Naturalne antyoksydanty - gdzie jest ich najwięcej?

Skala ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity) została opracowana jako metoda oceny zdolności antyoksydacyjnych substancji, a jej głównym zastosowaniem było porównywanie właściwości antyoksydacyjnych różnych pokarmów i suplementów. Opracowana przez National Institute on Aging w ramach National Institutes of Health (NIH) w Stanach Zjednoczonych, skala ta miała służyć jako narzędzie umożliwiające obiektywne porównanie zdolności różnych substancji do neutralizowania szkodliwych wolnych rodników.

1. Wolne rodniki i stres oksydacyjny
2. ORAC a wolne rodniki
3. Przykłady produktów najwyżej w rankingu ORAC
4. Wartość ORAC dla grzyba Chaga

Wolne rodniki i stres oksydacyjny

Wolne rodniki, czyli co?

Wolne rodniki to atomy lub grupy atomów zawierające nieparzystą liczbę elektronów i mogące reagować z komórkami organizmu, prowadząc do uszkodzeń. W normalnych warunkach wolne rodniki są neutralizowane przez antyoksydanty obecne w organizmie. Nadmiar wolnych rodników, który może powstać na skutek ekspozycji na czynniki zewnętrzne takie jak promieniowanie UV, zanieczyszczenia czy infekcje, może przyczyniać się do rozwoju wielu schorzeń, w tym chorób serca i nowotworów.

ORAC a wolne rodniki

Metoda ORAC mierzy zdolność substancji do absorbowania i neutralizowania wolnych rodników tlenowych. Wartość ORAC jest wyrażana w jednostkach µmol TE/g, gdzie TE (troloksowy równoważnik) jest standardową jednostką powiązaną z witaminą E w formie rozpuszczalnej w wodzie. Proces pomiaru wykorzystuje fluorescencyjny wskaźnik, który zmienia swoje właściwości w obecności wolnych rodników. Zdolność substancji do stabilizacji wskaźnika przez pochłanianie wolnych rodników jest następnie przeliczana na wartość ORAC.

Pomimo że skala ORAC była szeroko stosowana, z czasem zaczęto zwracać uwagę na jej ograniczenia. Krytyka dotyczyła głównie faktu, że wyniki testów ORAC niekoniecznie odzwierciedlają rzeczywiste działanie antyoksydantów w organizmie ludzkim. W odpowiedzi na te kwestie United States Department of Agriculture (USDA) podkreślaja potrzebę bardziej kompleksowego podejścia do oceny korzyści zdrowotnych pokarmów.

Przykłady najsilniejszych antyutleniaczy

Przykłady produktów najwyżej w rankingu ORAC

Jagody, bogate w antocyjany, są znane ze swoich właściwości antyoksydacyjnych. Antocyjany to pigmenty, które nadają jagodom ich charakterystyczny kolor i są badane pod kątem potencjalnego wpływu na zdrowie serca, poprawę funkcji mózgu i ochronę przed niektórymi formami nowotworów.

Ciemna czekolada, zawierająca flawonoidy, jest kolejnym przykładem produktu o wysokiej wartości ORAC. Flawonoidy mogą przyczyniać się do poprawy przepływu krwi, obniżenia ciśnienia krwi oraz zmniejszenia ryzyka niektórych chorób sercowo-naczyniowych.

Czerwone wino, bogate w resweratrol, również jest doceniane za swoje właściwości antyoksydacyjne. Resweratrol, związek należący do grupy polifenoli, jest badany pod kątem potencjalnego wpływu na zdrowie serca i dłuższe życie, choć wciąż potrzebne są dalsze badania w tym zakresie.

Zielona herbata, zawierająca katechiny, jest kolejnym produktem ze szczytu rankingu ORAC. Katechiny są badane pod kątem ich zdolności do obniżania ryzyka chorób serca, niektórych rodzajów nowotworów oraz poprawy funkcji mózgu.

Wartość ORAC dla grzyba Chaga

Grzyb Chaga (Inonotus obliquus), rosnący głównie na brzozach w chłodniejszych klimatach, wyróżnia się wysoką aktywnością antyoksydacyjną. Zawartość substancji aktywnych w Chaga, w tym polisacharydów, beta-glukanów, triterpenoidów, fenoli i melanin, sprawia, że ten grzyb jest ceniony za różnorodne potencjalne korzyści zdrowotne. Co więcej, pobiera niektóre substancje prozdrowotne z brzozy, np. kwas betulinowy.

Grzyb Chaga jest porównywalny z najbardziej cennymi źródłami antyoksydantów, wyróżnia się na tle grzybów o wartości prozdrowotnej. W niektórych źródłach spotkać można informację, że jego wartość ORAC jest najwyższa spośród produktów spożywczych.

Liczy się ekstrakt 

Oceny tego grzyba dokonano jednak prawdopodobnie używając ekstraktu, który może mieć większe stężenie antyoksydantów, niż świeży grzyb. Pamiętać jednak trzeba, że analiza została przeprowadzona przez organizację pozarządową. Nie zmienia to jednak faktu, że wciąż jest to grzyb z potencjałem zaliczającym się do najwyższych.

Źródła:

Park YK, Lee HB, Jeon EJ, Jung HS, Kang MH. Chaga mushroom extract inhibits oxidative DNA damage in human lymphocytes as assessed by comet assay. Biofactors. 2004;21(1-4):109-12. doi: 10.1002/biof.552210120. PMID: 15630179.

Cui Y, Kim DS, Park KC. Antioxidant effect of Inonotus obliquus. J Ethnopharmacol. 2005 Jan 4;96(1-2):79-85. doi: 10.1016/j.jep.2004.08.037. PMID: 15588653.

Janciauskiene S. The Beneficial Effects of Antioxidants in Health And Diseases. Chronic Obstr Pulm Dis. 2020 Jul;7(3):182-202. doi: 10.15326/jcopdf.7.3.2019.0152. PMID: 32558487; PMCID: PMC7857719.