Autorzy pracy postanowili zbadać, jakimi informacjami na temat dopingu i z jakich źródeł dysponują uczniowie publicznej szkoły podstawowej niesprofilowanej sportowo, w jakim stopniu akceptują zjawisko dopingu w sporcie i jakie postawy wobec niego prezentują.
Uczestnicy II Interdyscyplinarnej Krajowej Konferencji "Prozdrowotne Wychowanie Fizyczne i Sport Dzieci i Młodzieży", w Spale w październiku 1995 roku, zwrócili uwagę na uwarunkowania edukacyjne wychowania prozdrowotnego młodego pokolenia. Edukacja prozdrowotna zakłada pozytywny, profilaktyczny wpływ na środowiska, w których jest prowadzona. Wcześnie zastosowana, zmniejsza ryzyko wystąpienia patologii zagrażających prawidłowemu rozwojowi człowieka. Takimi patologiami są np. alkoholizm i narkomania. Patologią jest także stosowanie dopingu w sporcie. Światowa Organizacja Zdrowia w dokumencie z 1993 roku uznała doping za zagrożenie zdrowia, destrukcyjny wzór dla młodzieży i czynnik dający nieuczciwą przewagę w rywalizacji sportowej. Istotnym elementem narodowych programów antydopingowych jest zatem edukacja antydopingowa. Jest ona składową wychowania zdrowotnego młodych ludzi.
Badanie przeprowadzono w czerwcu 1998 roku, w jednej z losowo wybranych częstochowskich szkół podstawowych, za wiedzą i zgodą dyrekcji szkoły oraz zaproszonych do badania uczniów klas od V do VIII. Do badania użyto autorskiej ankiety, uwzględniającej znajomość medycznych aspektów dopingu. Badanie było anonimowe. Przed badaniem nie informowano dzieci na temat dopingu. Nie ingerowano również w swobodę wypowiedzi ankietowanych, prosząc jedynie o udzielenie rzetelnej i pełnej odpowiedzi na pytania ankietowe. Uzyskano 115 wypełnionych ankiet. Badanie potraktowano jako pilotażowe. Odpowiedzi udzieliły 63 dziewczęta i 52 chłopców, od 12 do 16 r.ż. W analizie zebranego materiału obliczono wskaźniki odsetkowe z uwzględnieniem grup wiekowych 13-, 14- i 15-latków, włączając nielicznych uczniów, określających się jako 12- i 16-latkowie, do grup sąsiednich wiekowo, tj. 13- i 15-latków. 36,5% badanych dziewcząt i 46,1% badanych chłopców nie potrafiło zdefiniować zjawiska dopingu. 14- i 15-latkowie określali go najczęściej jako środek służący poprawie kondycji i zdolności wysiłkowej (29% wskazań chłopców i 27% dziewcząt) oraz budowie masy mięśniowej (6% dziewcząt i 8% chłopców). 13-latkowie najczęściej (17%) rozumieli doping jako kibicowanie, czyli zagrzewanie zawodników do walki sportowej okrzykami i oklaskami (29% wskazań dziewcząt i 24% chłopców w wieku 13 lat oraz 24% dziewcząt 14-letnich). 46% dziewcząt nie umiało wskazać żadnych środków i metod dopingu - w podobnym odsetku dla każdej kategorii wiekowej. 13-letni chłopcy nie potrafili wskazać środków i metod dopingu w 53%, 14-letni w 40%, a 15-letni już w 33%. Może to świadczyć o rosnącym zainteresowaniu chłopców tym zagadnieniem. 22% dziewcząt i 35% chłopców wiedziało o istnieniu dopingu sterydami anaboliczno-androgennymi. Najstarsi chłopcy wskazywali na doping sterydami w 47%. Sterydy są kluczowym środkiem w dopingu np. młodych Amerykanów. Doping hormonami wskazało 3,6% dziewcząt i 14% chłopców, z przewagą grupy 14-latków (20% wskazań). Stosowanie narkotyków w celach dopingowych zauważyło 14,3% dziewcząt z przewagą 14-latek (23,8%) i 21,2% ankietowanych chłopców z przewagą chłopców 15-letnich (33,3% wskazań). Możemy to interpretować jako zwiększone zainteresowanie zjawiskiem dopingu w tych grupach wiekowych. Poza tym pojedyncze osoby wskazały na doping środkami pobudzającymi i doping krwią, rozumiany jako postępowanie ratujące życie. Pojawiło się również kuriozalne, choć jednostkowe wskazanie na pestycydy, jako środek dopingu, podobnie jak we wcześniejszym badaniu sportowców częstochowskich.
