Cynk to niezbędny pierwiastek odżywczy o szerokim spektrum biologicznych funkcji. Jest on kluczowy dla układu odpornościowego, gojenia ran i wielu innych procesów we wszystkich organizmach żywych. Cynk był wykorzystywany przez człowieka już w starożytności, jednak pod postacią stopów w indyjskim przemyśle metalurgicznym.
Niezbędny od zawsze, odkryty w XVI wieku
Dopiero w XVI wieku został formalnie odkryty i scharakteryzowany jako pierwiastek chemiczny. Jego wszechstronne zastosowanie i rosnące zrozumienie roli w biologii człowieka sprawiają, że jest przedmiotem intensywnych badań naukowych. Jednym z ciekawych obszarów badań jest wpływ na zdrowie kości.
Cynk w rekonwalescencji po złamaniu
W badaniu klinicznym porównującym cynk do placebo przeprowadzonym w 2008 roku zbadano skuteczność suplementacji cynkiem w procesie gojenia złamań kości. Sześćdziesięciu pacjentów z urazowymi złamaniami kości zostało zrekrutowanych ze szpitala i następnie podzielono ich na dwie grupy. Pierwsza grupa otrzymywała codziennie kapsułkę zawierającą 50 mg siarczanu cynku (czyli około 11,5 mg „czystego” cynku) przez okres 60 dni. Druga grupa, grupa kontrolna, otrzymywała codziennie kapsułkę placebo przez ten sam okres.
Początkowe spożycie cynku w diecie uczestników zostało ocenione na podstawie 3-dniowego dziennika żywieniowego, co ujawniło, że osoby badane spożywały średnio 5-6 mg omawianego pierwiastka dziennie ze swojej diety. Poziom ten był wyraźnie niższy niż zalecane dla osób dorosłych 8 - 11 mg. Jest to warte uwagi, ponieważ podczas procesu gojenia kości czy ran, zapotrzebowanie na cynk i wiele innych substancji odżywczych ulega podwyższeniu ponad standardowe dzienne zalecenia.
W celu oceny efektów interwencji badacze ocenili kilka zmiennych, w tym poziomy cynku w surowicy oraz formację zrostu kostnego obserwowaną przez obrazowanie rentgenowskie kości. Zebrano również indywidualne i kliniczne dane badanych, takie jak wiek, płeć i rodzaj złamania, aby upewnić się, że nie ma istotnych różnic między dwoma grupami, które mogłyby zafałszować wyniki badań.
Po 60-dniowym okresie próbnym oceny radiograficzne wykazały, że formacja zrostu kostnego, wskazująca na gojenie kości, została zaobserwowana u 80 procent badanych w grupie suplementowanej cynkiem. Dla porównania tylko 50 procent badanych w grupie kontrolnej wykazało nową formację tkanki kostnej.
| Parametr | Grupa z cynkiem | Grupa placebo |
| Poziom cynku w serum (μg/dl) | 77±21 | 33±60 |
| Odsetek osób ze zrostem | 80% | 50% |
Tabela: Wynik badania efektywności cynku w terapii złamań.
Substancje wspomagające kości
Witamina D3
Witamina D3 jest krytyczna dla zdrowia kostnego, ponieważ reguluje homeostazę wapnia i fosforu w organizmie. Bez wystarczającej ilości witaminy D3, wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym jest znacznie zredukowane, co sprzyja osteoporozie. Witamina D3 jest również związana z modulacją różnych pośrednich procesów biochemicznych, które są istotne dla regeneracji i ochrony tkanki kostnej.
Wapń i magnez
Wapń jest głównym składnikiem mineralnym kości i zębów. Jest niezbędny do procesów mineralizacji, które zachodzą podczas tworzenia nowej tkanki kostnej. Pierwiastek ten działa w synergii z witaminą D3. Niedobór wapnia w diecie prowadzi do różnych zaburzeń kostnych, takich jak osteoporoza i osteomalacja, które zwiększają ryzyko groźnych urazów.
Magnez jest kolejnym istotnym pierwiastkiem, który odgrywa rolę w strukturze i wytrzymałości tkanki kostnej. Jego obecność jest wymagana do aktywacji enzymów biorących udział w metabolizmie wapnia i fosforu. Oprócz tego, pełni liczne funkcje w układach nerwowym, mięśniowym czy hormonalnym, co może mieć pośrednie korzyści dla zdrowia kostnego.
Kolagen
Kolagen to główny białkowy budulec całego organizmu, w tym tkanki kostnej, a szczególnie łączników kości, czyli stawów. Kolagen tworzy pewnego rodzaju matrycę, na której osadzają się minerały, takie jak wapń i fosfor. Jest istotny również w procesach regeneracji i gojenia, a także dzięki wpływowi na elastyczność ścięgien, bierze udział w prewencji kontuzji.
Źródła:
- Sadighi, A., Roshan, M. M., Moradi, A., & Ostadrahimi, A. (2008). The effects of zinc supplementation on serum zinc, alkaline phosphatase activity and fracture healing of bones. Saudi medical journal, 29(9), 1276–1279.
- Ceylan, M. N., Akdas, S., & Yazihan, N. (2021). Is Zinc an Important Trace Element on Bone-Related Diseases and Complications? A Meta-analysis and Systematic Review from Serum Level, Dietary Intake, and Supplementation Aspects. Biological trace element research, 199(2), 535–549. https://doi.org/10.1007/s12011-020-02193-w
