Moc ziół i naparów ziołowych

MOC ZIÓŁ, HERBATEK ZIOŁOWYCH I NAPARÓW...






Już od dawien dawna wiadomo, że wiele dolegliwości leczono ziołami.
Teraz wraca się do tradycji. Jest wiele znanych i tych mniej znanych ziół, które mają cenne właściwości, a możemy je zaparzać u siebie w domu i korzystać z ich dobrodziejstwa


Jedne koją nerwy, drugie łagodzą wzdęcia, zaparcia. Ale też pomagają w odchudzaniu.
Każde z ziół ma inne działanie i przynosi inne efekty.

Trzeba też zaznaczyć, że powstało przysłowie "we wszystkim bez wyjątku, potrzebny jest umiar" i tak też jest z ziołami. W nadmiarze nawet lek możesz szkodzić.
Warto mieć to na uwadze.

Zioła należy zaparzać krócej niż standardowe herbaty, dzięki temu ich działanie jest skuteczniejsze.


Po które powinniśmy sięgać:


RUMIANEK i herbata RUMIANKOWA



Rumianek jest w sumie jednym z najbardziej popularnych roślin leczniczych. Ma wiele wartościowych właściwości zawiera między innymi cholinę, witaminę C, chamuzulen (działa on alergicznie), liczne sole mineralne i wiele innych.
Rumianek pospolity ma spore właściwości przeciwzapalne, przyśpiesza proces gojenia ran.
Nadaje się do picia dla osób, które mają problem z żołądkiem, ale też dla osób mających różne alergie skórne.
Herbatka rumiankowa ma też działanie antybakteryjne, moczopędne. Pobudza też trawienie.


MIĘTA i herbata miętowa



Mięta to kolejna wartościowa roślina lecznicza, której liście wykazują działania rozkurczające mięśni gładkich układu pokarmowego, przy tym wspomaga procesy trawienia oraz leczy wzdęcia i zaparcia. Spożywanie herbaty z mięty najbardziej zalecane jest po potrawach ciężkostrawnych, czy mocno wzdymających.
W mięcie znajdziemy wiele witaminy A, sporo wapnia, potasu oraz magnezu.


MELISA i herbata z melisy



Melisa ma przede wszystkim właściwości uspakajające i rozkurczowe. Używa się jej do leczenia dolegliwości ze strony żołądka, pęcherzyka żółciowego, czy wątroby.
Melisa w medycynie ludowej jest wykorzystywana jako substancja do wspomagania leczenia nadczynności tarczycy.


POKRZYWA i herbata z pokrzywy



Pokrzywa ma silne działanie moczopędne, tym samym zmniejsza obrzęki. Wykorzystuje się ją również w chorobach nerek oraz leczeniu anemii.
Roślina ta zawiera witaminy takie jak A,K, B2,C oraz magnez, fosfor, wapń, siarkę, żelazo, potas, jod, krzem i sód.
Pokrzywa poprawia nasz metabolizm i trawienie, dlatego też warto dodawać ją do potraw. Związki w niej zawarte regulują pracę wątroby, trzustki oraz żołądka. Przeciwdziała zatrzymywaniu płynów.
Herbaty z pokrzywy nie zaleca się kobietą, które mają problemy z drogami rodnymi, ale także osobom z cukrzycą i przewlekłymi chorobami nerek (o zaostrzonym stopniu).


MNISZEK LEKARSKI i herbata z mniszka



To tak zwany mlecz, chyba pamiętamy je z dzieciństwa

Jest to rewelacyjny środek na oczyszczenie organizmu, herbatki te pomagają na zaparcia i dolegliwości żołądkowe.
Herbata z mlecza jest skutecznym sposobem na detoksykację naszego organizmu, co spowoduje też usunięcie z organizmu niepotrzebnych toksyn, likwiduje wzdęcia.
W liściach mniszka znajduje się wiele karotenoid, to barwniki roślinne, które zwalczają wolne rodniki. Mniszek też poszczycić się może sporą zawartością potasu, magnezu i krzemu. Znajdziemy w nim też witaminę C, witaminy z grupy B oraz witaminę A.


KOPER WŁOSKI i herbata z kopru włoskiego



Niweluje wzdęcia, zaparcia, łagodzi skurcze i bóle brzucha.
Bulwy kopru włoskiego mają też sporo witaminy C, witaminy K.
Działa pobudzająco na nasz układ trawienny, niweluje skutki przejedzenia. Napary z kopry zalecane są też osobą, które zmagają się z częstymi stanami napięcia, stresu, łagodzi ona układ nerwowy.


