Czy woda jest dobrym napojem dla sportowców?
Woda jako napój hipotoniczny wchłania się bardzo dobrze z przewodu pokarmowego, szybko przechodząc do krwi. Jako produkt stosowany do nawadnia¬nia organizmu sportowca wykazuje jednak wiele wad. Przede wszystkim, przedostając się szybko do krwi, powoduje rozcieńczenie osocza i obniżenie jego ciśnienia osmotycznego. W takiej sytuacji ustaje działanie najważniejszego fizjologicznego czynnika pobudzającego ośrodek pragnienia - za¬wodnik przestaje odczuwać pragnienie, zanim nastąpi zupełne wyrównanie strat wodnych. Równocześnie, rozcieńczając osocze, woda nasila wydzielanie moczu (diurezę). Sprzyja temu także fakt, że zwy¬kła woda zawiera zbyt mało sodu, który zatrzymuje wodę w
organizmie. Szczegól¬nie niekorzystnie na bilans wodno-elektrolitowy podczas wysiłku fizycznego działa woda o zmniejszonym stężeniu sodu, tzw. woda niskosodowa, spożywana jako napój dietetyczny. Co więcej, przy nadmiernym spożyciu woda może stać się przyczyną hiponatremii (zmniejszenia stężenia sodu w osoczu) - zatrucia wodnego, które jest stanem zagrażającym życiu człowieka .
Zwykła woda nie dostarcza oczywi¬ście energii niezbędnej do podtrzymania wysiłku na wysokim poziomie, a glikogen mięśniowy w wyniku jej picia szybciej się wyczerpuje.
Napoje sportowe różnią się przede wszystkim (choć nie tylko!) ilością i składem węglowo¬danów. Najlepiej z przewodu pokarmo¬wego wchłaniają się napoje zawierające węglowodany w stężeniu 6% (6 g węglowodanów/100 ml napoju). Gdy stężenie węglowodanów w napoju przekracza 8%, zwalnia się opróżnianie żołądkowe i zwięk¬sza uczucie dyskomfortu. Obniża się także szybkość wchłania płynu w jelitach. Jeśli osmolalność treści jelitowej przekroczy 400 mOsm/kg wody, może nawet dojść do wydzielania wody do jelita. Zmniejsza się wtedy objętość krwi, a zawodnik nie doznaje żadnych dodatkowych korzyści ze zwiększonej zawartości węglowodanów w napoju. Zawartość sodu w napoju działa na¬tomiast korzystnie, poprawia bowiem jego smak oraz wchłanianie węglowodanów. Utrata sodu z potem nasila zaburzenia wodno-elektrolitowe w organizmie, a dostarcze¬nie go z zewnątrz pomaga utrzymać jego poziom we krwi, stymulując pragnienie i sprzyjając całkowitemu wyrównaniu strat wodnych. Dodatek substancji smakowych stymuluje do wypicia większych objętości napoju
Odwodnieniu najkorzystniej przeciw¬działają napoje izotoniczne, spełniające wymienione wcześniej warunki. Według Europejskiej Komisji ds. Zdrowia i Ochro¬ny Konsumenta ( izotonicznymi mogą być nazwane napoje o osmolalności 300 mOsm ± 10%/kg H2O (tj. 270-330 mOsm/ kg H2O). Napoje te powinny zawierać 6-8% węglowodanów (tj. 6-8 g węglowodanów w 100 ml napoju), gdyż wtedy najłatwiej się wchłaniają. Zawartość sodu (jako Na+) powinna wynosić przynajmniej 20 mmol/1, ale nie więcej niż 50 mmol/1. Wskazówki te należy zawsze brać pod uwagę przy wybo¬rze skutecznego napoju sportowego.