Diety oparte o dostarczanie produktów roślinnych zyskują coraz większą popularność. Bez wątpienia stosowanie tego rodzaju rozwiązań przynosi określone korzyści, ale także zagrożenia (np. ryzyko wystąpienia określonych niedoborów żywieniowych). Jeśli rozpatrujemy potencjał diet wegańskich w kontekście zwalczania zespołu metabolicznego i jednej z jego głównych składowych, otyłości, w tym trzewnej, to mają one przyszłość.
Czy diety roślinne są skuteczne w odchudzaniu?
Wykazano, że diety roślinne są skuteczne w redukcji masy ciała, a w szczególności w redukcji trzewnej tkanki tłuszczowej, która ma znaczenie dla zaburzania funkcjonowania całego ustroju (stan zapalny).
W badaniach obserwacyjnych przeprowadzonych przez Berkow i wsp. wykazano, że osoby stosujące diety zawierające głównie produkty pochodzenia roślinnego mają zazwyczaj niższą masę ciała niż osoby stosujące inne wzorce żywieniowe, co sugeruje, że tego rodzaju dieta może być skutecznym sposobem zapobiegania lub zwalczania zaburzeń składu ciała.
Która dieta roślina jest najbardziej skuteczna?
W jednej z metaanaliz wykazano, że stosowanie diety opartej o dostarczanie produktów roślinnych wiąże się ze spadkiem masy ciała wynoszącym od 3,4 kg do 4,6 kg. Nie stwierdzono znaczących różnic w wynikach pomiędzy osobami stosującymi najbardziej restrykcyjne diety wegańskie (wykluczające wszelkie produkty odzwierzęce, nie tylko mięso, ale nawet miód), a bardziej liberalne modele laktoowowegetariańskie (bez mięsa, ale zawierające jajka i niektóre produkty mleczne).
Skąd bierze się skuteczność diet roślinnych?
Naukowcy sądzą, że diety zawierające głównie produkty pochodzenia roślinnego działają poprzez 2 mechanizmy:
- Pierwszy mechanizm związany jest z wysoką zawartością błonnika.
- Drugi ze zwiększonym poposiłkowym wydatkiem energetycznym.
Na jakie efekty można liczyć, stosując diety wegańskie lub wegetariańskie?
W badaniu kobiet po menopauzie z nadwagą stosowanie niskotłuszczowej diety wegańskiej przez 14 tygodni spowodowało znaczną utratę masy ciała. Stwierdzono również poprawę wrażliwości na insulinę, czyli usprawniała ona wychwyt glukozy przez komórki w ustroju (np. tkankę mięśniową).
W badaniu przeprowadzonym w 2014 roku przez Huang i wsp. stwierdzono, że osoby stosujące diety zawierające głównie produkty pochodzenia roślinnego wykazywały wyraźny spadek masy ciała w porównaniu do grupy stosującej dietę laktoowowegetariańską (produkty pochodzenia roślinnego, jajka, niektóre produkty mleczne).
Osoby przydzielone losowo do diety wegańskiej (8 badań, czas trwania interwencji od 12 do 48 tygodni) straciły na wadze więcej (2,52 kg) niż osoby przydzielone losowo do diety laktoowowegetariańskiej (1,48 kg); uwzględniono 4 badania, czas trwania interwencji wynosił od 9 tygodni do 74 tygodni. Spadek masy ciała był większy w porównaniu do stosowania klasycznej diety.
Ogólnie rzecz biorąc, osoby przydzielone do grup stosujących diety wegetariańskie straciły znacznie więcej masy ciała niż osoby przypisane do grup stosujących diety niewegetariańskie, a różnica wynosiła ok. 2 kg. Stosowano danego rodzaju modele żywieniowe od 9 tygodni do 74 tygodni.
Analiza podgrup wykazała znaczną redukcję masy ciała u osób stosujących dietę wegańską (spadek o 2,52 kg) i laktoowowegetariańską (spadek o 1,48 kg) w czasie od 12 tygodni do 48 tygodni. Jeśli stosowano dietę z ograniczeniem podaży energii, to diety wegetariańskie skutkowały utratą 2,21 kg (w czasie od 9 tygodni do 48 tygodni), a jeśli dietę bez tak wyraźnego ograniczenia podaży energii, to utrata wynosiła 1,66 kg (przy stosowaniu danego modelu dietetycznego od 8 tygodni do 74 tygodni).
W tym utrata masy ciała przy okresie obserwacji mniejszym niż 1 rok była większa (2,05 kg), w porównaniu do stosowania danego modelu dietetycznego dłużej niż rok (1,13 kg). Może to świadczyć o następującej adaptacji organizmu i konieczności dokonywania zmian nie tylko w rodzaju i jakości makroskładników, ale także w podaży energii (np. rotacja 5 dni niska + 2 dni wyższej podaży energii).
Podsumowanie
Zarówno mniej, jak i bardziej restrykcyjne diety dostarczające głównie produkty pochodzenia roślinnego mogą skutkować wyraźną redukcją masy ciała. Wydaje się, iż diety wegańskie cechuje nieco wyższa skuteczność, w porównaniu do laktoowowegetariańskich.
Referencje:
Giulia Marrone i in. Vegan Diet Health Benefits in Metabolic Syndrome https://www.mdpi.com/2072-6643/13/3/817
