marek.c
CZY WYSIŁEK FIZYCZNY W SPORTACH SIŁOWYCH WYMAGA ZWIĘKSZONEJ PODAŻY WITAMIN ANTYOKSYDACYJNYCH ?
Czym są, jak powstają i jakie mają działanie na organizm człowieka wolne rodniki?
Wolnymi rodnikami nazywamy atomy lub cząsteczki zdolne do samodzielnego występowania, mające jeden lub więcej niesparowanych elektronów (stąd nazwa „wolne"). Są one stale wytwarzane w naszych organizmach w wyniku szeregu przemian biochemicznych zachodzących z udziałem niezbędnego nam dożycia tlenu.
Fizjologicznie RFT (reaktywne formy tlenu - wolne rodniki) powstają na skutek oddychania komórkowego, gdyż nawet do 5% zużywanego przez nasz organizm tlenu może ulec przekształceniu w RFT.1
Do nie fizjologicznych źródeł powstawania RFT1 należą: niedotlenienie, dym tytoniowy, nadmierne dawki żelaza, spaliny samochodowe, napromieniowanie.
Obecność niesparowanego elektronu powoduje, że wolne rodniki bardzo szybko wchodzą w reakcje chemiczne z różnymi atomami lub cząsteczkami, w ten sposób reagując niespecyficznie ze strukturami biologicznymi uszkadzając je lub modyfikując ich właściwości.
Powyższe zjawisko wywołuje niepożądane i groźne dla zdrowia i życia skutki.
Dzieje się tak gdyż RFT1 niszcząc struktury organizmu oraz materiał genetyczny zmieniają budowę przestrzenna białek, jak i kodu genetycznego DNA - powodując błędny odczyt zawartych w nim informacji doprowadzają do powstawania komórek nowotworowych.
Tym samym utlenianie lipidów przez RFT1 w błonach komórkowych zmienia strukturę budowy błony komórkowej zmieniając jej właściwości zakłócając procesy transportu z i do komórki.
Generalnie można stwierdzić, że wolne rodniki mogą upośledzić wszystkie procesy służące prawidłowemu funkcjonowaniu organizmu. Ponad to zdecydowanie przyśpieszają procesy starzenia się całego organizmu, mogą też być przyczyną licznych chorób: zapalenia jelit, reumatyzmu, miażdżycy, nowotworów, jak i zawału mięśnia sercowego.
Reaktywne formy tlenu wytwarzane w naszym organizmie
Wolne rodniki źródło powstawania
Anionorodnik ponadtlenkowy O2 komórki fagocytarne2, białe krwinki, g fibroblasty. 4 mitochondria3,
Rodnik hydroksylowy OH promieniowanie jonizacyjne, białe krwinki
Rodniki peroksylowe RO powstałe podczas rozkładu organicznych
Nadtlenków
Rodniki tlenku azotu NO i HO2 dym tytoniowy, skażenie środowiska
Rodniki tiolowe RS powstałe w metabolizmie aminokwasów
Siarkowych ( metionina, cysteina)
Rodniki węglowe CCL3 wątroba
Czy wysiłek fizyczny prowadzi do powstawania ponadnormatywnych ilości RFT ?
Skoro jest wiadome, że podczas intensywnego wysiłku pobór tlenu wzrasta nawet kilkunastokrotnie, tym samym wzrasta też ilość powstających RFT.1
Ponad to intensywny wysiłek fizyczny sprzyja również uwalnianiu wolnych rodników z innych źródeł niż oddychanie komórkowe.
Do wymienionych źródeł możemy zaliczyć:
- proces rozpadu ATP.5
- procesy rozpadu aminokwasów.
