Trzydzieści lat temu prysły wspaniałe marzenia wielu polskich sportowców. Dla części z nich igrzyska olimpijskie w Los Angeles w 1984 roku były jedyną szansą występu na imprezie tej rangi. A przecież start na igrzyskach to marzenie wszystkich sportowców. Niestety względy polityczne zaważyły na tym, że Polska - po raz pierwszy od swojego debiutu olimpijskiego - nie wysłała swojej reprezentacji na igrzyska
Zdzisław Hoffmann rok wcześniej został mistrzem świata w trójskoku w Helsinkach. Sezon olimpijski również rozpoczął znakomicie. Wszystko wskazywało na to, że będzie murowanym faworytem do olimpijskiego złota.
Już wiosną 1984 roku radzieccy sportowcy zaczęli mówić o tym, że możliwy jest bojkot igrzysk olimpijskich przez kraje bloku socjalistycznego. Nikt jednak w to nie wierzył. Do Hoffmanna niepokojące wieści zaczęły dochodzić, kiedy ten przebywał na zgrupowaniu w Hiszpanii.
- Kiedy ze startu na igrzyskach w Los Angeles zaczęły się wykruszać poszczególne państwa, byłem na obozie w Hiszpanii. Miejscowi zrobili nam taka tablicę ze wszystkimi państwami socjalistycznymi i wymazywali te, które nie jechały. Polska była jednym z ostatnich krajów. Dostaliśmy wiele gratulacji z tego powodu, że tak długo wytrzymaliśmy - mówił Hoffmann w rozmowie z Eurosport.Onet.pl.
Dokładnie 17 maja 1984 roku reprezentanci wszystkich dyscyplin olimpijskich spotkali się w siedzibie Polskiego Komitetu Olimpijskiego w Warszawie. Miała się tam odbywać dyskusja wszystkich środowisk dotycząca tego, czy jechać na igrzyska olimpijskie, czy nie. Tymczasem wysłuchano przemówienia prezesa Mariana Renke. Decyzja została podjęta już dawno, a teraz tylko ją ogłoszono. Postanowiono nie zgłaszać Polski do udziału w igrzyskach olimpijskich w Los Angeles.
- Nie ukrywam, że bardzo przeżywałem to, że nie pojadę na igrzyska. Byłem przecież aktualnym mistrzem świata. Miałem też bardzo dobry wynik uzyskany we Francji - 17,36 m. I to na początku sezonu. Dla mnie plan był jasny. Miałem jechać do Los Angeles po zwycięstwo. Jeżeli ktoś mi mówi, że nie mogę jechać, bo mieszkam w tym kraju, to jeszcze potęgowało tragedię - wspominał Hoffmann.
Mistrzem olimpijskim w trójskoku został wówczas Amerykanin Al Joyner z wynikiem 17,26 m.
- Kiedy usłyszałem wyniki z Los Angeles, to jeszcze spotęgowało to moją niechęć do
treningów. Trzeci wynik to było 16,85 m. Pierwszy 17,26 m. To było wszystko w moim zasięgu - mówił.
Hoffmann przestał trenować. Był załamany. Narobił sobie też trochę problemów, bo otwarcie mówił, co o tym wszystkim sądzi.
- To się potem odbiło na całej mojej karierze. Byłem załamany tym, że nie mogłem powalczyć o olimpijski medal. Zresztą do dzisiaj to się odbija. Niektórzy mówią, że zdobyłem mistrzostwo świata, a potem to mnie nie było widać. I mają rację, bo najważniejsze zawody mieliśmy co cztery lata. Kolejne igrzyska miałem w 1988 roku. Tam jednak nie pojechałem w najwyższej formie - ocenił wciąż aktualny rekordzista Polski w trójskoku (17,56 m - przyp. TK).
Hoffmann startował też na igrzyskach w Moskwie cztery lata wcześniej, podobnie zresztą jak Bogusław Mamiński. Ich czas miał jednak nadejść dopiero w Los Angeles. Zresztą potwierdzały to medale mistrzostw świata w Helsinkach, gdzie po raz pierwszy od bardzo dawna - zdaje się od igrzysk olimpijskich w Monachium 1972 - startowali wszyscy najlepsi lekkoatleci świata. O złocie Hoffmanna już wspominaliśmy. Mamiński w Helsinkach wywalczył srebrny medal w biegu na 3000 metrów z przeszkodami i też stał się jedną z naszych szans medalowych na Los Angeles.