ŚWIETLIK i herbata z świetlika



Świetlik jest równie popularny jak mięta, czy melisa.
Jest on głównie wykorzystywany przy chorobach oczu, ale jego właściwości pomagają przy zaburzeniach trawiennych. Picie herbaty z świetlika pomaga przyswajać witaminę A, zwiększa też wydzielaniu soku żołądkowego, wykazuje też właściwości przeciwzapalne.


STOKROTKA POSPOLITA i herbata ze stokrotki



Przede wszystkim wspiera pracę wątroby, napary z niej usprawniają usuwanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii dzięki różnorodności zawartych w niej substancji.
Herbatki ze stokrotki poprawiają trawienie, są pomocne w walkach zaburzeń pracy nerek dzięki ich lekkim właściwościom moczopędnym. Ma też działanie wzmacniające organizmu.
Młode listki stokrotki to bogactwo witaminy C, potasu, wapnia, fosforu, magnezu i żelaza.


DZIURAWIEC ZWYCZAJNY i herbatka z dziurawca



Dziurawiec ma właściwości regenerujące, stosowany jest przy problemach żołądkowych oraz zaburzeniach czynności wątroby.
Działa też przeciwbólowo, przeciwzapalnie, przeciwskurczowo oraz przeciwbakteryjnie.
Znajdziemy w nim witaminę A, C, cholinę, sole mineralne, pektyny.


SZAŁWIA i herbata z szałwii



Napar z szałwii działa uspokajająca, zmniejsza znacznie wydzielanie potu oraz wpływa korzystnie na nasz żołądek i jelita.
Znajdziemy w niej witaminy : A, C oraz te z gruby B. Ponadto wapń, magnez, potas, sód, cynk, żelazo.
Ma w sobie sporo garbników, goryczy i związków żywicowych, które poprawiają pracę układu trawiennego.
Listki szałwii, które ą bardzo aromatyczne dodane do ciężkostrawnych potraw, tłustych, wzdymających czynią je lżej trawnymi.
Pomaga również w leczeniu wzdęci, zaparć, niestrawności.


KRWAWNIK i herbata z krwawnika



Kolejna znana lecznicza roślina. Działa on przede wszystkim przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Aktywizuje on procesy trawienne, ponadto zauważono że zwiększa tempo przemiany materii.
Stosowany jest też często podczas wzdęć, niestrawności, przyśpiesza też gojenie ran.


CZYSTEK i herbata z czystka



Zawiera w sobie wiele polifenoli, są to silne antyoksydanty, przeciwutleniacze.
Polifenole hamują powstanie, ale i rozwój stanów zapalnych, a nawet dodają energii.
Neutralizują one wolne rodniki. Ma właściwości przeciwbakteryjne.
Ponadto czystek jest jedną z roślin, której bardzo silnie wspomagają układ immunologiczny.


BRZOZA (liście brzozy) napar z liści brzozy



Liście brzozy zawierają sporo pożytecznych substancji aktywnych takich jak flawonoidy, garbniki, trójterpeny (betulinę), olejek eteryczny, kwas askorbinowy.
Ma działanie przeciwzapalne, moczopędne, napotne, usprawniają metabolizm.
Regularne picie naparu z liści oczyści nasz organizm, wspomoże regenerację skóry i co najciekawsze działa tym samym antycelulitowo


CZARNY BEZ i herbata z czarnego bzu



Napar z czarnego bzu stosowany najczęściej jest w przeziębieniach, ale też w problemach z układem trawiennym.
Warto zaznaczyć też, że czarny bez wykorzystywany jest w kosmetyce i działa pielęgnująco.
Ponadto ma właściwości oczyszczające, działa lekko przeczyszczająco, łagodzi wzdęcia, ale też zgagę.
Kwiaty czarnego bzu zawierają spore ilości flawonoidów, kwasów fenelowych i organicznych oraz garbniki, olejek, śluzy, triterpeny, sterole i sole mineralne. Co czyni go bardzo wartościową rośliną. W jej owocach znaleźć można sporo witamin, między innymi C, A oraz witamin z grupy B.