Procesy uszkadzania tkanek, w wyniku, których uwalniane są słabo związane z białkami jony żelaza, które w tej sytuacji aktywują procesy peroksydacyjne.6
- proces likwidacji uszkodzonych (np. podczas intensywnego wysiłku fizycznego) tkanek przez białe krwinki, które w tym celu wydzielają duże ilości RFT.1
W miarę wzrostu intensywności jak i czasu trwania wysiłku, wzrasta tym samym intensywność procesów peroksydacyjnych.6
W ramach swoistej obrony - adoptując się do zwalczania RFT 1 powstałych podczas wysiłku, nasze organizmy zwiększają aktywność enzymów antyoksydacyjnych, takich jak peroksydazy glutationowej 7, dysmutazy ponadtlenkowej 8, czy katalazy 9. Krótko mówiąc: wraz ze wzrostem wysiłku, któremu towarzyszy endogenne wydzielanie RFT 1, wzrasta też w organizmie sportowca stężenie enzymów antyoksydacyjnych.
Wpływ wysiłku fizycznego na procesy peroksydacji 6 lipidów
Jak już wspomniałem wysiłkowi fizycznemu towarzyszy zwiększone zapotrzebowanie organizmu na tlen, co jednocześnie nasila się powstawanie wolnych rodników tlenowych, między innymi niszczących struktury tłuszczowe błon komórkowych?
Aby zmierzyć wpływ wysiłku fizycznego na procesy reakcji RFT z tłuszczami stanowiącymi integralne cząsteczki błon komórkowych, różnych tkanek w organizmie sportowca, amerykańscy naukowcy dokonali pomiaru zawartości etanu i pentanu ( gazów będących produktem reakcji RFT właśnie z kwasami tłuszczowymi) bezpośrednio po wysiłku.
Na podstawie tych badań naukowcy doszli do ciekawych i daleko idących wniosków. Badając różne grupy sportowców, reprezentujących różne dyscypliny sportu, stwierdzono: największy wpływ na powstawanie bardzo dużych ilości RFT reagujących również ze strukturami tłuszczowymi błon komórkowych mają dynamiczne wysiłki beztlenowe o charakterze siłowym. Natomiast wysiłki o charakterze aerobowym nie powodują wcale zwiększonego wydzielania RFT!
Wpływ podaży antyoksydantów na procesy peroksydacji 6 lipidów w organizmie sportowca.
Proponuje teraz przyjrzeć się, jaki wpływ ma podawanie konkretnych ilość antyoksydantów na zmniejszenie niekorzystnych procesów peroksydacyjnych w organizmie sportowca.
podawanie grupie sportowców 1000 IU witaminy E, wraz z 1250mg witaminy C, oraz 37,5mg beta-karotenu 10, w dawkach dziennych przez okres pięciu tygodni zdecydowanie zmniejszało poziom wskaźników peroksydacji lipidów ( stężenie produktów reakcji RFT z lipidami - zarówno w surowicy krwi jak i w wydychanym powietrzu) zarówno w spoczynku jak i po wysiłku.
Również podawanie wybranym ochotnikom 1000 IU witaminy E, wraz z 2000mg witaminy C, w dawkach dziennych przez pięć tygodni miało wpływ na zmniejszenie stężenia wskaźników peroksydacji lipidów po intensywnym wysiłku.
Nawet podawanie 600mg witaminy E, wraz z 100mg witaminy C i 32mg beta-karotenu 10, czyli stosunkowo małych dawek antyoksydantów grupie zawodowych koszykarzy miało wpływ na zmniejszenie wskaźników stresu oksydacyjnego zachodzącego w ich organizmach.
Ponad to powyższe badania wykazały również, że wspomniane antyoksydanty nie tylko hamują po wysiłkowy wzrost wskaźników peroksydacji, ale też zapobiegają obniżeniu odporności komórkowej organizmu sportowca.
Wpływ wysiłku fizycznego na procesy peroksydacyjne zachodzące w tkance mięśniowej
i innych organach sportowców.
Spójrzmy, jakiego rodzaju zmiany oksydacyjne zachodzą w poddanych ciężkiej pracy mięśniach sportowca.
Otóż badania prowadzone na sportowcach poddanych wysiłkowi fizycznemu prowadzonemu aż do wyczerpania, wykazały znaczny wzrost zawartości enzymów antyoksydacyjnych w pracujących mięśniach.
