężenie EPO o 50-70%. To co pokazano na wykresie ma znikome na znaczenie praktyczne.