Zespół policystycznych jajników (PCOS) to złożone zaburzenie endokrynologiczne, które dotyka 5–10% kobiet w wieku rozrodczym. Poza nieregularnymi miesiączkami hiperandrogenemią (podwyższonym stężeniem androgenów we krwi) i policystyczną morfologią jajników, PCOS jest silnie związany z otyłością ulokowaną w tułowiu (tłuszcz podskórny i wisceralny) oraz insulinoopornością. Przewlekły stan zapalny o niskim nasileniu, stan związany z otyłością i cukrzycą typu 2, jest czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia. Najnowsze dowody sugerują, że stany zapalne o niskim stopniu nasilenia mogą przyczyniać się do deregulacji metabolicznej związanej z PCOS.
Skąd się bierze stan zapalny w otyłości?
Chociaż dokładne źródło „stanu zapalnego o niewielkim nasileniu” (low grade inflammation; LGI) związanego z insulinoopornością i otyłością są nadal przedmiotem dyskusji, prawdopodobnym winowajcą jest tkanka tłuszczowa. Według obecnych danych naukowych, stan zapalny w tkance tłuszczowej jest związany z pojawianiem się tam komórek układu odpornościowego, które mają zadanie „zrobić porządek” (usunąć dysfunkcyjne i obumierające komórki będące magazynami tłuszczu, czyli adipocyty). Akumulacja „komórek porządkowych układu odpornościowego” wraz ze współistniejącą lokalną patologią w tkance tłuszczowej powoduje wytwarzanie związków prozapalnych. Przenikają one do krążenia i w ten sposób przyczyniają się do wystąpienia ogólnoustrojowego LGI.
Czy trening aerobowy pomoże przy PCOS?
Naukowcy zbadali krążące leukocyty, wrażliwość na insulinę, markery pro- i przeciwzapalne w surowicy oraz ekspresję genów związanych ze stanem zapalnym w podskórnej tkance tłuszczowej (czyli płycej położonych zasobach tłuszczu).
8 kobiet z PCOS i 8 otyłych kobiet z grupy kontrolnej dopasowano pod względem BMI. Dodatkowo 8 kobiet z PCOS ukończyło 16-tygodniowy schemat ćwiczeń aerobowych. Przed i po dokonano pomiarów.
Wyniki
- W porównaniu z grupą kontrolną liczba białych krwinek (WBC) była o 30% wyższa, a całkowite stężenie krążącej adiponektyny było o 150% niższe u kobiet z PCOS przed rozpoczęciem cyklu treningowego.
- W odpowiedzi na 16 tygodni ćwiczeń aerobowych u kobiet z PCOS poprawiła się wrażliwość na insulinę i zmniejszyła się liczba białych krwinek.
- Spadek liczby białych krwinek korelował ze wzrostem szybkości usuwania glukozy w ustroju (obrazuje sprawność ustroju w radzeniu sobie z cukrem).
Podsumowując, kobiety z PCOS charakteryzują się wyższą liczbą krążących leukocytów w porównaniu z grupą kontrolną. Ten negatywny proces można odwrócić poprzez regularny trening aerobowy i wiąże się to z poprawą wrażliwości na insulinę.
Komentarz
Krwinki białe (leukocyty) – to neutrofile, limfocyty, monocyty, eozynofile, bazofile. Są to komórki niezbędne dla właściwego funkcjonowania układu odpornościowego. Ustalono, iż osoby mające przewlekle podwyższone stężenie krwinek białych (jak opisane kobiety z PCOS) są narażone na wyższe ryzyko śmierci. Podwyższone stężenie limfocytów oznacza przewlekły stan zapalny, limfocyty np. obok cholesterolu czy komórek piankowatych są składnikiem blaszki miażdżycowej, a stan zapalny powiązano z chorobami serca, nowotworami itd. Dlatego kobiety z PCOS są narażone na większe ryzyko pojawienia się rozmaitych, innych chorób.
Adiponektyna odgrywa rolę w metabolizmie energetycznym ustroju. Zwiększa wrażliwość mięśni i wątroby na insulinę, hamuje wytwarzanie tłuszczów i glukozy, a więc ułatwia odchudzanie się. Jeśli kobiety z PCOS mają aż o 150% mniejsze stężenie tego hormonu, to w połączeniu z wysokim stężeniem insuliny i glukozy oraz stanem zapalnym, nie wróży to dobrze odchudzaniu. Często okazuje się też, że otyłe kobiety są oporne nie tylko na insulinę (stymuluje odczuwanie sytości), ale też na leptynę (hormon sytości).
Referencje:
Covington J.D. i in. Higher circulating leukocytes in women with PCOS is reversed by aerobic exercise https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0300908414003307