Równolegle do zawartości wspomnianych enzymów w mięśniach wzrastała też ich ilości w wątrobie, co świadczyło o nasileniu procesu oczyszczania krwi z powstających wolnych rodników.
Dokładna analiza systemu antyoksydacyjnego mięśni wykazywała, że zawartość enzymów antyoksydacyjnych jak też ich aktywność jest zależna od rodzaju wysiłku jak i rodzaju pracujących mięśni!
Poddano wysiłkom na ergonometrze 11 prowadzonym do wyczerpania różne grupy sportowców: zapaśników, łyżwiarzy szybkich, narciarzy biegowych, oraz zdrowych młodych ochotników uprawiających sport rekreacyjnie.
Wszystkim wymienionym sportowcom zbadano zawartość we krwi ilość i rodzaj enzymów reagujących na określone rodzaje RFT.
W ten sposób naukowcy doszli do wniosków, że największe ilości RFT wydzielają się podczas wysiłków beztlenowych prowadzonych do upadku. Czyli najbardziej zagrożeni negatywnymi zmianami na skutek działania RFT są sportowcy uprawiający beztlenową formę ruchu, czyli: kulturyści, sztangiści, trójboiści. W następnej kolejności są wszystkie rodzaje sportów, w których może dojść do deficytu tlenowego: kolarstwo wyczynowe, sprinty, boks, zapasy, niektóre gry zespołowe.
Adaptacja organizmu sportowca na wysiłkowy stres oksydacyjny.
Bardzo ciekawym był tez wniosek, że aktywność enzymów, antyoksydacyjnych zależy zarówno od rodzaju wysiłku jak też od stopnia adaptacji badanych sportowców do rodzaju wykonywanej pracy! Czyli przykładowo organizm kolarza jest lepiej zaadoptowany do likwidacji RFT powstających podczas wysiłku prowadzonego na ergonometrze niż organizm zapaśnika. Tym samym organizm kulturysty również lepiej adoptuje się do likwidacji RFT powstałych podczas treningu siłowego, niż organizm poddanego temu samemu wysiłkowi siłowemu Np. koszykarza.
Podobnie zawartość we krwi reagentów wiążących RFT w organizmie sportowca była znacznie niższa, niż zawartość tych samych reagentów w krwiobiegu poddanego temu samemu wysiłkowi ochotnikowi sportu nieuprawiającego.
Wpływ podaży witamin antyoksydacyjnych na aktywność enzymów komórkowych w surowicy krwi sportowca.
Wiadome jest, że jedną z przyczyn zwiększonej aktywności enzymów komórkowych w surowicy krwi występującej po intensywnych wysiłkach fizycznych, jest trwałe uszkodzenie błon komórkowych przez wolne rodniki tlenowe. Powyższe zjawisko skutkuje wydobywaniem się na zewnątrz z komórki do płynów ustrojowych wszelkiego rodzaju enzymów komórkowych pochodzących z komórek różnych organów i tkanek organizmu.
Wykorzystując wymienioną zależność naukowcy amerykańscy poddali badaniu surowicę krwi na występowanie w niej enzymów komórkowych wybrane grupy sportowców, którzy właśnie odbyli swój trening.
I tak przykładowo podając przez cztery tygodnie w dawce dziennej biegaczom 1200 IU witaminy E zaobserwowano znaczny spadek aktywności kinazy kreatynowej 12 oraz dehydrogenazy mleczanowej 13 w surowicy krwi, niż w terminie kiedy biegacze nie byli poddani suplementacji witaminą E.
Z kolei podanie intensywnie trenującym kolarzom 320 IU witaminy E hamowało w dużym stopniu aktywność kinazy kreatynowej 12 w surowicy krwi, jak też aminotransferazy asparaginianowej 14.
również podawanie 400 IU witaminy E wraz z 200mg witaminy C maratonczykom, hamowało u nich wzrost kinazy kreatynowej w surowicy krwi po przebiegnięciu maratonu.
