Badania naukowe dotyczące mikrobioty jelitowej oraz powiązanych z nią substancji dosłownie eksplodowały w drugiej dekadzie XXI wieku. W probiotycznych bakteriach jelitowych oraz wszystkich związkach, które wytwarzają, upatruje się nowych metod prewencyjnych i terapeutycznych, zarówno w kontekście zdrowia przewodu pokarmowego, jak i całego organizmu.
Kwas masłowy - maślan sodu
Jedną z substancji najbardziej obiecujących w kontekście wielokierunkowego działania prozdrowotnego jest kwas masłowy, który umieszcza się w suplementach pod postacią maślanu sodu.
Pochodzenie maślanu sodu
Bakterie jelitowe, takie jak Clostridium butyricum, Faecalibacterium, Eubacterium i Roseburia, są odpowiedzialne za produkcję maślanu poprzez fermentację węglowodanów, w tym błonnika pokarmowego. W wyniku tego procesu powstają różne substancje, w tym krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA – short-chain fatty acids), takie jak maślan, octan i propionian. Są to drobne cząsteczki, jednak o bardzo wielokierunkowym działaniu.
Naturalne występowanie
Jeśli chodzi o produkty spożywcze, to kwas masłowy występuje naturalnie przede wszystkim w produktach mlecznych, takich jak masło, śmietana, jogurt i sery. Warto jednak zauważyć, że poziom kwasu masłowego w produktach tych może się różnić. Na przykład, masło jest znacznie bogatsze w kwas masłowy niż jogurt.
Działanie maślanu sodu
Maślan ma korzystny wpływ na jelita i cały układ pokarmowy. Jednym z kluczowych jego działań jest wpływ na odżywienie komórek nabłonka jelitowego. Maślan jest preferowanym źródłem energii dla tych komórek, co oznacza, że dostarczając im energii, wspomaga ich wzrost, naprawę i odbudowę.
Substancja odżywcza dla dobrych bakterii jelitowych
Maślan sodu służy też jako substancja odżywcza dla korzystnych bakterii jelitowych, które przyczyniają się do utrzymania równowagi mikrobioty jelitowej. Sprzyja procesom wchłaniania składników odżywczych i ochrony przed potencjalnie szkodliwymi substancjami.
Ochrona przed szkodliwymi czynnikami
Z ochroną przed szkodliwymi czynnikami wiąże się rola maślanu w utrzymaniu integralności bariery jelitowej. Bariera jelitowa pełni kluczową rolę w ochronie organizmu przed niepożądanymi substancjami, ale też mikroorganizmami i toksynami, które mogą przenikać do krwiobiegu.
Działanie przeciwzapalne
Co więcej, maślan wykazuje właściwości przeciwzapalne. Przewlekły, często niedostrzegany przez lata, stan zapalny w jelitach może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak choroby zapalne jelit i niedobory substancji odżywczych. Maślan działa przeciwzapalnie poprzez hamowanie aktywności niekorzystnych bakterii jelitowych oraz redukcję produkcji substancji prozapalnych.
Lepsze przyswajanie substancji odżywczych
Pośredni wpływ maślan może mieć również na przyswajanie substancji odżywczych. Jako dobry przykład podać tutaj można wpływ na wchłanianie elektrolitów i regulację gospodarki wodno-elektrolitowej.
Czynniki zagrażające jelitom i mikrobiocie
Złe nawyki i błędy żywieniowe
Niezdrowa dieta, bogata w przetworzoną żywność, cukry i tłuszcze trans, a uboga w błonnik i składniki odżywcze, spożywanie alkoholu i palenie papierosów, to niektóre czynniki, które mogą prowadzić do dysbiozy jelitowej oraz stanów zapalnych i pogorszenia funkcjonowania przewodu pokarmowego.
Stres
Podobny wpływ może mieć długotrwały stres, bowiem w odpowiedzi na bodźce o negatywnym zabarwieniu emocjonalnym, organizm wytwarza hormony stresu, które wpływają na funkcjonowanie jelit, powodując m.in. zmiany w perystaltyce i przepuszczalności jelitowej.
Leki, bakterie, wirusy
Również stosowane bez odpowiedniej ochrony antybiotyki, a nawet niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen) mogą zaburzać mikrobiotę, co otwiera drogę dla rozwoju patogenów i może prowadzić do biegunek, zaburzeń trawienia i innych problemów jelitowych. Destrukcyjny wpływ może mieć też nieleczenie infekcji pokarmowych, zarówno wirusowych, bakteryjnych, jak i grzybiczych.
Maślan w ujęciu terapeutycznym
Choroby zapalne jelit (IBD)
Jedną z głównych jednostek chorobowych, w których maślan sodu może być stosowany, są choroby zapalne jelit (IBD), takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego (UC) i choroba Crohna. Te schorzenia charakteryzują się stanem zapalnym jelit, który objawia się biegunką, bólem brzucha, krwawymi stolcami i utratą masy ciała.
Zespół jelita drażliwego (IBS)
Kolejną jednostką chorobową, w której maślan sodu może przynieść korzyści, jest zespół jelita drażliwego (IBS). IBS to zaburzenie jelitowe, które objawia się bólami brzucha, wzdęciami, nieregularnymi wypróżnieniami i zmianami w konsystencji stolca. Maślan sodu może wpływać na funkcjonowanie jelit poprzez regulację skurczów jelitowych i zmniejszanie stanu zapalnego, co przyczynia się do łagodzenia objawów.
Wpływ na odporność
Maślan sodu może wpływać na układ odpornościowy, poprawiając zarówno odporność wrodzoną, jak i nabytą. Badania wskazują, że maślan sodu może aktywować makrofagi, kluczowe komórki odpornościowe, które eliminują patogeny. Ponadto maślan sodu może modulować funkcję komórek T i B, co wpływa na skuteczność odpowiedzi immunologicznej organizmu na infekcje i choroby. U osób z chorobami zapalnymi jelit ma to szczególne znaczenie, ponieważ często schorzenia te zaburzają reakcje odpornościowe.
Działanie neuroprotekcyjne
Maślan sodu według wczesnych przesłanek wykazuje działanie neuroprotekcyjne, co oznacza, że może działać ochronnie na układ nerwowy. Jednym z mechanizmów, przez które maślan sodu może chronić układ nerwowy, jest jego zdolność do regulacji stresu oksydacyjnego oraz procesów zapalnych. Działanie to ma potencjał np. w kontekście prewencji chorób neurodegeneracyjnych.
Dawkowanie maślanu sodu
Typowe zalecane dawki mogą wynosić od 300 mg do 2 g na dobę, spożywane raz dziennie lub podzielone na kilka porcji. Dawki mogą się różnić w zależności od celu stosowania lub formuły suplementu.
Źródło:
Coppola, Serena et al. “The Protective Role of Butyrate against Obesity and Obesity-Related Diseases.” Molecules (Basel, Switzerland) vol. 26,3 682. 28 Jan. 2021, doi:10.3390/molecules26030682
u mnie leci cały czas jako suplementacja
Ja biorę z 5 lat i już do końca będę suplemetował bo wyleczyłem się konkretnie a jelita miałem rozwalone