Zawodowi sportowcy zaczęli stosować zakazane substancje, takie jak sterydy anaboliczno-androgenne (SAA), w latach pięćdziesiątych XX wieku w celu zwiększenia siły fizycznej i wytrzymałości, poprawiając w ten sposób wyniki sportowe (Catlin i Murray, 1996). SAA należą do najpowszechniejszych leków zwiększających wydolność i służących do poprawy wyglądu ciała.
Jak często ludzie sięgają po sterydy?
Szacuje się, że ok. 5% mężczyzn i 1% kobiet sięgało kiedykolwiek po SAA (Anawalt, 2019). Środki, które służą do poprawy wyglądu ciała to nie tylko sterydy anaboliczno-androgenne, ale też hormon wzrostu, IGF-1, beta-mimetyki, hormony tarczycy, peptydy czy nawet diuretyki (służące do nadawania odwodnionego, „ostrego” wyglądu ciała). To substancje budujące mięśnie, spalające tłuszcz i dodające energii, przyjmowane przez osoby „w celu zmiany wyglądu fizycznego i poprawy wyników sportowych” (Alcohol and Drug Foundation, 2020)
Interesujące badanie naukowe
Wieloośrodkowe, przekrojowe centra fitness we Włoszech zrekrutowały 122 profesjonalnych i amatorskich sportowców trenujących w kilku dyscyplinach sportowych (84 mężczyzn; przedział wiekowy = 18-45 lat). 40/122 (32,8%) to profesjonaliści, a 82/122 (67,2%) to amatorzy. Sportowcy wypełnili kwestionariusze, wywiady i poddali się testom na obecność dopingu w ustroju, ponadto nielegalnych narkotyków i nieprzepisywanych przez lekarza środków psychotropowych (pochodzących z nielegalnych źródeł). Testy toksykologiczne dotyczyły krwi, moczu i włosów.
Wyniki
- Zgłoszone i wykryte toksykologicznie wskaźniki używania SAA i innych stosowanych substancji wykazały niewielką lub umiarkowaną zgodność.
- Trzydziestu jeden sportowców (25,4%) uzyskało wynik pozytywny na obecność SAA.
- 47,5% sportowców zawodowych i 14,6% amatorów stosowało sterydy anaboliczno-androgenne, co według mnie jest i tak zaniżoną liczbą, możliwe, że rolę SAA przejęły inne, nowsze środki, trudniej wykrywalne lub obecnie niewykrywalne.
Fakt, że zawodowi sportowcy częściej używali SAA niż amatorzy, może wskazywać, że osiągi sportowe są ważniejsze w pierwszej grupie. Zgodnie z wcześniejszą literaturą (National Institute on Drug Abuse, 2018) naukowcy stwierdzili, że boks/kickboxing, kulturystyka i podnoszenie ciężarów to sporty, w których najczęściej obserwowano stosowanie SAA i związaną z nim psychopatologię.
Sterydy to nie wszystko - co jeszcze znaleziono u sportowców?
Wbrew oczekiwaniom naukowców ponad połowa potwierdzonych toksykologicznie użytkowników SAA używała innych „środków wspomagających” zakazanych przez WADA, takich jak efedryna (stężenie >10 μg/ml moczu) i clenbuterol (efedryna to nieselektywny alfa i beta mimetyk, clenbuterol to selektywny beta-mimetyk; mają wpływ na pracę serca, siłę skurczu, metabolizm związków energetycznych itd.).
Co więcej, około jedna trzecia sportowców nie stroniła od narkotyków, a około jedna czwarta przyjmowała nieprzepisane przez lekarza leki psychotropowe. Zażywanie substancji wykryte przez badania toksykologiczne było znacznie wyższe u użytkowników SAA niż u osób niebędących użytkownikami SAA.
Kto i kiedy najczęściej sięga po sterydy?
Jednym z czynników, które najsilniej przewidywały stosowanie SAA, był intensywny trening (liczba godzin aktywności w tygodniu), który również silnie korelował ze statusem zawodowym sportowca. Innymi czynnikami korelującymi z używaniem SAA były zaburzenia osobowości SCID-II, zwłaszcza narcystyczne i antyspołeczne, oraz wysokie wyniki BIS-II w zakresie impulsywności.
Wpływ na nastrój - Hipomania
Użytkownicy SAA uzyskali znacznie wyższy wynik w zakresie hipomanii (nasilonego, podwyższonego nastroju) niż osoby niekorzystające z SAA, a obecność hipomanii przewidywała sięganie po sterydy anaboliczno-androgenne. Hipomania może się charakteryzować: zmniejszoną potrzebą snu, zwiększoną aktywnością lub pobudzeniem, zwiększonym zainteresowaniem aktywnościami sprawiającymi przyjemność, ale potencjalnie destrukcyjnymi, słowotokiem, rozproszeniem uwagi, gonitwą myśli, postawą wielkościową lub podwyższoną samooceną.
Wnioski
Według naukowców istnieje związek między stosowaniem SAA i zaburzeniami osobowości oraz możliwym równoczesnym stosowaniem innych środków dopingujących, narkotyków i pozyskanych nielegalnie leków psychotropowych.
Komentarz autora
Nie wiemy, czy stosowanie SAA występowało najpierw, czy później, czy jest skutkiem, czy przyczyną sięgania po inne rodzaje leków. Często osoby mające zaniżoną samoocenę i rozmaite inne problemy (np. z uzależnieniem od narkotyków), sięgają po SAA w celu poprawy samopoczucia, wyglądu fizycznego.
W studiach tematu zdarzały się opisy przypadków narkomanów, którzy sięgali po SAA w celu maskowania wyniszczającego nałogu (np. spadku masy ciała). Także sprawa nie musi być wcale jednoznaczna. Nie wiemy też, czy najpierw u danej osoby występowały zaburzenia narcystyczne i antyspołeczne, a dopiero później sięgała ona po doping, czy było odwrotnie i to SAA spowodowały np. zaburzenia antyspołeczne.
Referencje:
- Daria Piacentino i in. Anabolic androgenic steroids used as performance and image enhancing drugs in professional and amateur athletes: Toxicological and psychopathological findings https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/hup.2815
- Muruga Loganathan i in. Kiedy należy podejrzewać chorobę afektywną dwubiegunową https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/906/original/Strony_od_MpD_2011_07-7.pdf?1468486267
Jeszcze tak obszernego artykułu w życiu nie czytałem... Aż mi się przypomniały komiksy z dzieciństwa %-)