Faktem pozostaje, że żadne z badań nie wykazało zdecydowanej poprawy wyników sportowych po celowym podawaniu witamin antyoksydacyjnych, to jednak wszystkie powyższe badania miały udowodnić, że podawanie witamin antyoksydacyjnych zdecydowanie zmniejsza uszkodzenia komórek mięśniowych i komórek innych tkanek organizmu u wszystkich intensywnie trenujących sportowców.
Wnioski
Stosując kombinację suplementów antyoksydacyjnych nie przyczynimy się do realnej poprawy swoich wyników sportowych, tzn nie zwiększymy siły ani kondycji swoich mięśni, lecz zapobiegniemy ich degradacji (zapewniając im wzrost), zmniejszymy ryzyko zachorowań na choroby nowotworowe, zmniejszymy też podatność na kontuzję, oraz zachorowalność na choroby zakażne. A co jest najważniejsze opóźnimy procesy starzenia się naszego organizmu.
Trening fizyczny ( zwłaszcza aerobowy) jest czynnikiem zwiększającym możliwości antyoksydacyjne organizmu, o czym świadczy zwiększenie zasobów zredukowanego glutationu w mięśniach (produktu reakcji enzymu antyoksydacyjnego z RFT) i ograniczenie procesów peroksydacji lipidów u osób wytrenowanych, w porównaniu z nie trenującymi.
Najczęściej stosowane kombinacje antyoksydantów i ich dawki :
- beta - karoten 4mg + wit. E 36mg + wit C 150mg + selen 60ug.
PRACOWNIA DIETETYKI I SUPLEMENTACJI
PROGRESS
tel. 22 - 474 47 01
na podstawie prac poglądowych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie
opracował
Marek Ciołek.
1- RFT -reaktywne formy tlenu
2- komórki fagocytarne - odpornościowe komórki żerne, pochłaniające do swego wnętrza bakterie, obumarłe lub zmutowane komórki organizmu, niszczące wszystko co pochłoną za pomocą rodników tlenowych.
3- mitochondria- organelle komórkowe w których zachodzą reakcje pozyskiwania energii z różnych substratów
4 - fibroblasty - aktywne metabolicznie komórki tkanki łącznej wytwarzające substancję międzykomórkową oraz włókienka tkanki łącznej.
5- ATP- rozpad energetyczny adenozynotrifosforanu stanowi podstawowe źródło energii w organizmie prawie każdego kręgowca.
6- procesy peroksydacyjne- procesy utleniania różnych cząsteczek organicznych przez nadtlenki wodoru.
7- peroksydaza glutationowa - podstawowy białkowy enzym antyoksydacyjny występujący w surowicy krwi, chroniący czerwone krwinki jak i błony innych komórek przed nadtlenkami wodoru.
8- dysmutaza ponadtlenkowa- białkowy enzym antyoksydacyjny znajdujący sie w cytoplazmie komórkowej, chroniący komórkę przed działaniem wolnych rodników od wewnątrz.
9- katalaza - kolejny enzym rozkładający zneutralizowane przez dysmutazę ponadtlenki wodoru do zwykłych cząsteczek wody i tlenu.
10- beta-karoten - prowitamina A, jej zaletą jest niemożność przedawkowania tzn nasz organizm otrzyma zeń tylko tyle wit A ile jest jemu aktualnie potrzebne
11- ergonometr- przyrząd służący do badań i pomiarów reakcji organizmu człowieka na wysiłek fizyczny.
12- kinaza kreatynowa- enzym dokonujący rozpadu energetycznego ATP, jego obecnośc w surowicy krwi świadczy o rozpadzie komórki, w której miało miejsce uwolnienie energii
13- dehydrogenaza mleczanowa- enzym komórkowy dokonujący pozyskania energii z glukozy w trakcie wysiłku beztlenowego. Również jego obecność w surowicy świadczy o uszkodzeniu komórki, w której miało to miejsce, przez wolne rodniki tlenowe.
14- aminotransferaza asparaginianowa - białkowy enzym wątrobowy biorący udział w szeregu przemian aminokwasów i tłuszczy. Jego obecność w surowicy krwi świadczy o zniszczeniu komórek wątrobowych - w przypadku tych badań na skutek negatywnego działania wolnych rodników tlenowych.