- Do Los Angeles miałem jechać z nadziejami. Tym bardziej że na ostatnim mityngu w Europie osiągnąłem najlepszy wynik na świecie. Mogłem zatem marzyć o medalu - przyznał Mamiński.
- Do tej pory jest zadra w sercu. Tym bardziej że na jednym z pierwszych mityngów po igrzyskach - pomijając już te zawody Przyjaźń 84 - pobiegłem w Brukseli bardzo dobrze. To było potwierdzenie, że byłem gotowy do walki o medal - dodał.
Igrzyska olimpijskie w Los Angeles miały być trzecimi w karierze dla Mariana Woronina. Akurat na rok 1984 przypadł szczyt jego formy. W czerwcu ustanowił bowiem rekord Polski - niepobity do dzisiaj - i rekord Europy w biegu na 100 metrów (10,00 - przyp. TK). Medal w Stanach Zjednoczonych miał być ukoronowaniem jego kariery.
- Te igrzyska miały być takim zwieńczeniem mojej kariery. Miałem na nie pojechać dwa miesiące po poprawieniu rekordu Polski i rekordu Europy - powiedział.
Mistrzem olimpijskim w Los Angeles został Amerykanin Carl Lewis - 9,99. Wyprzedził on swojego rodaka Sama Graddy'ego - 10,19 i Kanadyjczyka Bena Johnsona - 10,22.
- Cała trójka była w Los Angeles w moim zasięgu. Być może wtedy najlepszy był Carl Lewis. Rok później udało mi się jednak wygrać i z Carlem Lewisem, i z Benem Johnsonem. Przy dobrym samopoczuciu, bo forma była, mogłem zatem powalczyć o medal w Los Angeles - wspominał.
O medal w USA śmiało mógł też powalczyć Robert Skolimowski. Nasz sztangista startował w wadze superciężkiej, w której dominowali zawodnicy z krajów, które bojkotowały imprezę w Los Angeles.
- To było wielkie zaskoczenie, że nie pojedziemy na te igrzyska. Była też wielka złość. Przecież każdy z nas przygotowywał się do tego startu przez cztery lata. A tymczasem o tym, że nasza praca poszła na marne, dowiedzieliśmy się na krótko przed igrzyskami. Nawet mieliśmy już cały strój na wyjazd i każdy z nas myślał, że pojedziemy. O tym, że nie wystąpimy w igrzyskach, dowiedzieliśmy się na obozie w Grecji. Byłem wówczas w życiowej formie - przypominał.
Byli też tacy zawodnicy, którzy przez bojkot igrzysk przez Polskę, nigdy nie zostali olimpijczykami. Wśród nich są m.in. znakomity kolarz Lech Piasecki, czy pięściarz Zbigniew Raubo.
- Ten rok 1984 to luka w moim życiorysie sportowym. Oczywiście otrzymaliśmy pełne wyposażenie. Pamiętam ekwipunek, ale w ostatniej chwili okazało się, że nie jedziemy. Na pewno to był duży zawód, bo wiązałem nadzieje z tym startem. Nie zaznałem smaku bycia na igrzyskach, ale takie były czasy i trzeba było to przeżyć - powiedział Piasecki, który rok później został kolarskim mistrzem świata.
Nie dotrwał on do kolejnych igrzysk w Seulu (1988). W 1986 roku przeszedł na zawodowstwo, a wówczas ich start był zabroniony w olimpijskiej rywalizacji.
- Wtedy nie myślałem o tym, że stracę igrzyska. Każdy zawodnik dąży bowiem do tego, żeby się rozwijać, a zawodowstwo było krokiem do przodu. Nie żałuję tego posunięcia, choć być może byłbym w tej drużynie, która wywalczyła srebrny medal w Seulu - przyznał.
W Los Angeles zabrakło także wielokrotnego mistrza świata w boksie Zbigniewa Raubo. O tym, że Polska nie została zgłoszona do udziału w igrzyskach dowiedział się - jak sam mówi - w czasie mistrzostw kraju w Słupsku. Akurat trwały półfinały.
- Nie dane mi było zostać olimpijczykiem, choć byłem w składzie reprezentacji olimpijskiej. Cały czas wierzyłem, że uda się jednak pojechać. Nie ukrywam, że byłem załamany. Chciałem tam walczyć o medal. Zresztą każdy z nas miał na to szansę. Nie było w nas strachu. Nie byliśmy też wówczas chłopcami do bicia - wspominał.
