młody wilku
Pożyteczny idiota [edytuj]
Pożyteczni idioci (pożyteczny idiota, ros. Поле́зный идиот, transkryp. pl: poleznyj idiot[1]) czasem też użyteczny idiota – pejoratywne określenie przypisywane Leninowi, który miałby tak określać zachodnich dziennikarzy piszących entuzjastycznie o rewolucji bolszewickiej i ukrywających jej niepowodzenia.
Po II wojnie światowej określenie zostało przejęte przez antykomunistów – przede wszystkim amerykańskich – do określania osób o nastawieniu socjaldemokratycznym, organizacji lewicowych i pacyfistycznych, aby podkreślić, że ich działania obiektywnie pomagały ZSRR w zimnej wojnie.
Nie istnieją żadne konkretne źródła poświadczające, jakoby Lenin użył kiedykolwiek takiego określenia, choć znane są cytaty Lenina pejoratywnie wyrażającego się o zachodnich sympatykach ZSRR. Inny, podobny cytat, przypisywany Leninowi - "kapitaliści sprzedadzą nam sznurek, na którym ich powiesimy" - miał dotyczyć biznesmenów prowadzących handel z Rosją sowiecką.
Spis treści [ukryj]
1 Stosunek Lenina do żyjących na Zachodzie sympatyków ZSRR
2 Późniejsza kariera określenia
3 Prasa francuska
4 Prasa amerykańska, brytyjska, inne
5 Przypisy
6 Zobacz też
7 Bibliografia
Stosunek Lenina do żyjących na Zachodzie sympatyków ZSRR[edytuj]
Chociaż nie ma bezpośrednich dowodów na to, by Lenin posługiwał się określeniem "pożyteczny idiota", znane są jego prywatne wypowiedzi utrzymane w tonie pejoratywnym wobec niektórych zachodnich polityków – np. w liście do Cziczerina, komisarza ds. zagranicznych (z 10 lutego 1922 r.), w odniesieniu do konferencji w Genui napisał o jednym z uczestników: "Henderson jest tak głupi jak Kiereński i dlatego jest nam pomocny". W dalszej części listu wyjaśnia, że opinia ta winna być utrzymywana w tajemnicy[2].
Późniejsza kariera określenia[edytuj]
Określenie to lub przynajmniej wyrażony w nim stosunek do niektórych zachodnich aktywistów i dziennikarzy, pojawiało się wśród radzieckich polityków także w późniejszym okresie. W jednym z listów do Stalina Beria stwierdził:
"fizyczna walka z Zachodem nie jest celowa, Zachód sam się unicestwi, wystarczy mu podsuwać odpowiednie środki"
W stwierdzeniu tym Beria odnosił się do działalności niektórych zachodnich organizacji pacyfistycznych, których członkowie byli tajnymi współpracownikami komunistycznych tajnych służb.
W latach późniejszych infiltrowane przez KGB organizacje takie jak Kampania na rzecz Rozbrojenia Nuklearnego (CND)[3] organizowały w Europie Zachodniej marsze protestacyjne przeciwko amerykańskiej "ofensywnej" i "imperialistycznej" broni jądrowej w sytuacji, kiedy ZSRR powiększał swój ofensywny arsenał jądrowy a rosyjskie zbrojenia określano jednak mianem "pokojowych" (ros. миролюбивые)[4].
Osobny artykuł: Układ Warszawski.
Według Wiktora Suworowa w GRU oraz KGB osoby nie będące ich zarejestrowanymi tajnymi współpracownikami, ale pomagające im w działalności antypaństwowej na Zachodzie z pobudek ideologicznych określano pogardliwym określeniem g****jad (ros. говноед)[5].
Prasa francuska[edytuj]
Proradzieckie sympatie części zachodnioeuropejskiej lewicy skutkowały racjonalizowaniem i usprawiedliwianiem negatywnych zjawisk w systemie komunistycznym. Kiedy w 1973 z ZSRR wydalono Sołżenicyna, francuski dziennik "Le Monde" przez kolejne kilka lat w swoich publikacjach konsekwentnie nazywał go "hitlerowcem". Z kolei dziennik "Le Figaro" usprawiedliwiał oddanie Stalinowi kontroli nad Polską po II wojnie światowej: "włączenie Polski do systemu politycznego Związku Radzieckiego nie jest ani okupacją ani protektoratem, ani też formą wasalizmu - to rodzaj szerokiej i trwałej współpracy"[6].
