Z licznych przeprowadzonych badań wiemy, iż nie tylko zawodniczki występujące na kulturystycznych scenach, uprawiające trójbój siłowy czy podnoszenie ciężarów sięgają po środki farmakologiczne. Obecnie problem dotyczy także amatorsko trenujących pań, a niektóre ledwo zdążyły zakończyć okres dojrzewania. 

  1. Jakie sterydy biorą koksujące kobiety?
  2. Jakie skutki uboczne u kobiet mogą wywołać sterydy?
  3. Czy testosteron lub DHT mogą powodować przerost narządów płciowych?
  4. Czy podawanie testosteronu kobietom ma sens?
  5. Skąd się bierze testosteron u kobiet?
  6. Podsumowanie 

Jakie sterydy biorą koksujące kobiety?

W badaniach Malarkey i wsp. panie uprawiające dwubój ciężarowy (rwanie, podrzut) sięgały po następujące sterydy anaboliczno-androgenne (SAA):

  • Methandienone/methandrostenolone (metanabol); nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki), jest to jeden z najbardziej agresywnych środków z grupy SAA, pochodna metylowanego testosteronu.
  • Stanazolol (winstrol), duża toksyczność dla ustroju, zaburzenia lipidogramu.
  • Nandrolone decanoate, względnie bezpieczny, w niewielkich dawkach, ale nie w dopingowych.
  • Oxandrolone, względnie bezpieczny, w niewielkich dawkach, ale nie w stosowanych w dopingu.
  • Różne estry testosteronu; ogólnie „teść” nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki, liczne skutki uboczne).
  • Miboleron; nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki); kilkukrotnie silniejszy pod tym względem od trenbolonu, kilkunastokrotnie silniejszy w tym aspekcie od testosteronu!
  • Methenolone acetate (primobolan); względnie bezpieczny, ale w niewielkich dawkach.
  • Trenbolone acetate; nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki); kilkukrotnie silniejszy pod tym względem od testosteronu.
  • Trenbolone (inne estry); nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki); kilkukrotnie silniejszy pod tym względem od testosteronu.

W badaniach Strauss i wsp. panie podnoszące ciężary sięgały po:

  • Mesterolon (proviron).
  • Methandienone/methandrostenolone (metanabol); nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki)
  • Methenolone acetate (primobolan).
  • Metylowany testosteron; nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki).
  • Oxandrolone.
  • Stanazolol (winstrol).
  • Boldenone undecylenate.
  • Methenolone enanthate (primobolan).
  • Nandrolone decanoate.
  • Stenbolone acetate.
  • Testosterone cypionate; nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki).
  • Mix estrów testosteronu; nie nadaje się dla kobiet, silne efekty wirylizujące (maskulinizacja sylwetki).

Jakie skutki uboczne u kobiet mogą wywołać sterydy?

Ogólnie rzecz biorąc, wszystkie SAA, niezależnie czy są bardziej, czy mniej zmodyfikowane strukturalnie mogą wywoływać rozmaite zmiany u kobiet (niektóre trwałe) w tym dotyczące:

  • Tembru głosu (obniżenie się głosu)
  • Pojawienia się męskiego zarostu na twarzy
  • Skóry (przetłuszczanie, wykwity, zmiany zapalne)
  • Supresji (stłumienia) produkcji testosteronu, estrogenów, progesteronu
  • Supresji podwzgórza i przysadki (GnRH, LH, FSH)
  • Maskulinizacji wyglądu twarzy (szczególnie gdy jednocześnie jest stosowany jest hormon wzrostu, a tak się często dzieje)
  • Wystąpienia nadmiernego, gęstego owłosienia na plecach, nogach, brzuchu, w rejonie narządów płciowych, na ramionach itd.
  • Pojawienia się łysienia androgenowego (głowa)
  • Zmiany wyglądu narządów płciowych (hipertrofia funkcjonalnego odpowiednika prącia)
  • Zaburzeń cyklu (przesunięcia faz, brak miesiączki, brak owulacji itd.)
  • Bezpłodności

Czy testosteron lub DHT mogą powodować przerost narządów płciowych?

zastrzyki z testosteronu u kobiet

Tak. Ten sam mechanizm ujawnia się przy podawaniu testosteronu lub DHT w okresie niemowlęcym, przy zaburzeniach dotyczących rozwoju męskich narządów płciowych. W celu wzrostu penisa stosuje się testosteron enanthate (enantan) 25 mg co 4 tygodnie lub żel z dihydrotestosteronem 0,15-0,33 mg DHT na kilogram masy ciała, przez 2-3 miesiące.

