To naturalne, że sposób odżywiania społeczeństwa zmienia się na przestrzeni lat. Wpływa na to wiele aspektów m.in. dostępność pożywienia, zawartość portfeli, metody produkcji danych produktów i świadomość ludzka na temat zdrowia.
Co się zmieniło w dietach wielu ludzi na przestrzeni lat?
Wydawałoby się, że w dzisiejszych czasach odżywianie jest na wyższym poziomie, choćby z racji promowania zdrowego stylu życia opartego na regularnej aktywności i zdrowej diecie oraz bogatej oferty sklepowej. Można by też powiedzieć, że staramy się jeść lżej, niż kilka pokoleń wstecz, gdzie dieta była dość ciężka i tłusta.
O jakich zmianach mowa?
Mimo wszystko wiele czynników sprawia, że nasz sposób odżywiania nie jest doskonały. Spadek gęstości składników odżywczych, powszechność genetycznie modyfikowanej żywności, gwałtowny wzrost spożycia cukru, zwiększanie się wielkości porcji i wpływ dodatków do żywności — to wszystko ciemne strony dzisiejszych czasów. Oczywiście dużo zależy od naszych decyzji i nawyków żywieniowych, dlatego warto zgłębić ten temat, by móc świadomie wybierać.
Wzrost spożycia cukru
W ciągu ostatnich dziesięcioleci ilość spożywanego przez ludzi cukru gwałtownie wzrosła. Wynika to głównie ze wzrostu spożycia przetworzonej żywności. I nie chodzi tylko o słodzenie herbaty czy jedzenie słodyczy. Nieświadomie pozyskujemy dodatkowy cukier ze słodzonych jogurtów, płatków śniadaniowych, różnych sosów czy przekąsek. Nawet ciężko być świadomym, ile tego cukru spożywamy, bo jest on dodawany do wielu produktów, w których nawet byśmy się go nie spodziewali.
Konsekwencje nadmiaru cukru w diecie
Nadmiar cukru w diecie może się znacząco odbijać na zdrowiu. Sprzyja nie tylko dodatkowym kilogramom, które prowadzą do nadwagi i otyłości, ale także do wielu problemów zdrowotnych m.in. cukrzycy typu 2. Zarówno cukrzyca, jak i otyłość są głównymi czynnikami ryzyka chorób serca. Wydawałoby się zatem bardzo sensowne zwrócić uwagę na ilość zjadanego cukru, również tego ukrytego i próbowanie go ograniczyć. To wcale nie jest takie trudne.
Zachowaj umiar
Wystarczy skupić się na jak najmniej przetworzonej żywności, częściej samemu gotować, wybierając produkty bogate w składniki odżywcze. I najważniejszy jest umiar, bo zjedzenie raz na jakiś czas czegoś słodkiego wcale nie jest złe i nasz organizm poradzi sobie z jednorazowym strzałem cukrowym. Gorzej, jeśli pochłaniamy cukier w nadmiarze każdego dnia.
Warzywa nie są już takie jak kiedyś?
W każdych zaleceniach zdrowego odżywiania się pojawiają się warzywa. Stanowią one źródło witamin i minerałów niezbędnych do utrzymania zdrowia. Jednak z biegiem lat straciły swoją wartość odżywczą. Naukowcy twierdzą, że dzisiejsze warzywa zawierają od 5 do 40 procent mniej witamin i minerałów niż 50 lat temu.
Bo czas to pieniądz!
Jednym z powodów spadku wartości odżywczej jest sposób, w jaki obecnie uprawiane są warzywa na dużą skalę. Producenci wybierają odmiany, które rosną szybko i tanio przy pomocy nawozów chemicznych. Ale choć nawozy te szybko powiększają objętość roślin, osuszają glebę z tego, co sprawia, że warzywa są dla nas dobre i pożywne. To błędne koło – chcemy niedrogich i obfitych warzyw, ale te same praktyki zwiększające efektywność z czasem osłabiają ich wartości odżywcze.
Mimo wszystko postaw na więcej warzyw
Zastanawiasz się – czy powinniśmy wrócić do starszych metod uprawy, nawet jeśli oznacza to droższe produkty? Czy warzywa stracą jeszcze więcej składników odżywczych, jeśli jeszcze bardziej zubożymy glebę? Jedno jest pewne – warzywa to wciąż jedno z bogatszych źródeł błonnika i składników odżywczych i ciężko je zastąpić czymś innym, szczególnie jeśli szukamy produktu niskokalorycznego.
Żywność genetycznie modyfikowana: powszechna, ale kontrowersyjna
Technologia inżynierii genetycznej znalazła zastosowanie w wielu produktach spożywczych, które obecnie kupujemy. I choć na opakowaniach nie jest wymagane rozpoznawalne/jednoznaczne oznaczenie czy składniki zostały zmodyfikowane genetycznie (czy są GMO), fakt, że są one tak powszechne, powoduje, że ludzie niepokoją się tym, co wkładają do swojego organizmu.