Duży wkład w ujawnienie sowieckiej agentury na Zachodzie miało Archiwum Mitrochina. Jak wynika z zebranych tam dokumentów KGB, dwóch głównych dziennikarzy "Le Monde" pracowało dla Rosjan, a pod ich wpływem było wielu współpracowników gazety. Sześciu najlepszych francuskich agentów KGB było właśnie dziennikarzami. Dzięki temu Rosjanie mieli wpływ na tak ważne instytucje medialne jak AFP (Agence France Presse) i "L'Expresse". Tworzyli też własne dzienniki, jak "La Tribune des Nations" założona za 3,5 mln franków otrzymanych od KGB przez Andre Ulmanna[7].
Prasa amerykańska, brytyjska, inne[edytuj]
W 1933 roku, podczas nasilenia wielkiego głodu na Ukrainie, sympatyzujący z komunistami korespondent "New York Timesa", Walter Duranty, pisał, że "wszelkie opowieści o wielkim głodzie są przesadą lub złośliwą propagandą".[8] W późniejszym okresie Duranty również wielokrotnie usprawiedliwiał zbrodnie komunizmu, posługując się popularnym, przypisywanym Stalinowi, argumentem, że "nie można zrobić omleta nie rozbijając przy okazji paru jajek", a także dialektycznie radząc sobie z nagłymi zmianami polityki sowieckiej np. wielkimi czystkami, w których wcześniejsi bohaterowie stawali się wrogami ludu[9].
W latach 1923-24 powstały pierwsze towarzystwa przyjaciół Rosji Radzieckiej. Wielu spośród ich członków oraz sympatyków to postaci popularne, w swoich dziedzinach znaczące: Herbert Wells, Henri Barbusse, Rabindranath Tagore, Romain Rolland, Tomasz Mann, George Bernard Shaw, francuski dziennikarz naukowy Lucien Barnier[10][11] Podobne podejście do ZSRR mieli Sidney i Beatrice Webb, Harold Laski, Jean-Paul Sartre oraz wielu innych lewicujących zachodnich intelektualistów.[12][13].
Sartre krytykował m.in. Referat Chruszczowa, argumentując, że każdy, kto informuje o terrorze i istnieniu obozów pracy przymusowej (GUŁag) w ZSRR, działa na szkodę rewolucji komunistycznej. Z jego przemowy do historii przeszło sformułowanie "nie powinniśmy odbierać nadziei robotnikom z Billancourt"[14].
Określenia "pożyteczni idioci" w 2006 roku użył Silvio Berlusconi, w odniesieniu do Romano Prodiego.
W ten też sposób wyraził się amerykański politolog i historyk Tony Judt na temat lewicowych intelektualistów, którzy bronią motywów podjęcia amerykańskiej interwencji w Iraku, ale krytykują sposób jej prowadzenia[15].
Określenie to użyte zostało też przez kubańsko-amerykańskiego historyka Humberto Fontova, który w roku 2007 wydał książkę: Exposing the Real Che Guevara and the Useful Idiots Who Idolize Him (Zdemaskowanie prawdziwego Che Guevary i pożytecznych idiotów, którzy zrobili z niego idola). "Pożyteczni idioci" to, zdaniem autora, przede wszystkim artyści hollywoodzcy.
Przypisy
↑ zasady transkrypcji współczesnego alfabetu rosyjskiego (pol.). [1]. [dostęp 2008-11-18].
↑ Odręczna notatka w Rosyjskim Centrum Archiwizacji i Studiów nas Dokumentami Historii Najnowszej, fond 2, opis 2, delo 1,1119. Opublikowane jako Dokument 88 w The Unknown Lenin, red. Richard Pipes, Yale University Press, 1996, ISBN 0-300-06919-7
↑ Czerwona baronessa. Rzeczpospolita, 23 listopada 2009.
↑ Открытое письмо Центрального Комитета Коммунистической партии Советского Союза. Prawda, 14 lipca 1963.
↑ Wiktor Suworow: GRU: Radziecki wywiad wojskowy. 2002. ISBN 83-87454-98-2.
↑ Bogusław Sonik: Bernanos o Polsce. Dziennik Polski, 2010.
↑ Christopher Andrew, Wasilij Mitrokhin: "Archiwum Mitrochina". Muza S.A., 2001. ISBN 83-7200-651-2.