Czym są, jak powstają i jakie mają działanie na organizm człowieka wolne rodniki?
Wolnymi rodnikami nazywamy atomy lub cząsteczki zdolne do samodzielnego występowania, mające jeden lub więcej niesparowanych elektronów (stąd nazwa „wolne"). Są one stale wytwarzane w naszych organizmach w wyniku szeregu przemian biochemicznych zachodzących z udziałem niezbędnego nam dożycia tlenu.
Fizjologicznie RFT (reaktywne formy tlenu - wolne rodniki) powstają na skutek oddychania komórkowego, gdyż nawet do 5% zużywanego przez nasz organizm tlenu może ulec przekształceniu w RFT.1
Do nie fizjologicznych źródeł powstawania RFT1 należą: niedotlenienie, dym tytoniowy, nadmierne dawki żelaza, spaliny samochodowe, napromieniowanie.
Obecność niesparowanego elektronu powoduje, że wolne rodniki bardzo szybko wchodzą w reakcje chemiczne z różnymi atomami lub cząsteczkami, w ten sposób reagując niespecyficznie ze strukturami biologicznymi uszkadzając je lub modyfikując ich właściwości.
Powyższe zjawisko wywołuje niepożądane i groźne dla zdrowia i życia skutki.
Dzieje się tak gdyż RFT1 niszcząc struktury organizmu oraz materiał genetyczny zmieniają budowę przestrzenna białek, jak i kodu genetycznego DNA - powodując błędny odczyt zawartych w nim informacji doprowadzają do powstawania komórek nowotworowych.
Tym samym utlenianie lipidów przez RFT1 w błonach komórkowych zmienia strukturę budowy błony komórkowej zmieniając jej właściwości zakłócając procesy transportu z i do komórki.
Generalnie można stwierdzić, że wolne rodniki mogą upośledzić wszystkie procesy służące prawidłowemu funkcjonowaniu organizmu. Ponad to zdecydowanie przyśpieszają procesy starzenia się całego organizmu, mogą też być przyczyną licznych chorób: zapalenia jelit, reumatyzmu, miażdżycy, nowotworów, jak i zawału mięśnia sercowego.
Reaktywne formy tlenu wytwarzane w naszym organizmie
Wolne rodniki źródło powstawania
Anionorodnik ponadtlenkowy O2 komórki fagocytarne2, białe krwinki, g fibroblasty. 4 mitochondria3,
Rodnik hydroksylowy OH promieniowanie jonizacyjne, białe krwinki
Rodniki peroksylowe RO powstałe podczas rozkładu organicznych
Nadtlenków
Rodniki tlenku azotu NO i HO2 dym tytoniowy, skażenie środowiska
Rodniki tiolowe RS powstałe w metabolizmie aminokwasów
Siarkowych ( metionina, cysteina)
Rodniki węglowe CCL3 wątroba
Czy wysiłek fizyczny prowadzi do powstawania ponadnormatywnych ilości RFT ?
Skoro jest wiadome, że podczas intensywnego wysiłku pobór tlenu wzrasta nawet kilkunastokrotnie, tym samym wzrasta też ilość powstających RFT.1
Ponad to intensywny wysiłek fizyczny sprzyja również uwalnianiu wolnych rodników z innych źródeł niż oddychanie komórkowe.
Do wymienionych źródeł możemy zaliczyć:
- proces rozpadu ATP.5
- procesy rozpadu aminokwasów.
Procesy uszkadzania tkanek, w wyniku, których uwalniane są słabo związane z białkami jony żelaza, które w tej sytuacji aktywują procesy peroksydacyjne.6
- proces likwidacji uszkodzonych (np. podczas intensywnego wysiłku fizycznego) tkanek przez białe krwinki, które w tym celu wydzielają duże ilości RFT.1
W miarę wzrostu intensywności jak i czasu trwania wysiłku, wzrasta tym samym intensywność procesów peroksydacyjnych.6
W ramach swoistej obrony - adoptując się do zwalczania RFT 1 powstałych podczas wysiłku, nasze organizmy zwiększają aktywność enzymów antyoksydacyjnych, takich jak peroksydazy glutationowej 7, dysmutazy ponadtlenkowej 8, czy katalazy 9. Krótko mówiąc: wraz ze wzrostem wysiłku, któremu towarzyszy endogenne wydzielanie RFT 1, wzrasta też w organizmie sportowca stężenie enzymów antyoksydacyjnych.