LIPA i herbata z lipy



Lipa ma działanie przeciwzapalne, stymuluje ona wytwarzanie w organizmie związku, który wykazuje działanie przeciwwirusowe.
Napar z lipy jak wiadomo łagodzi objawy grypy między innymi kaszel, ale też zauważyć można, że pomaga załagodzić lub całkowicie zniwelować dolegliwości trawienne podczas infekcji dróg oddechowych. Kwiat lipy zawiera wiele prozdrowotnych substancji między innymi garbniki, flawonoidy, fitosterole, śluzy ale też kwasy organiczne, sole mineralne, witaminę C i PP.
Lipa ma też właściwości moczopędne, delikatnie pobudza też wytwarzanie soków żołądkowych.


MALINA i herbata z malin



Owoce maliny działają przeciwgorączkowo, moczopędnie, ale też wzmacniają i oczyszczają nasz organizm. W liściach malin znaleźć można garbniki, flawanoidy oraz witaminę C.
Ponadto sole mineralne między innymi żelazo, miedz, wapń.


BABKA PŁESZNIK, herbata z babki płesznik



Roślina ta ma właściwości, które pomagają regulować pracę jelit, ułatwiają wypróżnianie.
Zaleca się stosowanie jej w przypadku zaparć .
Babkę płesznik można polecić osobom, które mają problemy żołądkowo - jelitowe, ze względu na sporą zawartość błonnika.
Działa ona też osłonowo i przeciwzapalnie.
Badania wskazały, że substancje zawarte w nasionach tej rośliny mają zdolność do regulowania poziomu glukozy oraz insuliny we krwi.


FIOŁEK TRÓJBARWNY (BRATEK) , herbata z fiołka trójbarwnego



Zioło to ma działanie odtruwające organizm i moczopędne, napotne. Poprawia przemianę materii.
Udowodniono, że regularne picie naparu z bratka pomaga obniżyć ciśnienie tętnicze.
Wykorzystywać go można też w momencie problemów ze strony układu moczowego, z racji silnego działania moczopędnego.
Warto też zaznaczyć, że fiołek pobudza przemianę materii, ale dzięki znacznej zawartości śluzów zwiększa on uczucie sytości.
Bratek wykazuje też działanie lecznicze.


LUBCZYK LEKARSKI, herbata z lubczyku



Napary z lubczyku działają moczopędnie, pobudzają też system trawienny do pracy, łagodzą wzdęcia, niestrawność i bóle brzucha. Redukują nadmierną fermentację jelitową.


ŁOPIAN, herbata z łopianu



Wywary z łopianu stymulują nerki, jelita i żołądek do pracy. Pobudzają trawienie i pomagają w usunięciu zbędnych produktów przemiany materii.
Korzeń łopianu stosuje się przede wszystkim przy problemach ze strony układu pokarmowego, dla wydzielana soków trawiennych, przy zaburzonej przemianie materii.
Ma też zastosowania do leczenia problemów ze skórą. Wykorzystywany jest w kosmetyce.
Korzeń łopianu zawiera między innymi śluzy,fitosterole,kwasy organiczne,sole mineralne(siarczki i fosforany),białka gorycze,garbniki,żywicę,witaminę C. Cała roślina zawiera cenne mikroelementy w sporych ilościach cynk i miedź,a w nieco mniejszych kobalt,mangan i żelazo. Oraz związki poliacetylenowe, którym przepisuje się działanie bakteriobójcze.


POZIOMKA POSPOLITA, herbata z poziomki



Napary z liści poziomki wykazują działanie moczopędne, ale też przyczyniają się do łagodzenia, a nawet likwidowania stanów zapalnych jelit. Zaś owoce poziomki mają działanie lekko przeczyszczające, podnoszą odporność organizmu i tym samym pomagają w walce z infekcjami. To dzięki temu, że zawarta w nich jest spora dawka witaminy C.
Owoce dzięki zawartym w nich garbników wykazują właściwości ściągające oraz działania przeciwzapalnie, ale też przeciwbiegunkowe.
Pektyny w nich zawarte usprawniają usuwanie zbędnych produktów przemiany materii.
Napary z liści, ale też z owoców stymulują przemianę materii oraz pobudzają nerki do intensywniejszej pracy.


SKRZYP POLNY, herbata ze skrzypu polnego



Napary ze skrzypu stosowane są jako delikatny środek moczopędny.
Skrzyp polny zawiera bardzo ważną substancję - krzemionkę.Krzemionka wykazuje działanie poprawy przemiany materii.
W skrzypie znaleźć też można flawonoidy. Wykorzystywany jest też w kosmetyce jako substancja łagodząca problemy między innymi ze skórą.