↑ (ang.) "Stalin's Apologist: Walter Duranty: The New York Times's Man in Moscow", Sally J. Taylor, ISBN 0-19-505700-7. W recenzji, Mark Y. Herring scharakteryzował Duranty'ego słowami: Użyteczny idiota nr 1, zaraz po Leninie i Stalinie.
↑ S. J. Taylor: Stalin's apologist : Walter Duranty, the New York Times man in Moscow. 1995.
↑ Szaleństwa radzieckich naukowców. Newsweek, 2011.
↑ "Herbatka u Stalina", Ronald Harwood, reż. Janusz Morgenstern, rok prod. 1999 - recenzja spektaklu w Filmpolski.pl
↑ Marxist dreams and Soviet realities. In memory of the victims of communism and those who fought It, by Ralph Raico, CATO Letter, Washington, D.C., 1988. (ang.)
↑ Ludmila Stern: Western Intellectuals and the Soviet Union, 1920-40: From Red Square to the left Bank. 2007. ISBN 9781134238675.
↑ W oryginale: Il ne faut pas désespérer Billancourt.. Billancourt było siedzibą dużej fabryki Renault pod Paryżem, stanowiącej jedno z silnych centrów aktywności komunistycznej we Francji. désespérer Billancourt. Le Monde, 2007.
↑ Tony Judt, "Bush's Useful Idiots" London Review of Books, vol. 28, nr 18, 21 września 2006.
Zobacz też[edytuj]
Wykształciuch
Bibliografia[edytuj]
Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin, Archiwum Mitrochina, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2001
Kategorie: Propaganda politycznaStalinizm
Logowanie i rejestracjaArtykułDyskusjaCzytajEdytujHistoria i autorzy
Strona główna
Kategorie artykułów
Najlepsze artykuły
Losuj artykuł
Dla czytelników
Zgłoś błąd
Częste pytania (FAQ)
Strona kontaktowa
Wykluczenie odpowiedzialności
Wspomóż Wikipedię
Dla wikipedystów
Narzędzia
Drukuj lub eksportuj
W innych językach
Česky
Dansk
English
Español
Français
한국어
Italiano
עברית
Magyar
日本語
Norsk (bokmål)
Português
Русский
Srpskohrvatski / Српскохрватски
Suomi
Svenska
Українська
Tę stronę ostatnio zmodyfikowano 15:07, 13 maj 2012..
Pożyteczni idioci (pożyteczny idiota, ros. Поле́зный идиот, transkryp. pl: poleznyj idiot[1]) czasem też użyteczny idiota – pejoratywne określenie przypisywane Leninowi, który miałby tak określać zachodnich dziennikarzy piszących entuzjastycznie o rewolucji bolszewickiej i ukrywających jej niepowodzenia.
Po II wojnie światowej określenie zostało przejęte przez antykomunistów – przede wszystkim amerykańskich – do określania osób o nastawieniu socjaldemokratycznym, organizacji lewicowych i pacyfistycznych, aby podkreślić, że ich działania obiektywnie pomagały ZSRR w zimnej wojnie.
Nie istnieją żadne konkretne źródła poświadczające, jakoby Lenin użył kiedykolwiek takiego określenia, choć znane są cytaty Lenina pejoratywnie wyrażającego się o zachodnich sympatykach ZSRR. Inny, podobny cytat, przypisywany Leninowi - "kapitaliści sprzedadzą nam sznurek, na którym ich powiesimy" - miał dotyczyć biznesmenów prowadzących handel z Rosją sowiecką.
Spis treści [ukryj]
1 Stosunek Lenina do żyjących na Zachodzie sympatyków ZSRR
2 Późniejsza kariera określenia
3 Prasa francuska
4 Prasa amerykańska, brytyjska, inne
5 Przypisy
6 Zobacz też
7 Bibliografia
Stosunek Lenina do żyjących na Zachodzie sympatyków ZSRR[edytuj]
Chociaż nie ma bezpośrednich dowodów na to, by Lenin posługiwał się określeniem "pożyteczny idiota", znane są jego prywatne wypowiedzi utrzymane w tonie pejoratywnym wobec niektórych zachodnich polityków – np. w liście do Cziczerina, komisarza ds. zagranicznych (z 10 lutego 1922 r.), w odniesieniu do konferencji w Genui napisał o jednym z uczestników: "Henderson jest tak głupi jak Kiereński i dlatego jest nam pomocny". W dalszej części listu wyjaśnia, że opinia ta winna być utrzymywana w tajemnicy[2].