Wpływ wysiłku fizycznego na procesy peroksydacji 6 lipidów
Jak już wspomniałem wysiłkowi fizycznemu towarzyszy zwiększone zapotrzebowanie organizmu na tlen, co jednocześnie nasila się powstawanie wolnych rodników tlenowych, między innymi niszczących struktury tłuszczowe błon komórkowych?
Aby zmierzyć wpływ wysiłku fizycznego na procesy reakcji RFT z tłuszczami stanowiącymi integralne cząsteczki błon komórkowych, różnych tkanek w organizmie sportowca, amerykańscy naukowcy dokonali pomiaru zawartości etanu i pentanu ( gazów będących produktem reakcji RFT właśnie z kwasami tłuszczowymi) bezpośrednio po wysiłku.
Na podstawie tych badań naukowcy doszli do ciekawych i daleko idących wniosków. Badając różne grupy sportowców, reprezentujących różne dyscypliny sportu, stwierdzono: największy wpływ na powstawanie bardzo dużych ilości RFT reagujących również ze strukturami tłuszczowymi błon komórkowych mają dynamiczne wysiłki beztlenowe o charakterze siłowym. Natomiast wysiłki o charakterze aerobowym nie powodują wcale zwiększonego wydzielania RFT!
Wpływ podaży antyoksydantów na procesy peroksydacji 6 lipidów w organizmie sportowca.
Proponuje teraz przyjrzeć się, jaki wpływ ma podawanie konkretnych ilość antyoksydantów na zmniejszenie niekorzystnych procesów peroksydacyjnych w organizmie sportowca.
podawanie grupie sportowców 1000 IU witaminy E, wraz z 1250mg witaminy C, oraz 37,5mg beta-karotenu 10, w dawkach dziennych przez okres pięciu tygodni zdecydowanie zmniejszało poziom wskaźników peroksydacji lipidów ( stężenie produktów reakcji RFT z lipidami - zarówno w surowicy krwi jak i w wydychanym powietrzu) zarówno w spoczynku jak i po wysiłku.
Również podawanie wybranym ochotnikom 1000 IU witaminy E, wraz z 2000mg witaminy C, w dawkach dziennych przez pięć tygodni miało wpływ na zmniejszenie stężenia wskaźników peroksydacji lipidów po intensywnym wysiłku.
Nawet podawanie 600mg witaminy E, wraz z 100mg witaminy C i 32mg beta-karotenu 10, czyli stosunkowo małych dawek antyoksydantów grupie zawodowych koszykarzy miało wpływ na zmniejszenie wskaźników stresu oksydacyjnego zachodzącego w ich organizmach.
Ponad to powyższe badania wykazały również, że wspomniane antyoksydanty nie tylko hamują po wysiłkowy wzrost wskaźników peroksydacji, ale też zapobiegają obniżeniu odporności komórkowej organizmu sportowca.
Wpływ wysiłku fizycznego na procesy peroksydacyjne zachodzące w tkance mięśniowej
i innych organach sportowców.
Spójrzmy, jakiego rodzaju zmiany oksydacyjne zachodzą w poddanych ciężkiej pracy mięśniach sportowca.
Otóż badania prowadzone na sportowcach poddanych wysiłkowi fizycznemu prowadzonemu aż do wyczerpania, wykazały znaczny wzrost zawartości enzymów antyoksydacyjnych w pracujących mięśniach.
Równolegle do zawartości wspomnianych enzymów w mięśniach wzrastała też ich ilości w wątrobie, co świadczyło o nasileniu procesu oczyszczania krwi z powstających wolnych rodników.