KRUSZYNA POSPOLITA, herbata z kruszyny pospolitej (z wysuszonej kory)



Kruszyna wskazana jest przy problemach z zaparciami, w przypadku zaburzeń trawienia.
Jej zastosowanie łagodzi też schorzenia wątroby. Poprawia perystaltykę jelit. Pobudza ona pracę jelita grubego, wykazuje działania przeczyszczające.
Kora tego niepozornego krzewu zawiera między innymi garbniki, alkaloidy peptydowe, saponiny, sole mineralne. Kora ma też właściwości żółciopędne, często stosowana jest w chorobach wątroby.
Należy też zaznaczyć, że roślina ta jest częściowo trująca. Świeża (niewysuszona kora) oraz owoce tej rośliny mogą spowodować silne wymioty i biegunki.
Dlatego należy pamiętać, że w warunkach domowych można używać tylko wysuszoną korę, a nie owoce.

GOJNIK, herbatka z gojnika



Gojnik posiada wiele walorów zdrowotnych. Przede wszystkim działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, wzmacnia tym samym układ odpornościowy.
Jest bogaty w sód, cynk, magnez, kobalt, miedź oraz żelazo. Zawiera też taniny, olejki eteryczne i jest naturalnym przeciwutleniaczem. W niektórych obszarach uznawany jest za „bułgarską viagrę”, działa na zasadzie afrodyzjaku.
Gojnik pomaga w pozbyciu się toksyn, usprawnia układ krążenia. Pomocny okazuje się w przypadku chorób nerek, wątroby czy chorobach układu oddechowego.
Z badań wynika, że gojnik podnosi wydajność mentalną naszego mózgu oraz hamuje stany zapalne, ma on też istotny wpływ na usuwanie złogów białkowych tworzących się w mózgu, które są niestety głównym sprawcą demencji starczej oraz choroby Alzheimera.


MORWA BIAŁA, herbatka z morwy białej



Roślina ta, zawiera substancje, które obniżają zawartość cukru we krwi(dzięki związkowi DNJ i jego pochodnych). Napary z liści mają też właściwości obniżania ciśnienia krwi, ale też wysokiego cholesterolu.
Podobne właściwości posiadają ekstrakty z kory korzenia morwy. Wykorzystywane były też przeciwzapalnie, przeciwbólowo oraz jako środki chroniące wątrobę i nerki.
Jak dowodzą badania, napar z liści morwy i jego frakcje hamują produkcję tlenku azotu, który jak wiadomo wywołuje uszkodzenia tkankowe, które często przyczyniają się do chorób nowotworowych. Morwa posiada również właściwości antyoksydacyjne.
Ponadto posiadają znaczącą ilość pektyn, które przyczyniają się do prawidłowej pracy jelit.
Docenić ją można również, za skuteczność w walce z otyłością. Przy nadwadze szczególnie cenne są napary z morwy i wyciągi z liści , ponieważ blokują rozkład węglowodanów, ograniczają wchłanianie cukrów.


Wymieniłam tutaj znane mi napary i zioła, które wykazują działania pomagające w usprawnieniu perystaltyki jelit, które pomogą nam w odchudzaniu, ale też wspomogą dzięki swoim właściwościom nasz układ odpornościowy.

Warto też na koniec podkreślić, że zanim zaczniemy jakąkolwiek kurację ziołową należałoby zwrócić się z naszymi wątpliwościami i obawami do zielarza, w sklepach zielarskich na pewno nasze wątpliwości zostaną rozwiane.
Zioła jak wiadomo mogą stać się sprzymierzeńcem, ale też wrogiem, gdy są źle przechowywane i stosowane.
Jest wiele schorzeń i chorób, przy których nieodpowiednie stosowanie ziół może pogłębić objawy choroby.






Zmieniony przez - domer w dniu 2017-04-24 19:41:18

Super art! ziółka lubię i pijam, ale o części nie wiedziałem, więc art jak najbardziej przydatny :)

kamils31

Super art! ziółka lubię i pijam, ale o części nie wiedziałem, więc art jak najbardziej przydatny :)

Super, cieszę się, że pomocny

super ! pijam czystek + melisę + mietę ale po przeczytaniu zacznę chyba pić jeszcze kilka innych

Wiele z ziół zdecydowanie warto stosować. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to kiedy i ile. Sporo z nich zawiera antyoksydanty, więc z dala od treningu.

Witam! Bardzo dobry artykuł. Sądzę że takimi naparami można bardzo sobie pomóc uciekając od chemii.