Bezpieczna, ale....
Obecnie duże badania naukowe przeważnie mówią, że produkty GMO są bezpieczne do spożycia i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Jednakże nadal toczą się otwarte dyskusje na temat tego, czy majstrowanie przy genetyce może mieć niezamierzone skutki uboczne, które pojawią się w przyszłości.
Ponieważ nauka wciąż się rozwija, pojawia się pytanie: czy powinniśmy nacisnąć hamulec, dopóki nie dowiemy się więcej o długoterminowych skutkach? Czy korzyści dla rolnictwa przeważają nad niepewnością? I czy ludzie mają prawo bez dokładnych poszukiwań wiedzieć poprzez etykietę, czy jedzą żywność zmodyfikowaną, nawet jeśli uważa się ją za bezpieczną? Niestety nie ma gwarantowanej odpowiedzi na te pytania i potrzebny jest czas, aby dowiedzieć się więcej…
Znacznie większe porcje
W ciągu ostatnich 50 lat wielkość porcji znacznie wzrosła. Z jednej strony, to pozytywne, bo przecież niejeden z nas słuchał opowieści swoich dziadków o tym, jak wszystkiego brakowało, ale z drugiej to tendencja ta jest niepokojąca, bo często przekraczane są pewne granice. W wielu restauracjach dostać można naprawdę pokaźną porcję, a nasz mechanizm reakcji jest wówczas taki, że jemy znacznie więcej, niż potrzebujemy.
Czy potrafisz zachować umiar?
Takie przeciążanie organizmu zbyt dużą ilością kalorii zaczyna się odbijać na naszym zdrowiu, powodując nadwagę, otyłość, cukrzycę a w końcu i problemy z sercem. Oczywiście nie chodzi tu o to, aby rezygnować ze wspólnych wyjść do miasta, ale słuchanie potrzeb swojego ciała i umiar, to coś, czego nasz organizm potrzebuje najbardziej.
Podsumowanie
Jedzenie, które jemy obecnie, wygląda zupełnie inaczej niż to, co jedli kiedyś nasi dziadkowie. Pomiędzy dużymi porcjami, nadmiernie przetworzonymi składnikami i rolnictwem przemysłowym nasze posiłki zubożały pod względem odżywczym. Z drugiej strony w niektórych domach jada się lżej, unikając zagęszczania wszystkiego mąką czy dodawania śmietany w dużej ilości.
Nie można zatem powiedzieć, że wszystkie zmiany poszły w złą stronę. Prawda jest taka, że to, co dostępne jest w sklepach, jest nieco gorszej jakości, jednak jest to poniekąd cena dostępności. Wciąż jednak da się kupić wartościowe produkty, a przede wszystkim dbać o to, by dokonywać słusznych wyborów.
Źródła:
https://www.newchapter.com/wellness-blog/how-nutrient-density-in-produce-has-declined-over-time
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11710306
https://facethefactsusa.org/facts/the-sweet-life-and-what-it-costs-us
https://bmcnutrition.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40795-020-00396-x
https://bmjopen.bmj.com/content/6/3/e009892
Is fructose bad for you? - Harvard Health
Mhm,
Żywność znajdująca się w Unijnym Rejestrze Genetycznie Zmodyfikowanej Żywności i Paszy może znajdować się na rynku Unii Europejskiej, w tym Polski, pod warunkiem, że jest oznakowana zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 1829/2003.
Zgodnie z art. 13 ww. rozporządzenia, na etykiecie produktu spożywczego, który zawiera lub składa się z GMO, jest wyprodukowany lub zawiera składniki wyprodukowane z GMO powinna być zamieszczona jedna z następujących informacji:
„genetycznie zmodyfikowany”,
„wyprodukowany z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa składnika)”,
„zawiera genetycznie zmodyfikowany (nazwa organizmu)”,
„zawiera (nazwa składnika) wyprodukowany z genetycznie zmodyfikowanego (nazwa organizmu)”,
https://www.gov.pl/web/gis/zasady-znakowania-zywnosci-genetycznie-zmodyfikowanej
Rzecz w tym, że oznaczenia o braku GMO rozpoznaje każdy i są mega widoczne na froncie produktu w opakowaniu. Brakuje równie widocznej informacji na froncie o GMO w składzie, i trudno tego szukać na produktach luzem.
Niby nie zaszły jakieś kosmiczne zmiany, ale to wszystko działa synergistycznie - trochę gorsza jakość, trochę więcej cukru, trochę bardziej przetworzone te same produkty, trochę bardziej zakonserwowane, trochę większe porcje, trochę mniej ludzie się ruszają itd. ... I w sumie wszystko razem daje całkiem duży efekt.
Wydaje się, że podobne postępowanie, tylko w odwrotnym kierunku, poprawienie kilku drobniejszych spraw, na które mamy wpływ - jest sensowną odpowiedzią i te drobne poprawki też będą w sumie dawać całkiem spore efekty.