Późniejsza kariera określenia[edytuj]
Określenie to lub przynajmniej wyrażony w nim stosunek do niektórych zachodnich aktywistów i dziennikarzy, pojawiało się wśród radzieckich polityków także w późniejszym okresie. W jednym z listów do Stalina Beria stwierdził:
"fizyczna walka z Zachodem nie jest celowa, Zachód sam się unicestwi, wystarczy mu podsuwać odpowiednie środki"
W stwierdzeniu tym Beria odnosił się do działalności niektórych zachodnich organizacji pacyfistycznych, których członkowie byli tajnymi współpracownikami komunistycznych tajnych służb.
W latach późniejszych infiltrowane przez KGB organizacje takie jak Kampania na rzecz Rozbrojenia Nuklearnego (CND)[3] organizowały w Europie Zachodniej marsze protestacyjne przeciwko amerykańskiej "ofensywnej" i "imperialistycznej" broni jądrowej w sytuacji, kiedy ZSRR powiększał swój ofensywny arsenał jądrowy a rosyjskie zbrojenia określano jednak mianem "pokojowych" (ros. миролюбивые)[4].
Osobny artykuł: Układ Warszawski.
Według Wiktora Suworowa w GRU oraz KGB osoby nie będące ich zarejestrowanymi tajnymi współpracownikami, ale pomagające im w działalności antypaństwowej na Zachodzie z pobudek ideologicznych określano pogardliwym określeniem g****jad (ros. говноед)[5].
Prasa francuska[edytuj]
Proradzieckie sympatie części zachodnioeuropejskiej lewicy skutkowały racjonalizowaniem i usprawiedliwianiem negatywnych zjawisk w systemie komunistycznym. Kiedy w 1973 z ZSRR wydalono Sołżenicyna, francuski dziennik "Le Monde" przez kolejne kilka lat w swoich publikacjach konsekwentnie nazywał go "hitlerowcem". Z kolei dziennik "Le Figaro" usprawiedliwiał oddanie Stalinowi kontroli nad Polską po II wojnie światowej: "włączenie Polski do systemu politycznego Związku Radzieckiego nie jest ani okupacją ani protektoratem, ani też formą wasalizmu - to rodzaj szerokiej i trwałej współpracy"[6].
Duży wkład w ujawnienie sowieckiej agentury na Zachodzie miało Archiwum Mitrochina. Jak wynika z zebranych tam dokumentów KGB, dwóch głównych dziennikarzy "Le Monde" pracowało dla Rosjan, a pod ich wpływem było wielu współpracowników gazety. Sześciu najlepszych francuskich agentów KGB było właśnie dziennikarzami. Dzięki temu Rosjanie mieli wpływ na tak ważne instytucje medialne jak AFP (Agence France Presse) i "L'Expresse". Tworzyli też własne dzienniki, jak "La Tribune des Nations" założona za 3,5 mln franków otrzymanych od KGB przez Andre Ulmanna[7].
Prasa amerykańska, brytyjska, inne[edytuj]
W 1933 roku, podczas nasilenia wielkiego głodu na Ukrainie, sympatyzujący z komunistami korespondent "New York Timesa", Walter Duranty, pisał, że "wszelkie opowieści o wielkim głodzie są przesadą lub złośliwą propagandą".[8] W późniejszym okresie Duranty również wielokrotnie usprawiedliwiał zbrodnie komunizmu, posługując się popularnym, przypisywanym Stalinowi, argumentem, że "nie można zrobić omleta nie rozbijając przy okazji paru jajek", a także dialektycznie radząc sobie z nagłymi zmianami polityki sowieckiej np. wielkimi czystkami, w których wcześniejsi bohaterowie stawali się wrogami ludu[9].
W latach 1923-24 powstały pierwsze towarzystwa przyjaciół Rosji Radzieckiej. Wielu spośród ich członków oraz sympatyków to postaci popularne, w swoich dziedzinach znaczące: Herbert Wells, Henri Barbusse, Rabindranath Tagore, Romain Rolland, Tomasz Mann, George Bernard Shaw, francuski dziennikarz naukowy Lucien Barnier[10][11] Podobne podejście do ZSRR mieli Sidney i Beatrice Webb, Harold Laski, Jean-Paul Sartre oraz wielu innych lewicujących zachodnich intelektualistów.[12][13].
Sartre krytykował m.in. Referat Chruszczowa, argumentując, że każdy, kto informuje o terrorze i istnieniu obozów pracy przymusowej (GUŁag) w ZSRR, działa na szkodę rewolucji komunistycznej. Z jego przemowy do historii przeszło sformułowanie "nie powinniśmy odbierać nadziei robotnikom z Billancourt"[14].