Zwraca uwagę większe skrystalizowanie postaw starszych grup ankietowanych, zarówno w obszarze największej akceptacji wśród 14-letnich chłopców (15%), jak i negacji 15-latków (35%) oraz (niestety) duży odsetek osób nie mających na ten temat zdania wśród 13- i 14-latków. Pozytywną tendencją jest niski odsetek dziewcząt zgadzających się na doping.
Stosowanie dopingu zdecydowanie wiąże się z ryzykiem zdrowotnym dla większości badanych, a zwłaszcza w grupie 14-latków (85%), co w zestawieniu z deklarowaną przez nich zgodą na stosowanie dopingu (największą spośród badanych grup) można interpretować jako przyzwolenie na ryzyko utraty zdrowia towarzyszące dopingowi
Wydaje się, że jest to ryzyko pośrednio uświadomione poprzez wskazane objawy, choroby i zgony wywołane przez doping, mimo że zdecydowana większość wszystkich ankietowanych nie zna ryzyka zdrowotnego dopingu w dostatecznym stopniu, a szczególnie niebezpiecznej jego formy, jaką są sterydy anaboliczno-androgenne (SAA) SAA są wprawdzie najczęściej łącznie wymieniane jako przyczyna zgonu, lecz tylko w granicach 3,6-9,5%. Zagrożenie to jest tym realniejsze, im więcej powstaje klubów kulturystycznych, w których doping sterydami jest na porządku dziennym
Wskazania na zgony spowodowane przez narkotyki, mogą wynikać z wpływu prowadzonej edukacji antynarkotykowej (13,3% chłopców 15-letnich). Zagrożenie dopingiem grup 14-letnich chłopców może potwierdzać wyrażona przez nich 20% akceptacja stosowania dopingu, mimo konsekwencji zdrowotnych. Sprzyja temu brak świadomości skutków ubocznych. Wyróżnia to grupę 14-letnich chłopców i przemawiać może za koniecznością podjęcia zdecydowanych działań edukacyjnych w tej i wcześniejszych grupach wiekowych. Możliwe, że sprzyja to poszukiwaniu tzw. "bezpiecznego" dopingu.
Grupą najczęściej deklarującą usprawiedliwienie stosowania dopingu są 14-letni chłopcy. Poprawa sylwetki ciała, sukces, korzyści finansowe wynikające z sukcesu sportowego i korzyści płynące z dystrybucji środków dopingu usprawiedliwiają doping. Sukces jest najczęstszym usprawiedliwieniem dla 15-latków. Usprawiedliwiony jest doping w sporcie amatorskim, zawodowym i sporcie osób niepełnosprawnych. Doping w sporcie zawodowym i sporcie niepełnosprawnych równie łatwo usprawiedliwiają 13-letnie dziewczęta. 40% badanych uważa, że należy walczyć z dopingiem w sporcie, 60% nie ma na ten temat zdania. 57% ocenia negatywnie zjawisko dopingu w sporcie, 26% nie ma na ten temat zdania lub nie wypowiada się w tej kwestii, 17% ocenia pozytywnie doping w sporcie. Głównym źródłem informacji na temat dopingu były dla badanej młodzieży: media (50% wskazań), rówieśnicy (28%), doświadczenie własne (5%) i rodzice (3,5%). 32% badanych nie uzyskała żadnych informacji na temat dopingu.
Wnioski
1.Programy edukacji antydopingowej powinny obejmować dzieci, szczególnie przed 14 rokiem życia.
2.Wysoki stopień zagrożenia dopingiem sterydami anaboliczno-androgennymi wymaga skoordynowanych działań w szkole, rodzinie i mediach.
3.Ankieta może być narzędziem wskazującym wstępnie zakres szkolnego i medialnego programu zapobiegania dopingowi w sporcie. Szczególnej uwagi wymagają uczniowie mający nieokreślony stosunek do zjawiska dopingu.
Referat pod tym tytułem został wygłoszony podczas III Interdyscyplinarnej Konferencji pt. Prozdrowotne wychowanie dzieci i młodzieży, Spała, 10-12.09.1998 i opublikowany w Materiałach Naukowych. Przedruku dokonano za zgodą Autorów i Wydawcy.
Pozdrawiam wszystkich ambitnych-"Wszystko,co Cię nie zabije czyni Cię mocniejszym"
Michail-Moderator Działów:"Trening" & "Dla zupełnie zielonych" & "Z archiwum kulturystyki"
http://www.kulturystyka.pl/atlas/
PORADY INDYWIDUALNE - www.dobierz-trening.pl
ZAINTERESOWANY PORADĄ - PISZ GG:7426473