Nieodwracalne skutki uboczne

Funkcjonalnie kobiety i mężczyźni niczym się nie różnią, narządy płciowe mają inny wygląd, ale odgrywają tę samą rolę. Stąd hormony działają tak samo na wzrost narządów płciowych, z tym że u mężczyzn rozrost prącia jest możliwy tylko w ściśle określonym oknie czasowym, a nie dzieje się tak po zakończeniu okresu dojrzewania. U kobiet kwestia przerostu clitoris (łechtaczka) pozostaje otwarta i jest to jeden z bolesnych, nieodwracalnych skutków ubocznych terapii SAA.

Czy podawanie testosteronu kobietom ma sens?

Tak, ale niezwykle małych dawek. Testosteron reguluje popęd płciowy i libido u kobiet, u mężczyzn te zjawiska są regulowane przez estradiol, powstający z testosteronu wskutek aromatyzacji (oddziaływania kompleksu aromatazy), pewną rolę u mężczyzn odgrywa także dihydrotestosteron (również powstający z testosteronu). Naukowcy w ciągu 52 tygodni podawali 814 kobietom po menopauzie (zwykle pojawia się w wieku 45-50 lat) z zaburzeniami pożądania seksualnego 0,15 mg, 0,3 mg testosteronu dziennie lub placebo. Testosteron w formie plastrów mających 14 cm2 (0,15 mg) lub 28 cm2 (0,3 mg).

Wyniki eksperymentu naukowego

  • Po 4 miesiącach odnotowano wzrost częstości satysfakcjonujących epizodów seksualnych w grupie otrzymującej 0,3 mg testosteronu dziennie, w porównaniu z placebo (2.1 kontaktów więcej, 0,7 zbliżeń więcej w grupie placebo).
  • Dawka 0,15 mg testosteronu okazała się nie mieć dużego znaczenia dla poprawy kondycji seksualnej kobiet.
  • W porównaniu z placebo, obie dawki testosteronu wiązały się ze znacznym wzrostem pożądania i zmniejszeniem odczuwanego wskutek braku pożądania stresu.
  • Do 24 tygodnia w grupie otrzymującej 0,3 mg testosteronu dziennie 78% epizodów seksualnych było satysfakcjonujących w porównaniu z 65% w grupie placebo. Znaczący wzrost częstości satysfakcjonujących kontaktów seksualnych w grupie otrzymującej wyższą dawkę testosteronu w porównaniu z grupą placebo był widoczny już w drugim miesiącu leczenia i utrzymywał się przez cały 24-tygodniowy okres oceny.

Polecamy również: Dlaczego podczas odchudzania warto pić białko?

Skutki uboczne?

Nawet taka, śmiesznie mała dawka testosteronu miała wpływ na wystąpienie skutków ubocznych tj. niepożądanego wzrostu włosów. Ponadto raka piersi zdiagnozowano u czterech kobiet, które otrzymały testosteron (w porównaniu z żadną, która otrzymała placebo). Jedna z nich zachorowała w ciągu pierwszych 4 miesięcy trwania eksperymentu, druga miała objawy już wcześniej.

testosteron u kobiet

Wnioski z badań

U kobiet po menopauzie, które nie otrzymywały terapii estrogenowej, leczenie plastrem dostarczającym 0,3 mg testosteronu dziennie skutkowało niewielką, ale znaczącą poprawą funkcji seksualnych. Długoterminowe skutki testosteronu, w tym wpływ na piersi, pozostają niejasne.

Komentarz: Należy pamiętać, iż fizjologicznie panie wytwarzają ledwie 0,25 mg testosteronu dziennie (nadnercza, jajniki) mężczyzna zaś wg różnych źródeł 6-7 mg dziennie. Czyli mężczyzna produkuje 24-28 razy więcej. Z kolei ilość testosteronu we krwi może być nawet 15-krotnie wyższa u mężczyzn, w porównaniu do kobiet.

Skąd się bierze testosteron u kobiet?

U dorosłych kobiet krążący testosteron pochodzi z mniej więcej trzech równorzędnych źródeł:

  • Bezpośredniego wydzielania z nadnerczy lub jajników
  • Pośredniej przemiany obwodowej zachodzącej w wątrobie, nerkach, mięśniach, tłuszczu, skórze z prekursorów testosteronu wydzielanych przez nadnercza i jajniki.

