Wiemy, iż wiele składników wchodzących w skład diet zachodnich poprzez różne mechanizmy sprzyja pojawieniu się raka. Przypisuje się taką rolę przetworzonym produktom mięsnym. Kontrowersje wzbudza czerwone mięso oraz inne rodzaje mięsa wysokoprzetworzanego, niezależnie od jego koloru.
Czym jest przetwarzanie?
Przetwarzanie oznacza każde działanie, które znacznie zmienia produkt wyjściowy, w tym ogrzewanie, wędzenie, solenie, dojrzewanie, suszenie, marynowanie, ekstrakcję, wyciskanie lub połączenie tych procesów.
O jakich produktach mowa?
A więc są to parówki, szynki, kiełbasy, mięso w postaci konserw itd. Kolejną grupą są produkty słodzone, dostarczające sacharozy, glukozy, fruktozy, syropu glukozowo-fruktozowego itd. Mogą one poprzez różne mechanizmy wpływać na podwyższenie stężenia insuliny, przyczyniać się do pojawienia się degeneracyjnych zmian w wątrobie itd.
Jak szkodzi żywność przetworzona?
Stwierdzono, iż fruktoza (czysta lub pochodząca z sacharozy, lub syropu glukozowo-fruktozowego) ma wpływ na stłuszczenie wątroby. Dalsze nadużywanie cukru ma wpływ na pojawienie się niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby, która następnie przechodzi w niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby. U części osób (nawet u 30%) mogą rozwinąć się zwłóknienie oraz marskość wątroby, a z nią związane są nowotwory wątroby. Wiemy też, iż ograniczona podaż błonnika, witamin, minerałów, może sprzyjać pojawieniu się wielu rodzajów raka.
Obszerna literatura sugeruje, że spożywanie różnorodnych pokarmów zawierających dużo błonnika może chronić przed rakiem okrężnicy. Dowody wskazują również, że dieta bogata w błonnik może chronić przed rakiem piersi, jajnika, endometrium i przewodu pokarmowego.
Wiemy też, iż zachodnie diety często zawierają produkty bogate w sól, a coraz większa liczba badań wskazuje, iż są one związane z występowaniem raka żołądka.
Czy diety wegańskie mogą chronić przed rakiem?
Istnieje coraz więcej dowodów na to, że składniki zawarte w dietach roślinnych są ważne w zapobieganiu chorobom przewlekłym. Naukowcy przyjrzeli się składnikom ochronnym takim jak np. witaminy o działaniu przeciwutleniającym, karotenoidom i błonnikowi i mogącym sprzyjać rozmaitym zaburzeniom (np. nasycone kwasy tłuszczowe i cholesterol) zawartym w diecie wegańskiej o bardzo małej zawartości tłuszczu.
Dziewięćdziesięciu trzech pacjentów z rakiem prostaty we wczesnym stadium wzięło udział w badaniu i zostało przydzielonych do grupy diety wegańskiej o bardzo niskiej zawartości tłuszczu (10% tłuszczu), uzupełnionej białkiem sojowym i zmiany stylu życia lub do zwykłej opieki. Zebrano dane żywnościowe.
Wyniki badania naukowego
- Analizy zmian spożycia makroskładników, witamin, minerałów, karotenoidów i izoflawonów w diecie wykazały kilkukrotny, dzienny wzrost.
- Odnotowano spadek większości czynników uznawanych przez naukowców za mogących mieć negatywny wpływ na zdrowie (spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych spadło z 20 do 5 g dziennie, ilość cholesterolu w diecie spadła z 200 mg do 10 mg dziennie).
Wyniki cytowanego badania sugerują, że niskotłuszczowa dieta wegańska może być przydatna w zwiększaniu spożycia ochronnych składników odżywczych i fitochemikaliów oraz minimalizowaniu spożycia czynników dietetycznych związanych z kilkoma chorobami przewlekłymi.
Komentarz autora
Naukowcy trochę na wyrost negatywnie oceniają rolę tłuszczów nasyconych i cholesterolu w diecie. Wydaje się, że cholesterol podlega regulacji endogennej, nie ma aż takiego znaczenia rodzaj stosowanej diety (poza skrajnościami w rodzaju stosowanych w badaniach modeli składających się ze smalcu i oleju sojowego).
Nie udowodniono też wpływu tłuszczów nasyconych na ryzyko sercowo-naczyniowe. Jednak mogą być inne przyczyny, dla których diety wegańskie mają wpływ na ochronę przed niektórymi rodzajami nowotworów.
Referencje:
- S. Shankar i in. Dietary fiber and cancer prevention https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1851150/
- Antonella Dewell i in. A Very-Low-Fat Vegan Diet Increases Intake of Protective Dietary Factors and Decreases Intake of Pathogenic Dietary Factors https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002822307020731