Przygoda z amatorskim sportem zazwyczaj rozpoczyna się od beztroskiego podjęcia treningów. Nie zważając na nic, kupujemy więc obuwie, strój sportowy i karnet na siłownię lub wychodzimy z domu pobiegać. Niestety często nie zdajemy sobie sprawy z tego, w jakiej obecnie kondycji jest nasz organizm, czy nie mamy problemów np. z ciśnieniem krwi, czy parametry pracy serca są prawidłowe do podjęcia intensywnego wysiłku.
Co powinniśmy zrobić przed rozpoczęciem treningów?
Siedzący tryb życia, brak odpowiedniej diety, niedobory witamin i minerałów, przykurcze mięśniowe - wszystkie te czynniki wpływać będą na funkcję naszego ciała. Wielokrotnie mówiono i pisano w mediach o przypadkach zasłabnięcia w trakcie np. maratonu, czy nawet zgonu jednego z uczestników, ponieważ posiadał on wadę serca, która nie dawała wyraźnych oznak. Nie ulega wątpliwościom również to, że wiele z tych przykrych sytuacji nie miałoby miejsca, gdyby osoba podejmująca się treningu wykonała podstawowe badania organizmu.
Jakie badania powinniśmy wykonać?
1. Badanie ciśnienia krwi
Odbiegając od tego, czy podejmujemy treningi, czy też nie, w naszym domu powinniśmy mieć dostęp do ciśnieniomierza. Podstawowe badanie, jakim jest pomiar ciśnienia krwi, jest w stanie powiedzieć nam bardzo dużo o kondycji zdrowotnej naszego ciała. Problem z sercem, naczyniami krwionośnymi, hormonami, niedoborem elektrolitów czy zaburzoną czynnością pracy nerek to tylko kilka czynników, które mają wpływ na ciśnienie.
Jak prawidłowo wykonać badanie?
Po wstaniu z łóżka wypij szklankę wody i po około 30 minutach standardowych czynności poranka, usiądź, uspokój organizm i zbadaj ciśnienie. Badanie dobrze jest wykonywać 2 razy dziennie, rano i wieczorem. Powinniśmy również prowadzić dziennik, w którym przez tydzień odnotujemy wszystkie wartości ciśnienia, a następnie wyliczymy średnią arytmetyczną z uzyskanych wyników. Wartość ciśnienia powinna mieścić się w granicach poniżej 140 mmHg dla ciśnienia skurczowego oraz poniżej 90 mmHg dla rozkurczowego. Wyniki wyższe niż wyżej wymienione, wymagają konsultacji z lekarzem.
2. Badanie moczu
Mocz jest znakomitym źródłem informacji o kondycji zdrowotnej nerek, ale i nie tylko. Badając mocz, przede wszystkim powinniśmy zwrócić uwagę na ilość kreatyniny, poziom erytrocytów, leukocyty, białko w moczu i poziom bilirubiny. Są to podstawy, które powinny mieścić się w granicach normy, a ewentualne odchylenia wymagają szerszej diagnozy laboratoryjnej i konsultacji lekarskiej. Każde laboratorium na wydruku z naszymi wynikami będzie wskazywało normę oraz uzyskany przez nas wynik, który powinien się mieścić w widełkach, jakie wskazuje laboratorium. Pamiętaj o prawidłowym pobraniu moczu, który powinien pochodzić ze środkowego strumienia i być oddany po całej nocy.
3. Badanie krwi
Badania krwi powinny bazować na podstawowych parametrach krwi, czyli tzw. morfologii. Dodatkowo warto wykonać OB i CRP, aby wykluczyć ewentualne stany zapalne, które mogą rozwijać się w naszym ciele. Dobrym pomysłem jest zbadanie prób wątrobowych, które ukażą nam, w jakim stanie jest wątroba. Ważne jest również, aby oznaczyć poziom cholesterolu całkowitego, jak i proporcje tzw. “dobrego” i “złego” cholesterolu HDL i LDL. Oczywiście odstępstwa od normy powinny być skonsultowane z lekarzem. Ilość cholesterolu czy też próby wątrobowe będą świadczyć o stanie odżywienia naszego ciała, jak i obciążeniu układu pokarmowego oraz sercowo-naczyniowego.
Badanie przeprowadzone przez fizjoterapeutę
Jako że sam jestem fizjoterapeutą, zachęcam przede wszystkim osoby młode czy też rodziców nastolatków, aby udać się do fizjoterapeuty na oględziny. Takie badanie podstawowe powinno być wykonane przed rozpoczęciem treningów, gdyż niewłaściwy sposób trenowania może być przyczyną pogłębienia się wad postawy. Sylwetka młodego osobnika powinna być sprawdzona pod kątem ewentualnych wad czy też występujących schorzeń układu ruchu. Czasem jest tak, że młody osobnik przeszedł daną jednostkę chorobową bez wyraźnej interwencji ze strony rodzica, a jej efekty w przyszłości będą niestety niosły za sobą pewne konsekwencje. Przykładem jest choroba Scheuermanna, czyli młodzieńcza hiperkifoza.
Kiedy wykonać szerszą diagnostykę?
Szersza diagnostyka powinna być wykonana w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w podstawowych badaniach krwi czy moczu lub jeżeli występuje wyraźne uzasadnienie do wykonania diagnostyki jak np. wady serca w rodzinie, czy chęć podjęcia wysiłku ekstremalnego. Przykładowo, jeżeli planujesz start w maratonie, wysiłek ten nie kwalifikuje się już do uprawiania sportu rekreacyjnego, a Twoje ciało powinno być sprawdzone pod kątem wytrzymałości np. serca na długotrwałe obciążenie.
W mojej opinii osoby obciążone wadami genetycznymi powinny dodatkowo wykonać:
- badanie EKG i/lub echo serca
- badania hormonalne
- badania USG kierunkowe narządów
Jest to jedynie moja sugestia, a ewentualne badania powinny być skonsultowane z lekarzem, który w wyniku wywiadu środowiskowego powinien zlecić szerszą diagnostykę.
Podsumowanie
Oczywiście do każdego tematu trzeba podejść zdroworozsądkowo. Obecnie dość modne jest wysyłanie przez trenerów podopiecznych na kompleks badań, których rachunki sięgają tysiąca złotych i więcej, co nie zawsze jest uzasadnione. Świadczy to wyłącznie o braku odpowiedniej wiedzy i braku umiejętności wykonania dobrego wywiadu, który może sugerować, wykonanie badania w jakimś kierunku. W artykule umieściłem więc podstawowe badania, których wyniki dadzą nam wskazówki, czy konieczna jest szersza diagnostyka, czy też nie.
Ważne jest również samo podejście do kwestii treningu. Jeżeli do tej pory nic ze sobą nie robiliście, a główną aktywnością było przejście się do sklepu na zakupy, nie narzucajcie sobie zbyt intensywnej pracy na początek. Trening powinien być wdrażany w życie stopniowo, tak aby Twoje ciało miało możliwość zaadaptować się do wysiłku.
O czym należy pamiętać?
- Organizm powinien być badany regularnie, minimum raz w roku.
- Osoby obciążone genetycznie powinny szczegółowo zbadać się pod kątem prawidłowej pracy narządów, które mogą być obciążone.
- Wszelkie wątpliwości zdrowotne powinny być konsultowane z lekarzem.