Dokładna analiza systemu antyoksydacyjnego mięśni wykazywała, że zawartość enzymów antyoksydacyjnych jak też ich aktywność jest zależna od rodzaju wysiłku jak i rodzaju pracujących mięśni!
Poddano wysiłkom na ergonometrze 11 prowadzonym do wyczerpania różne grupy sportowców: zapaśników, łyżwiarzy szybkich, narciarzy biegowych, oraz zdrowych młodych ochotników uprawiających sport rekreacyjnie.
Wszystkim wymienionym sportowcom zbadano zawartość we krwi ilość i rodzaj enzymów reagujących na określone rodzaje RFT.
W ten sposób naukowcy doszli do wniosków, że największe ilości RFT wydzielają się podczas wysiłków beztlenowych prowadzonych do upadku. Czyli najbardziej zagrożeni negatywnymi zmianami na skutek działania RFT są sportowcy uprawiający beztlenową formę ruchu, czyli: kulturyści, sztangiści, trójboiści. W następnej kolejności są wszystkie rodzaje sportów, w których może dojść do deficytu tlenowego: kolarstwo wyczynowe, sprinty, boks, zapasy, niektóre gry zespołowe.
Adaptacja organizmu sportowca na wysiłkowy stres oksydacyjny.
Bardzo ciekawym był tez wniosek, że aktywność enzymów, antyoksydacyjnych zależy zarówno od rodzaju wysiłku jak też od stopnia adaptacji badanych sportowców do rodzaju wykonywanej pracy! Czyli przykładowo organizm kolarza jest lepiej zaadoptowany do likwidacji RFT powstających podczas wysiłku prowadzonego na ergonometrze niż organizm zapaśnika. Tym samym organizm kulturysty również lepiej adoptuje się do likwidacji RFT powstałych podczas treningu siłowego, niż organizm poddanego temu samemu wysiłkowi siłowemu Np. koszykarza.
Podobnie zawartość we krwi reagentów wiążących RFT w organizmie sportowca była znacznie niższa, niż zawartość tych samych reagentów w krwiobiegu poddanego temu samemu wysiłkowi ochotnikowi sportu nieuprawiającego.
Wpływ podaży witamin antyoksydacyjnych na aktywność enzymów komórkowych w surowicy krwi sportowca.
Wiadome jest, że jedną z przyczyn zwiększonej aktywności enzymów komórkowych w surowicy krwi występującej po intensywnych wysiłkach fizycznych, jest trwałe uszkodzenie błon komórkowych przez wolne rodniki tlenowe. Powyższe zjawisko skutkuje wydobywaniem się na zewnątrz z komórki do płynów ustrojowych wszelkiego rodzaju enzymów komórkowych pochodzących z komórek różnych organów i tkanek organizmu.
Wykorzystując wymienioną zależność naukowcy amerykańscy poddali badaniu surowicę krwi na występowanie w niej enzymów komórkowych wybrane grupy sportowców, którzy właśnie odbyli swój trening.
I tak przykładowo podając przez cztery tygodnie w dawce dziennej biegaczom 1200 IU witaminy E zaobserwowano znaczny spadek aktywności kinazy kreatynowej 12 oraz dehydrogenazy mleczanowej 13 w surowicy krwi, niż w terminie kiedy biegacze nie byli poddani suplementacji witaminą E.
Z kolei podanie intensywnie trenującym kolarzom 320 IU witaminy E hamowało w dużym stopniu aktywność kinazy kreatynowej 12 w surowicy krwi, jak też aminotransferazy asparaginianowej 14.
również podawanie 400 IU witaminy E wraz z 200mg witaminy C maratonczykom, hamowało u nich wzrost kinazy kreatynowej w surowicy krwi po przebiegnięciu maratonu.
Faktem pozostaje, że żadne z badań nie wykazało zdecydowanej poprawy wyników sportowych po celowym podawaniu witamin antyoksydacyjnych, to jednak wszystkie powyższe badania miały udowodnić, że podawanie witamin antyoksydacyjnych zdecydowanie zmniejsza uszkodzenia komórek mięśniowych i komórek innych tkanek organizmu u wszystkich intensywnie trenujących sportowców.