Czy są jednak mixy antagonistyczne? W sensie czy jedne zioła nie wykluczają drugich?
Ja nie mam takiej wiedzy, może Wam coś wiadomo.

Lubię w dużym kubku zaparzyc sobie właśnie taki mix z różnych torebek.

Czy proces parzenia nie niszczy witamin i minerałów?

Pozdrawiam i liczę na odpowiedź gdyż często się nad tym głowię.

Zależnie od danego zioła. Są takie, które należy parzyć wrzątkiem a inne w niższej temperaturze. Jeszcze inne należy gotować dość długo np wilkakora. Nie przychodzą mi do głowy takie, których łączenie nie byłoby zalecane. Jednak nie jestem w tym specjalistą. Jest tego sporo.

tomaszS

Witam! Bardzo dobry artykuł. Sądzę że takimi naparami można bardzo sobie pomóc uciekając od chemii.

Czy są jednak mixy antagonistyczne? W sensie czy jedne zioła nie wykluczają drugich?
Ja nie mam takiej wiedzy, może Wam coś wiadomo.

Lubię w dużym kubku zaparzyc sobie właśnie taki mix z różnych torebek.

Czy proces parzenia nie niszczy witamin i minerałów?

Pozdrawiam i liczę na odpowiedź gdyż często się nad tym głowię.

Sądzę, że tutaj wiele decyduje obserwacja swojego organizmu. Na pewno warto zaznaczyć, że np. bez sensu jest wypić jakiś napar, który działa np. napotnie i dajmy na to iść w zimę na spacer.
Na pewno mieszanie ze sobą "byle jak" ziół nie jest wskazane, niektóre mogą sobie przeszkadzać w działaniu i wzajemnie się wykluczać.
Dlatego też wspomniałam, że zanim zaczniemy jakąśkolwiek kurację ziołową warto skonsultować się z dobrym zielarzem, bo możemy sobie zaszkodzić.
Niektóre napary mocno obniżają ciśnienie, jedne silnie działają na nerki, więc warto jednak skupić się na tym, że zanim zaczniemy ich używać na dłuższy czas, warto zasięgnąć porady.

Proces parzenia ziół jest niby standardowy, natomiast są pewne zioła, w szczególności te, które zawierają olejki eteryczne (ich nie należy zaparzać wrzątkiem), wtedy olejki te uwolnią się do naparu. Pozostałe zioła też warto zaparzać wodą niebezpośrednio zagotowaną.
Ważne, by filiżankę z naparem przykryć małym talerzykiem, by ten napar miał szansę "dojść". Wtedy wszystkie dobrodziejstwa naparu pozostaną w środku, a nie ulotnią się z parą.

od siebie dodam
Jiao Gu Lan: bardzo dobre chińskie ziółko dla sportowców. Czytałem wypowiedź osoby uprawiającej sport, że działanie tego naparu jest wysoce odczuwalne. Sam jestem miłośnikiem herbaty i ziół więc w najbliższym czasie spróbuję. Aha, w polsce jak i w cale unii produktsprzedawany jako nie nadający się do spożycia, ale to kłamstwo. W azji się to pije i jest wszystko ok, po za tym nie ma żadnych istniejących przeciwskazań do picia jiao gu lan, chciałbym napisań, że polecam, ale to dopiero jak spróbuję

Jiao Gu Lan (Gymostemma pentaphyllum) zioło długowieczności lub zioło nieśmiertelności pochodzące z południowych Chin i północnego Wietnamu. Występuje także w Japonii i w Korei Północnej. Roślina należąca do rodziny dyniowatych występuje w postaci pnącza.

Stosowane w medycynie chińskiej od wieków, badania wykazały, że jest to silny przeciwutleniacz. Harmonizuje pracę całego ciała, wzmacnia układ odpornościowy, obniża ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, oczyszcza ciało z toksyn i hamuje wzrost nowotworów. Polecane jest dla osób aktywnych, ponieważ zwiększa kondycje i wydolność płuc i serca. Ponadto harmonizuje gospodarkę hormonalną, działa przeciw depresyjnie, reguluje poziom cukru we krwi. Pomaga także przy alergiach.



YERBA MATE - spora zawartość kofeiny,nieco wolniej wchłanialna niż np. w kawie... a zresztą wkleję z art.
Yerba Mate - bogate źródło witamin i minerałów

Często słyszy się o właściwościach zdrowotnych, pobudzających i odchudzających naparu z ostrokrzewu paragwajskiego, jednak nie zawsze są one poparte cyframi. W związku z tym postanowiliśmy stworzyć artykuł, w którym zawarta będzie wiedza na temat witamin i minerałów wraz z porównaniem ich zawartości w suszach konkretnych marek yerba mate.
Badania przeprowadzone w Argnetynie wykazały zawartość wielu witamin i minerałów.