Źródło: David J Handelsman i in. Circulating Testosterone as the Hormonal Basis of Sex Differences in Athletic Performance https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6391653/

Testosteron jest wydzielany na podobnym poziomie w nadnerczach i jajnikach, co stanowi w sumie 50% jego całkowitej produkcji. Pozostałe 50% pochodzi z konwersji androstendionu i dehydroepiandrosteronu (DHEA) w tkankach obwodowych (skóra, wątroba, mięśnie szkieletowe). Łącznie te różne źródła wytwarzają dziennie około 0,25 mg testosteronu, dzięki czemu kobiety przez całe życie utrzymują poziom krążącego testosteronu na poziomie <2 nmol/L.

Polecamy również: Dieta na masę dla kobiety. Gotowy jadłospis na przytycie dla dziewczyny

Dlatego podawanie 0,3 mg testosteronu dziennie teoretycznie nie jest niczym szokującym dla ustroju kobiety, ale nawet taka dawka miała wpływ wirylizujący. Dlatego kobietom ogólnie odradza się przygodę z SAA, a z pewnością z testosteronem i jego pochodnymi. Mówimy o dawce 2.1 mg testosteronu tygodniowo, tymczasem mężczyźni w dopingu stosują nawet dawki „teścia” liczone w gramach, stosujące doping kobiety nierzadko sięgają od kilkudziesięciu do kilkuset mg środków z grupy SAA tygodniowo.

Podsumowanie 

Zdarzają się przypadki zawodniczek, które wyglądem całkowicie upodobniły się do mężczyzn. Wskutek lat stosowania anabolików Heidi Krieger (kulomiotka z NRD) zmieniła płeć i nazywa się teraz Andreas Krieger. Nie czuła się dłużej kobietą i nikt jej tak nie traktował. Dlatego należy dobrze rozważyć przygodę z tego rodzaju preparatami, cena, jaką przyjdzie zapłacić, może być niezwykle słona.

Referencje:

  • Jolanta Słowikowska-Hilczer i in. Andrologia. Zdrowie mężczyzny od fizjologii do patologii.
  • Susan R. Davis i in. Testosterone for Low Libido in Postmenopausal Women Not Taking Estrogen https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa0707302
  • Gruber AJ1, Pope HG Jr. Psychiatric and medical effects of anabolic-androgenic steroid use in women. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10601831
  • David J Handelsman i in. Circulating Testosterone as the Hormonal Basis of Sex Differences in Athletic Performance https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6391653/
  • Władysław Z. Traczyk, Andrzej Trzebski Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej
  • Grażyna Jarząbek-Bielecka, Elżbieta Sowińska-Przepiera, Andrzej Kędzia, Witold Kędzia „Problem zaburzeń miesiączkowania u dziewcząt” http://www.endokrynologiapediatryczna.pl/contents/files/a_1713.pdf
  • Taraneh Gharib Nazem, BA and Kathryn E. Ackerman „The Female Athlete Triad” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3435916/
  • Elżbieta Sowińska-Przepiera , Elżbieta Andrysiak-Mamos , Grażyna Jarząbek-Bielecka, Aleksandra Walkowiak 1 , Lilianna Osowicz-Korolonek, Małgorzata Syrenicz , Witold Kędzia, Anhelli Syrenicz „Czynnościowy podwzgórzowy brak miesiączki – trudności diagnostyczne, monitorowanie i leczenie” https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/view/EP.2015.0033/30771
  • Maria A. Christou, Panagiota A. Christou, Georgios Markozannes, Agathocles Tsatsoulis, George Mastorakos, Stelios Tigas „Effects of Anabolic Androgenic Steroids on the ReproductiveSystem of Athletes and Recreational Users: A Systematic Reviewand Meta-Analysis” https://www.fisiologiadelejercicio.com/wp-content/uploads/2017/04/Effects-of-Anabolic-Androgenic-Steroids-on-the-Reproductive.pdf
  • Sagoe D, Molde H, Andreassen CS, et al. The global epidemi-ology of anabolic-androgenic steroid use: a meta-analysis andmeta-regression analysis. Ann Epidemiol. 2014;24(5):383–98.
  • A T Kicman „Pharmacology of anabolic steroids” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2439524/
Zawarte treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i informacyjny. Starannie dbamy o ich merytoryczną poprawność. Niemniej jednak, nie mają one na celu zastępować indywidualnej porady u specjalisty, dostosowanej do konkretnej sytuacji czytelnika.
Komentarze (0)