Określenia "pożyteczni idioci" w 2006 roku użył Silvio Berlusconi, w odniesieniu do Romano Prodiego.
W ten też sposób wyraził się amerykański politolog i historyk Tony Judt na temat lewicowych intelektualistów, którzy bronią motywów podjęcia amerykańskiej interwencji w Iraku, ale krytykują sposób jej prowadzenia[15].
Określenie to użyte zostało też przez kubańsko-amerykańskiego historyka Humberto Fontova, który w roku 2007 wydał książkę: Exposing the Real Che Guevara and the Useful Idiots Who Idolize Him (Zdemaskowanie prawdziwego Che Guevary i pożytecznych idiotów, którzy zrobili z niego idola). "Pożyteczni idioci" to, zdaniem autora, przede wszystkim artyści hollywoodzcy.
Przypisy
↑ zasady transkrypcji współczesnego alfabetu rosyjskiego (pol.). [1]. [dostęp 2008-11-18].
↑ Odręczna notatka w Rosyjskim Centrum Archiwizacji i Studiów nas Dokumentami Historii Najnowszej, fond 2, opis 2, delo 1,1119. Opublikowane jako Dokument 88 w The Unknown Lenin, red. Richard Pipes, Yale University Press, 1996, ISBN 0-300-06919-7
↑ Czerwona baronessa. Rzeczpospolita, 23 listopada 2009.
↑ Открытое письмо Центрального Комитета Коммунистической партии Советского Союза. Prawda, 14 lipca 1963.
↑ Wiktor Suworow: GRU: Radziecki wywiad wojskowy. 2002. ISBN 83-87454-98-2.
↑ Bogusław Sonik: Bernanos o Polsce. Dziennik Polski, 2010.
↑ Christopher Andrew, Wasilij Mitrokhin: "Archiwum Mitrochina". Muza S.A., 2001. ISBN 83-7200-651-2.
↑ (ang.) "Stalin's Apologist: Walter Duranty: The New York Times's Man in Moscow", Sally J. Taylor, ISBN 0-19-505700-7. W recenzji, Mark Y. Herring scharakteryzował Duranty'ego słowami: Użyteczny idiota nr 1, zaraz po Leninie i Stalinie.
↑ S. J. Taylor: Stalin's apologist : Walter Duranty, the New York Times man in Moscow. 1995.
↑ Szaleństwa radzieckich naukowców. Newsweek, 2011.
↑ "Herbatka u Stalina", Ronald Harwood, reż. Janusz Morgenstern, rok prod. 1999 - recenzja spektaklu w Filmpolski.pl
↑ Marxist dreams and Soviet realities. In memory of the victims of communism and those who fought It, by Ralph Raico, CATO Letter, Washington, D.C., 1988. (ang.)
↑ Ludmila Stern: Western Intellectuals and the Soviet Union, 1920-40: From Red Square to the left Bank. 2007. ISBN 9781134238675.
↑ W oryginale: Il ne faut pas désespérer Billancourt.. Billancourt było siedzibą dużej fabryki Renault pod Paryżem, stanowiącej jedno z silnych centrów aktywności komunistycznej we Francji. désespérer Billancourt. Le Monde, 2007.
↑ Tony Judt, "Bush's Useful Idiots" London Review of Books, vol. 28, nr 18, 21 września 2006.
Zobacz też[edytuj]
Wykształciuch
Bibliografia[edytuj]
Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin, Archiwum Mitrochina, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2001
Kategorie: Propaganda politycznaStalinizm
Logowanie i rejestracjaArtykułDyskusjaCzytajEdytujHistoria i autorzy
Strona główna
Kategorie artykułów
Najlepsze artykuły
Losuj artykuł
Dla czytelników
Zgłoś błąd
Częste pytania (FAQ)
Strona kontaktowa
Wykluczenie odpowiedzialności
Wspomóż Wikipedię
Dla wikipedystów
Narzędzia
Drukuj lub eksportuj
W innych językach
Česky
Dansk
English
Español
Français
한국어
Italiano
עברית
Magyar
日本語
Norsk (bokmål)
Português
Русский
Srpskohrvatski / Српскохрватски
Suomi
Svenska
Українська
Tę stronę ostatnio zmodyfikowano 15:07, 13 maj 2012..
ziomgolas
