Estrogeny zmniejszają uszkodzenia mięśni?

Od dobrych 30 lat w środowisku kulturystów piętnuje się estrogeny. Ironią losu jest fakt, iż estrogeny mogą kulturyście uratować życie, bo mają pozytywny wpływ na układ krążenia, kości, lipidogram (incydenty sercowo-naczyniowe, postęp miażdżycy itd.).

Jakby tego było mało, okazało się, że to właśnie estradiol (wraz z DHT, insuliną, IGF-1, miostatyną, lokalnymi czynnikami wzrostowymi) reguluje przyrost masy mięśniowej oraz trzyma w ryzach przyrost tkanki tłuszczowej. W końcu estradiol reguluje popęd seksualny i fizyczną możliwość odbycia stosunku. Nawet gdy testosteron jest w granicach ponadfizjologicznych, to „zablokowanie” produkcji estrogenów może uniemożliwić seks. Warto dodać, iż obecnie dostępne inhibitory aromatazy działają zbyt silnie i ich oddziaływanie jest niemal zero-jedynkowe, co jest fatalną wiadomością dla zawodnika. Pojawia się kolejny argument. Naukowcy sądzą, iż estrogeny chronią mięśnie po ciężkim treningu. 

Badanie naukowe

Oceniano wpływ estradiolu na uszkodzenia mięśni i siłę nóg po intensywnych ćwiczeniach ekscentrycznych. W badaniu wzięło udział:

• ośmiu mężczyzn 
• osiem normalnie miesiączkujących kobiet 
• osiem kobiet stosujących doustne środki antykoncepcyjne 

Badani wykonali 240 skurczów ekscentrycznych mięśni czworogłowych uda, które miały nasilać urazy mięśniowe. Stężenia kinazy kreatynowej w surowicy (CK), mioglobiny (Mb) i białka wiążącego kwasy tłuszczowe mierzono przed treningiem, a także 0, 6, 24 i 48 godzin po zakończeniu ćwiczeń. Szczytowy izometryczny moment siły mięśnia czworogłowego (tj. siłę nogi) zmierzono przed treningiem, a także 24 i 48 godzin po zakończeniu ćwiczeń.

Wyniki

U mężczyzn odnotowano 10-krotny wzrost kinazy kreatynowej (marker uszkodzeń mięśni), 15-krotny wzrost stężenia mioglobiny (marker uszkodzeń mięśni; może odpowiadać za uszkodzenia nerek np. u biegaczy; przy rozpadzie mięśni u kulturystów może zniszczyć nerki) oraz czterokrotnie białka wiążącego kwasy tłuszczowe.

U kobiet biorących hormonalne środki antykoncepcyjne odnotowano 7-krotny wzrost kinazy kreatynowej, 11-krotny wzrost stężenia mioglobiny oraz 9-krotny wzrost stężenia białka wiążącego kwasy tłuszczowe.

U kobiet niestosujących hormonalnych środków antykoncepcyjnych odnotowano 5-krotny wzrost kinazy kreatynowej, 6-krotny wzrost stężenia mioglobiny oraz 3-krotny wzrost stężenia białka wiążącego kwasy tłuszczowe.

Spadek siły nóg wyniósł około 10%, gdy porównano wartości przed i po treningu we wszystkich grupach, ale odnotowano spadek o kolejne 10%-15% 48 h po zakończonym treningu, ale tylko u mężczyzn i kobiet sięgających po antykoncepcję hormonalną (czyli widać tu ochronny wpływ estrogenów na mięśnie).

Wniosek

Odkrycia sugerują ważną rolę estradiolu w osłabianiu odpowiedzi na uszkodzenia mięśni podczas intensywnych ćwiczeń ekscentrycznych i zachowaniu funkcji mięśni po zakończonym treningu.

Komentarz i interpretacja

Mioglobina jest białkiem wiążącym tlen, występuje w mięśniach szkieletowych oraz w sercu. Podniesienie jej stężenia zwykle oznacza uszkodzenia mięśni, ale ciężko bez dodatkowych badań i analizy markerów stwierdzić, czy problem nie dotyczy też mięśnia sercowego! Po zawale mięśnia sercowego szybko rośnie stężenie mioglobiny (jest podniesione od razu po zawale), troponiny (szybko rośnie, jest podniesione od razu po zawale, utrzymuje się aż do kilku dni po przejściu zawału), stężenie CK-MB jest podniesione nawet przez kilka dni po zawale (jest to kinaza specyficzna dla mięśnia sercowego).

Ciężki trening również powoduje uwalnianie mioglobiny do krążenia (krwi). Duża ilość mioglobiny może uszkodzić nerki, które filtrują krew. Kinaza kreatynowa (CK) - podniesienie jej stężenia może być oznaką rabdomiolizy (rozpadu mięśni szkieletowych, bardzo poważnego zjawiska mającego istotne konsekwencje zdrowotne). CK znajdziemy głównie w mięśniach, sercu, mózgu. Podwyższony poziom świadczy o uszkodzeniu mięśni. Z cytowanego badania wynika, iż estrogeny nie tylko zmniejszają uszkodzenia mięśni (odnotowano 5-krotny wzrost kinazy u kobiet, 10-krotny u mężczyzn, 15-krotny wzrost stężenia mioglobiny u mężczyzn, 6-krotny u kobiet), to  jeszcze przyspieszają ich odnowę powysiłkową (hamowanie spadku siły nóg).

Istnieje niewiele powodów, by hamować aromatyzację

Estrogeny są niezmiernie pożyteczne, szczególnie dla osób trenujących siłowo. Martwić może jedynie ich duży nadmiar (ginekomastia, retencja wody, obciążenie nerek i serca, patologiczne zmiany, zaburzenia zakrzepowo-zatorowe). Wtedy należy rozważyć podawanie inhibitorów aromatazy.

Czy Meadows zmarł z powodu estrogenów?

Niedawno z powodu zatorowości płucnej odszedł w wieku 49 lat w czasie snu słynny zawodnik John Meadows. Wiemy, iż SAA, podobnie jak estrogeny i progesteron zwiększają ryzyko zakrzepicy żylnej. Estrogeny stają się groźne, gdy są stosowane jako doustne środki antykoncepcyjne lub jako hormonalna terapia zastępcza np. u kobiet po menopauzie. Podobny efekt zaobserwowano u mężczyzn, gdy estrogeny stosowano w leczeniu choroby wieńcowej lub w czasie terapii zmiany płci. Wykazano, że progestyny w złożonych doustnych środkach antykoncepcyjnych również wpływają na ryzyko zakrzepicy.

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa obejmuje dwie jednostki chorobowe: zakrzepicę żył głębokich oraz zatorowość płucną. Meadows zmarł z powodu zatorowości płucnej (np. zablokowania tętnicy płucnej przez zakrzep). Nie wiemy na pewno, czy był to skutek stosowania SAA, ale wiele na to wskazuje (rolę odgrywały także dodatkowe, indywidualne predyspozycje tego człowieka). Ponadto rolę w jego przypadku mogło odegrać stosowanie hormonu wzrostu i IGF-1 (indukują zmiany w sercu).

Referencje, badania, źródła naukowe:

Clare Minahan i in. The influence of estradiol on muscle damage and leg strength after intense eccentric exercise https://link.springer.com/article/10.1007/s00421-015-3133-9

F.R. Rosendaal, F.M. Helmerhorst Female Hormones and Thrombosis https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/hq0202.102318

Argyri Gialeraki Oral Contraceptives and HRT Risk of Thrombosis https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6714678/