Witaminy:
Tiamina (witamina B1) – bierze udział w przemianie węglowodanów, białek i tłuszczów w energię, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Rybofawina (witamina B2) – wzmacnia włosy, bierze udział w przemianie węglowodanów, tłuszczów i białek w energię.
Niacyna (witamina B3) – uczestniczy w tworzeniu czerwonych ciałek krwi, reguluje poziom cholesterolu, poprawia ukrwienie skóry i kondycję włosów, działa korzystnie na system nerwowy.
Kwas pantotenowy (witamina B5) – niezbędny do prawidłowego metabolizmu białek, cukrów i tłuszczów oraz do syntezy niektórych hormonów, zapobiega przemęczeniu, przyspiesza gojenie ran, poprawia pigmentację i stan włosów.
Pirydoksyna (witamina B6) – bierze udział w przemianie białek i aminokwasów oraz wytwarzaniu enzymów i hormonów, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Kwas foliowy (witamina B9) – wpływa pozytywnie na system nerwowy i mózg, decyduje o dobrym samopoczuciu psychicznym, zapewnia sprawne działanie wątroby, żołądka i jelit, chroni przed nowotworami.
Cyjanokobalamina (witamina B12) – uczestniczy w wytwarzaniu czerwonych ciałek krwi, przeciwdziała niedokrwistości, ma wpływ na budowę układu nerwowego.
Kwas askorbinowy (witamina C) – wzmacnia odporność organizmu, skraca czas infekcji, wspomaga działanie układu krwionośnego oraz obniża poziom cholesterolu we krwi, niezbędny w procesie tworzenia kolagenu (odpowiada za elastyczność skóry), chroni organizm przed działaniem wolnych rodników, hamuje rozwój zaćmy.

Makroelementy:
Magnez – składnik kości i zębów, tkanek miękkich, ma duży udział w przewodnictwie nerwowym, kurczliwości mięśni (antagonista wapnia), syntezie kwasów nukleinowych i białka, metabolizmie lipidów, termoregulacji, jest aktywatorem enzymów.
Potas – główny kation płynu wewnątrzkomórkowego, występuje w sokach trawiennych i kościach, reguluje gospodarkę wodną, wpływa na równowagę kwasowo-zasadową, reguluje czynności mięśni i nerwów, zwiększa przepuszczalność błon komórkowych.
Wapń – podstawowy składnik kości i zębów, kofaktor wielu enzymów, wpływa na kurczliwość mięśni, przewodnictwo bodźców nerwowych, przepuszczalność błon komórkowych, reguluje pobudliwość nerwów, krzepliwość krwi.
Fosfor – składnik kości i zębów, kwasów nukleinowych, tkanki mózgowej, błon komórkowych, związków wysokoenergetycznych, koenzymów, główny anion wewnątrzkomórkowy, bierze udział w reakcjach fosforylacji, utrzymaniu pH krwi.
Sód – główny kation płynu zewnątrzkomórkowego, występuje w soku trzustkowym i jelitowym, kościach, reguluje gospodarkę wodną, wpływa na równowagę kwasowo-zasadową, bierze udział w kurczliwości mięśni i przewodnictwie nerwowym, transporcie aminokwasów, cukrów itp.


Mikroelementy:
Żelazo – składnik hemoglobiny, mioglobiny i wielu enzymów, niezbędny do transportu i magazynowania tlenu, transportu elektronów (cytochromy), desaturacji kwasów tłuszczowych, destrukcji nadtlenku wodoru, jodowania tyrozyny (peroksydaza tarczycowa), biosyntezy prostaglandyn, katabolizmu tryptofanu, detoksykacji związków obcych.
Cynk – niezbędny dla ponad 200 enzymów, m.in. polimeraz DNA i RNA, dysmutazy ponadtlenkowej, anhydrazy węglanowej, niezbędny do syntezy białka i kwasów nukleinowych, ochrony przed wolnymi rodnikami, stabilności błon komórkowych, odporności humoralnej i komórkowej, syntezy białka wiążącego wit A, produkcji i sekrecji hormonów (testosteron, insulina, tyroksyna), odczuwania smaku i zapachu, metabolizmu alkoholu.