Na pamiątkę został mu tylko ręcznik z wyprawki olimpijskiej, jaką otrzymali wszyscy, którzy mieli wówczas jechać do Los Angeles.
W USA zabrakło też innego pięściarza Henryka Petricha. Z igrzysk tych pozostał mu tylko garnitur i trochę innego sprzętu.
- Nie ma co ukrywać, że dla mnie i dla wszystkich innych sportowców, decyzja o tym, że nie wystartujemy w Los Angeles była szokiem. Dostaliśmy przecież cały sprzęt na wyjazd, a potem okazało się, że nie jedziemy. Mam w domu jeszcze garnitur olimpijski i koszulki. Żona to magazynuje. Kiedy mówiłem jej, że trzeba to wyrzucić, to mówi, że szkoda, bo to cenna pamiątka - śmiał się Petrich.
- Byłem w najlepszym wieku dla pięściarza. Mogłem powalczyć o najwyższe trofea - wspominał.
Zamiast do Los Angeles poleciał na Kubę. Tam odbywały się zawody Przyjaźń 84 w boksie, które zastępowały zawodnikom krajów socjalistycznych igrzyska olimpijskie.
- Na Kubie w turnieju pocieszenia, który wcale nie był łatwy i śmiało można go było porównywać z tym z igrzysk z Los Angeles, zająłem drugie miejsce. W finale przegrałem z mistrzem świata Kubańczykiem Bernardo Comasem 1:4. Pierwsza walkę wygrałem z Henrym Maske. W półfinale boksowałem z Czechem Janem Frankiem, brązowym medalistą z Moskwy. Tam Kubańczycy oddali tylko jeden złoty medal, a na trybunach ich popisy oglądał sam Fidel Catro - mówił.
Cztery lata później Petrich spełnił swoje marzenia. Na igrzyskach olimpijskich w Seulu został brązowym medalistą.
Zastępcze zawody zorganizowano w Moskwie dla lekkoatletów. Otwarcie było równie imponujące, jak to przed czterema laty, kiedy stolica ZSRR gościła igrzyska.
- Pojechałem tam, ale prawie w ogóle nie trenowałem. Nakazano mi tam startować. Wystartowałem z takim nastawieniem psychicznym, w jakim byłem i z taką formą, jaką miałem. To znaczy się bardzo kiepską - przyznał Hoffmann, który w tych zawodach zajął dopiero 12. miejsce.
Złoty medal w zawodach Przyjaźń 84 wywalczył Mamiński, a po brązowy sięgnął Skolimowski. Sztangiści także rywalizowali w Moskwie. Skolimowski osiągnął wówczas w dwuboju 415 kg. Ten wynik na igrzyskach w Los Angeles dawałby złoty medal.
Polscy sportowcy mają żal o to, że nasz kraj nie potrafił się wyłamać tak, jak zrobiła to Rumunia. Sportowcy tego kraju pojawili się w Los Angeles. Rumunii nie spotkały za to żadne sankcje ze strony ZSRR. Nikt nigdy nie usłyszał też słowa "przepraszam".
- Załatwili nas w ten sposób, że nie pozwolono nam startować nawet pod flagą olimpijską, choć miałem sponsora, który wpłacił pieniądze do PKOl za mój wyjazd. Nam jednak nie zostawiono takiej furtki. Mogłem uciec z tego kraju, ale nie chciałem - powiedział Hoffmann.
W 2006 roku Sejm rozpoczął procedurę nadania tym sportowcom, którzy w 1984 roku nie pojechali na igrzyska do Los Angeles, statusu olimpijczyków. Chwilę później wszystkim medalistom zawodów Przyjaźń 84 przyznano olimpijskie emerytury.
- To było takie zadośćuczynienie. Tu nawet nie chodziło o pieniądze. To była sprawa honoru - przyznał Mamiński.
- Cieszę się, że sukcesem zakończyła się nasza walka o to, by zawody Przyjaźń 84 były tak samo honorowane, jak igrzyska w Los Angeles. Jesteśmy za to bardzo wdzięczni - dodał Skolimowski.
Hoffmann jest z kolei innego zdania: - Za ten 1984 rok powinno być stypendium dla tych, którzy nie mają za co żyć, bo przez bojkot stracili szansę. A nie powinno byś emerytury olimpijskiej dla tych, którzy zdobywali medale na podwórkowych zawodach.
Wszyscy sportowcy, którzy nie wystąpili na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles, mają nadzieję na to, że nigdy nie dojdzie już do takiej podobnego bojkotu w historii polskiego sportu.
sprinterek
