Kilka lat temu na pewnej konferencji usłyszałem, że sól nie ma żadnego związku z nadciśnieniem tętniczym, że jest to mit. Faktycznie, u części populacji podaż sodu w diecie nie jest silnie powiązana z ciśnieniem krwi, co nie znaczy, że takiego wpływu nie ma! Jednak u całej reszty związek istnieje, w niektórych przypadkach (rasa czarna) jest krytyczny.
Sól jako składnik diety
Naukowcy w najnowszych opracowaniach napisali jasno, np. swoje stanowisko wyraził lekarz medycyny Deepak K. Gupta na łamach JAMA 11 listopada 2023 r. napisał: „Sód jest składnikiem diety, który w znacznym stopniu wpływa na ciśnienie krwi. Szacunkowe średnie dzienne spożycie sodu u dorosłych w średnim i starszym wieku w USA wynosi 3,5 g, co przekracza rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia, Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej Stanów Zjednoczonych oraz American Heart Association (AHA).
Wykazano, że w poprzedniej dekadzie wzrosła liczba zgonów związanych z nadmiarem sodu w diecie”. Pomińmy na chwilę fakt, iż jedzenie soli powoduje raka żołądka, czyli nowotwór, wobec którego medycyna jest nadal prawie bezradna. Jest to jeden z najgorzej rokujących rodzajów raka, spotykany u ludzi w podeszłym wieku, większość z nich nie przeżywa 5 lat po diagnozie.
Co powoduje jedzenie soli?
Chlorek sodu wywiera zróżnicowany wpływ na ustrój. Większość jego działań nie jest dla nas pożyteczna. Przede wszystkim nadmierna podaż sodu jest związana z nadciśnieniem, a ono powoduje niszczenie kłębuszków nerkowych i serca. Wskutek nadciśnienia serce musi ciężej pracować, by „pchać” krew na obwód. Wywołuje to przerost, przebudowę, rozmaite zmiany patologiczne, początkowo w lewej komorze serca.
Dodatkowo sód powoduje zatrzymywanie wody i wydalanie potasu, czyli szkodzi nam podwójnie (szczególnie u osób mających wysokie stężenie aldosteronu). Dostępne dowody naukowe sugerują bezpośredni związek pomiędzy spożyciem sodu a wartościami ciśnienia krwi.
Nadmierne spożycie, czyli ile?
Wykazano, że nadmierne spożycie sodu (zdefiniowane przez Światową Organizację Zdrowia jako podaż przekraczająca 5 g sodu dziennie) wiąże się z wystąpieniem nadciśnienia i wystąpieniem powikłań sercowo-naczyniowych.
Co daje redukcja spożycia soli?
I odwrotnie, zmniejszenie spożycia sodu nie tylko zmniejsza ciśnienie krwi i częstość występowania nadciśnienia, ale wiąże się także ze zmniejszeniem zachorowalności i śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych. W dużej metaanalizie badań (dowód o największej wartości) wykazano, że umiarkowane zmniejszenie spożycia soli powoduje znaczny spadek ciśnienia krwi zarówno u osób z nadciśnieniem, jak i z normotensją, niezależnie od płci i grupy etnicznej, a większe zmniejszenie spożycia soli wiąże się z proporcjonalnie większym spadkiem skurczowego ciśnienie krwi.
Czy mamy dowody na to, iż podaż sodu ma związek z ciśnieniem krwi?
Tak, tysiące badań. Jedno z nich opublikowano 11 listopada 2023 r. Ironizując, współcześni ludzie dopatrują się wszędzie spisku lekarzy i korporacji farmaceutycznych. Ciekawe, jakie są intencje naukowców, którzy chcą nas chronić przed chorobami nerek, serca i rakiem żołądka? Działają oni na niekorzyść przemysłu farmakologicznego, który oferuje szereg leków na nadciśnienie (diuretyki, inhibitory konwertazy angiotensyny, beta blokery, blokery receptora angiotensyny typu 1 – ARB, antagonistów wapnia - blokery kanału wapniowego) i jeszcze więcej środków do chemioterapii.
Co ustalili naukowcy?
Zadali pytanie: Jaki jest wpływ spożycia sodu w diecie na ciśnienie krwi u osób w średnim i starszym wieku? W badaniu wzięło udział 213 osób w wieku od 50 do 75 lat, w tym osoby z prawidłowym ciśnieniem (25%), kontrolowanym nadciśnieniem (20%), niekontrolowanym nadciśnieniem (31%) i nieleczonym nadciśnieniem tętniczym (25%). 65% stanowiły kobiety, a 64% osoby rasy czarnej. Badani stosowali kolejno normalną dietę, następnie wysoko i niskosodową (bogatą w sól i z ograniczoną podażą soli), grupy zamieniano miejscami i sprawdzano reakcje ustroju.
Uwaga, za dietę wysokosodową uznano dodanie 2,2 g sodu do zwykłej diety, a więc nie jest to ilość zastraszająca. Z kolei dieta niskosodowa polegała na dostarczaniu 0,5 g sodu dziennie. Dietę niskosodową opracowano tak, aby codziennie dostarczać średnio około 500 mg sodu, około 4500 mg potasu i około 1000 mg wapnia.
Wyniki eksperymentu
Naukowcy ustalili, że 1 tydzień stosowania diety niskosodowej spowodował zmniejszenie skurczowego ciśnienia krwi średnio o 8 mm Hg w porównaniu z dietą wysokosodową, przy niewielkiej liczbie działań niepożądanych. W porównaniu z dietą wysokosodową dieta niskosodowa spowodowała spadek średniego ciśnienia tętniczego u 73,4% osób.
Okazało się, że spośród osób biorących udział w badaniu 46% była wrażliwa na sól i u nich ograniczenie podaży sodu spowodowało spadek ciśnienia o 5 mm Hg lub więcej. Niemniej korzyści z ograniczenia podaży soli w diecie dotyczą prawie 75% ludzi! Jak więc można pisać, iż podaż soli w diecie nie ma związku z ciśnieniem krwi?
Ograniczenie soli działa jak leki
Według naukowców ograniczenie podaży soli w diecie działa podobnie jak leki pierwszego rzutu stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego. Logicznym postępowaniem u większości ludzi jest suplementacja potasem, co powoduje obniżenie ciśnienia krwi i poprawę proporcji sód/potas (u współczesnego człowieka sodu zawsze jest za dużo, potasu prawie zawsze za mało).
Referencje:
Gupta DK, Lewis CE, Varady KA, et al. Effect of Dietary Sodium on Blood Pressure: A Crossover Trial. JAMA. Published online November 11, 2023. doi:10.1001/jama.2023.23651
Grillo A, Salvi L, Coruzzi P, Salvi P, Parati G. Sodium Intake and Hypertension. Nutrients. 2019 Aug 21;11(9):1970. doi: 10.3390/nu11091970. PMID: 31438636; PMCID: PMC6770596.