Wnioski
Stosując kombinację suplementów antyoksydacyjnych nie przyczynimy się do realnej poprawy swoich wyników sportowych, tzn nie zwiększymy siły ani kondycji swoich mięśni, lecz zapobiegniemy ich degradacji (zapewniając im wzrost), zmniejszymy ryzyko zachorowań na choroby nowotworowe, zmniejszymy też podatność na kontuzję, oraz zachorowalność na choroby zakażne. A co jest najważniejsze opóźnimy procesy starzenia się naszego organizmu.
Trening fizyczny ( zwłaszcza aerobowy) jest czynnikiem zwiększającym możliwości antyoksydacyjne organizmu, o czym świadczy zwiększenie zasobów zredukowanego glutationu w mięśniach (produktu reakcji enzymu antyoksydacyjnego z RFT) i ograniczenie procesów peroksydacji lipidów u osób wytrenowanych, w porównaniu z nie trenującymi.
Najczęściej stosowane kombinacje antyoksydantów i ich dawki :
- beta - karoten 4mg + wit. E 36mg + wit C 150mg + selen 60ug.
PRACOWNIA DIETETYKI I SUPLEMENTACJI
PROGRESS
tel. 22 - 474 47 01
na podstawie prac poglądowych Instytutu Żywności i Żywienia w W-wie
opracował
Marek Ciołek.
1- RFT -reaktywne formy tlenu
2- komórki fagocytarne - odpornościowe komórki żerne, pochłaniające do swego wnętrza bakterie, obumarłe lub zmutowane komórki organizmu, niszczące wszystko co pochłoną za pomocą rodników tlenowych.
3- mitochondria- organelle komórkowe w których zachodzą reakcje pozyskiwania energii z różnych substratów
4 - fibroblasty - aktywne metabolicznie komórki tkanki łącznej wytwarzające substancję międzykomórkową oraz włókienka tkanki łącznej.
5- ATP- rozpad energetyczny adenozynotrifosforanu stanowi podstawowe źródło energii w organizmie prawie każdego kręgowca.
6- procesy peroksydacyjne- procesy utleniania różnych cząsteczek organicznych przez nadtlenki wodoru.
7- peroksydaza glutationowa - podstawowy białkowy enzym antyoksydacyjny występujący w surowicy krwi, chroniący czerwone krwinki jak i błony innych komórek przed nadtlenkami wodoru.
8- dysmutaza ponadtlenkowa- białkowy enzym antyoksydacyjny znajdujący sie w cytoplazmie komórkowej, chroniący komórkę przed działaniem wolnych rodników od wewnątrz.
9- katalaza - kolejny enzym rozkładający zneutralizowane przez dysmutazę ponadtlenki wodoru do zwykłych cząsteczek wody i tlenu.
10- beta-karoten - prowitamina A, jej zaletą jest niemożność przedawkowania tzn nasz organizm otrzyma zeń tylko tyle wit A ile jest jemu aktualnie potrzebne
11- ergonometr- przyrząd służący do badań i pomiarów reakcji organizmu człowieka na wysiłek fizyczny.
12- kinaza kreatynowa- enzym dokonujący rozpadu energetycznego ATP, jego obecnośc w surowicy krwi świadczy o rozpadzie komórki, w której miało miejsce uwolnienie energii
13- dehydrogenaza mleczanowa- enzym komórkowy dokonujący pozyskania energii z glukozy w trakcie wysiłku beztlenowego. Również jego obecność w surowicy świadczy o uszkodzeniu komórki, w której miało to miejsce, przez wolne rodniki tlenowe.
14- aminotransferaza asparaginianowa - białkowy enzym wątrobowy biorący udział w szeregu przemian aminokwasów i tłuszczy. Jego obecność w surowicy krwi świadczy o zniszczeniu komórek wątrobowych - w przypadku tych badań na skutek negatywnego działania wolnych rodników tlenowych.
IHS TEAM
Krzysztof Piekarz
ellis
Rodic
slawekop
nstec
