Wbrew starszym opracowaniom i danym pochodzącym z lat 70. i 80. XX wieku obecnie wiemy, iż nie ma żeńskich i męskich hormonów. Testosteron odgrywa dużą rolę u kobiet, a estradiol ma ogromne znaczenie, chociażby dla hipertrofii, ilości tkanki tłuszczowej, zdrowia układu sercowo-naczyniowego i regulacji libido u mężczyzn.
U mężczyzn niski poziom testosteronu i estrogenu koreluje z występowaniem choroby wieńcowej. A jaką rolę ma testosteron? Jest prohormonem, z którego powstaje chociażby estradiol.
Badanie naukowe
W jednym z badań wzięto pod uwagę dane pochodzące od 329 zdrowych kobiet po menopauzie, w wieku od 55 do 85 lat. Oznaczono stężenia całkowitego testosteronu (TT) i estrogenów (TE), globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) oraz oszacowano biodostępny testosteron, wolny testosteron i wolny estrogen. Co to znaczy „wolny”? Większość hormonów płciowych jest związana np. z SHBG, w ten sposób mamy do czynienia z nieaktywną biologicznie pulą.
Co ustalono w badaniu?
- Wraz z wiekiem beztłuszczowa masa ciała, maksymalna siła tricepsa (wyprostu w stawie łokciowym), maksymalna siła uścisku dłoni, gęstość mineralna kości i ilość wolnych estrogenów istotnie zmniejszały się.
- Wraz z postępem czasu rosła ilość tłuszczu w ciele, rosła ilość globuliny wiążącej hormony płciowe
- Po dostosowaniu do wieku beztłuszczowa masa ciała (mięśnie), maksymalna siła tricepsa, gęstość mineralna kręgosłupa i szyjki kości udowej były istotnie związane ze stężeniami biodostępnego testosteronu oraz pulą wolnych estrogenów.
- Marker obrotu kostnego (osteokalcyna) była odwrotnie proporcjonalna do stężenia puli wolnych estrogenów. Czyli im mniej jest estrogenów, tym większe stężenie osteokalcyny, co może świadczyć np. o osteoporozie (związanej z menopauzą). Im większe było stężenie osteokalcyny, tym mniejsza była gęstość mineralna kości mierzona w kręgosłupie i szyjce kości udowej.
Wnioski
Utrata beztłuszczowej masy ciała z wiekiem, maksymalna siła tricepsa i gęstość mineralna kości u kobiet po menopauzie jest częściowo zależna od obecności endogennego biodostępnego testosteronu i estrogenu.
Komentarz
Wydaje się, że zarówno stężenia estrogenów, jak i biodostępnego testosteronu są niezmiernie istotne dla kobiet. Nie sposób jednak polecić paniom hormonalnej terapii zastępczej, gdyż wiąże się z nią duże ryzyko kancerogenezy, a w ostatnich latach powstało wiele wątpliwości odnośnie jej skuteczności w przeciwdziałaniu zmianom występujących z wiekiem.
Referencje, badania, literatura:
Tineke ACM van Geel i in. Measures of bioavailable serum testosterone and estradiol and their relationships with muscle mass, muscle strength and bone mineral density in postmenopausal women: a cross-sectional study https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.852.8493&rep=rep1&type=pdf