W swoich artykułach, zwłaszcza wtedy, gdy nawiązuję do odżywek wysokobiałkowych lub zawierających aminokwasy, używam terminu - profil aminokwasowy. Ostatnio jednak poproszono mnie o odpowiedź na pytanie - czym jest profil aminokwasowy?
Wyobraźmy sobie ścianę z cegieł. Niektóre cegły będą do siebie podobne. Inne będą różniły się kształtem od nich. Jeszcze inne będą nieco odłupane. Spójrzmy teraz na realny kotlet z piersi z kurczaka. Możemy zrobić to, chociaż oczami wyobraźni, jeśli na talerzu nie ma już nic innego. Pierś z kurczaka składa się głównie z białka. W 100 gramach znajdziemy go aż 31 gramów. Dla celów statystycznych - pierś z kurczaka ma ilości węglowodanów zbliżone do zera oraz 3,6 g tłuszczów. Owa pierś z kurczaka będzie zatem przypominała wspomniany wyżej mur, a tłuszcz może służyć za obrazowanie spoiwa w nim. Gdy zaczniemy rozbierać nasz mur, czyli białko z piersi kurczaka, zaczną pojawiać się różne cegły. Te cegły, w analogii, będziemy nazywać aminokwasami. To ile jest cegieł danego rodzaju, czyli ile poszczególnych aminokwasów znajdziemy w murze/piersi z kurczaka, będziemy nazywać profilem aminokwasowym.
Gdy weźmiesz do rąk odżywkę wysokobiałkową, zauważysz na etykiecie kilka tabelek. Z reguły pierwsza z nich zawiera informacje zbliżone do tych, które podałem, gdy omawiałem, z czego “zbudowana” jest pierś z kurczaka. Jednak najczęściej obok albo pod nią jest druga, zawierająca informacje o udziale poszczególnych aminokwasów w 100 g odżywki lub samego białka.
A co to są właściwie aminokwasy?
Żywność, którą spożywamy, dostarcza nam 20 różnych aminokwasów, choć w naszym ciele znajdziemy ich więcej. Te ostatnie powstają w wyniku działania funkcji życiowych organizmu.
Aminokwasy możemy podzielić na dwa główne rodzaje:
- endogenne, czyli takie, które nasz organizm może sam wytworzyć sobie, gdy tylko posiada inne aminokwasy
oraz
- egzogenne (niezbędne), czyli takie, których nie mamy możliwości wyprodukowania sami.
Te ostatnie koniecznie musimy dostarczać z naszą dietą. Widzimy, że są one w pewien sposób cenniejsze dla naszego organizmu. Analizując zatem profil aminokwasowy produktu spożywczego / odżywki wysokobiałkowej, powinniśmy zwrócić uwagę właśnie na zawartość aminokwasów egzogennych.
Aminokwasy egzogenne - EAA
Będziemy zaliczać do nich 8 aminokwasów, choć w określonych sytuacjach pojawia się jeszcze pojęcie aminokwasów warunkowo niezbędnych. Istnieją bowiem sytuacje, w których nasz organizm, nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej ilości konkretnych aminokwasów. Wtedy nabierają one statusu aminokwasów niezbędnych.
Jednak ogólnie mówiąc do aminokwasów egzogennych, zaliczamy:
- Leucynę
- Izoleucynę
- Walinę
- Lizynę
- Metioninę
- Tryptofan
- Fenyloalaninę
- Treoninę
Gdy rozejrzysz się po półce sklepowej z aminokwasami, z pewnością znajdziesz również puszkę oznaczoną skrótem EAA - to właśnie miks aminokwasów egzogennych.
Aminokwasy rozgałęzione - BCAA
Ze względu na charakterystyczną budowę (oraz silne działanie anaboliczne), inne puszki w tym samym sklepie, będą nosiły skrót BCAA. Trzy pierwsze wyżej wymienione aminokwasy, zaliczane są do aminokwasów rozgałęzionych - BCAA.
Kulturyści doskonale wiedzą jak ważne są dla nich aminokwasy z grupy EAA (w tym w nich zawarte BCAA) dlatego bardzo często po treningu "wzmacniają" porcję odżywki białkowej dodatkową porcją aminokwasów EAA. (30 g odżywki + 10-15 g EAA)
