Wiele osób cierpi z powodu otyłości androidalnej. Nie jest to tylko problem estetyczny, ale poważny, zdrowotny. Ludzie nie lubią rozmawiać na takie tematy, a szczególnie panowie z pokaźnym brzuchem w kształcie piłki. Twierdzą, iż życie nie jest po to, by sobie czegoś odmawiać. Niejeden z tych mężczyzn żyje pełnią życia do pierwszego zawału, zdiagnozowania raka lub cukrzycy.
Wszystkie te choroby są bowiem powiązane z zasobami tłuszczu odkładanego w tułowiu. W badaniach stwierdzono, iż nie jest on obojętny dla zdrowia. Są to m.in. depozyty trzewne, czyli wisceralne, np. wewnątrz- i pozaotrzewnowe, sieciowe oraz międzynarządowe, np. okołowątrobowe. Występowanie tłuszczu wisceralnego jest skorelowane z cukrzycą typu II, insulinoopornością oraz innymi zaburzeniami glikemii, chorobami metabolicznymi, podwyższonym ryzykiem zgonu z powodu chorób układu krążenia, raka prostaty (u mężczyzn) oraz piersi (u kobiet).
Większość ludzi powinna dążyć do maksymalnego zredukowania szczególnie tego rodzaju tkanki tłuszczowej. Randomizowane badania kliniczne wskazują, iż celowa, trwała utrata masy ciała, zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, zmniejsza śmiertelność ze wszystkich przyczyn, zwiększa funkcje poznawcze i poprawia funkcjonowanie (np. dotyczy to pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów).
Czy można się pozbyć tłuszczu dzięki interwencji chirurga?
Teoretycznie, chirurgiczne usuwanie tłuszczu z górnej części ciała powinno być skuteczne. W rzeczywistości ani liposukcja, ani apronektomia (usuwanie nadmiaru tłuszczu i skóry z brzucha) nie mają żadnego korzystnego wpływu na metabolizm, po prostu usuwają podskórną tkankę tłuszczową, która często jest szybko zastępowana.
Organizm jest w stanie bardzo szybko uzupełniać brakujące „zapasy”, szczególnie jeśli dana osoba nie zmieniła swojego stylu życia, diety, podaży energii, ilości pochłanianych węglowodanów o szybkiej kinetyce itd. Dużo lepsze wyniki może przynieść operacja pionowej plastyki żołądka czy ominięcie żołądkowo-jelitowe itd.
W jednym z badań pionowa plastyka żołądka przyniosła doskonałe rezultaty. Po leczeniu operacyjnym (po 24 miesiącach) zaobserwowano stopniowe zmniejszanie masy ciała, BMI, obwodu talii, skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego, wartości wskaźnika insulinooporności (HOMA-IR) oraz stężeń we krwi: CRP, triglicerydów (TG), insuliny (IRI), glikemii (AUC-GLU) oraz mobilizacji wydzielania insuliny po glukozie (AUC-IRI). Nie stwierdzono zmian w zakresie stężeń glukozy, leptyny, cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL. Natomiast po operacji stopniowo narastały stężenia cholesterolu frakcji HDL, adiponektyny, rezystyny oraz greliny we krwi żylnej.
Pionowa plastyka żołądka i operacje omijania żołądka mogą być niezwykle skuteczne dla poprawy ciśnienia krwi, wrażliwości na insulinę i tolerancji glukozy. Korzyści te wynikają jednak z równoległego zmniejszenia trzewnej i całkowitej ilości tkanki tłuszczowej.
Czy istnieje alternatywa?
Tak. Badania rozkładu tkanki tłuszczowej u kobiet po menopauzie potwierdzają, że dieta i ćwiczenia przynoszą znaczący spadek ilości tkanki trzewnej i udowej. Niekoniecznie od razu należy poddawać się interwencji chirurgicznej, szczególnie iż do takich operacji są klasyfikowane tylko niektóre osoby, ze specjalnych wskazań.
Zmniejszenie obwodu talii po specjalnej diecie i ćwiczeniach sugeruje podobną sytuację u mężczyzn. Ćwiczenia odgrywają ważną rolę w leczeniu, jednakże utrata tłuszczu jest globalna, a nie lokalna. Niekoniecznie musi dotyczyć zasobów tłuszczu ulokowanego w tułowiu. Niemniej jednak poprawione parametry metaboliczne obserwowane podczas ćwiczeń osób otyłych, niezależnie od utraty wagi, sugerują inne korzystne działania regularnego treningu.
A może hormon wzrostu?
Hormon wzrostu (GH) ma wyraźne działanie lipolityczne. Wykazano, iż skuteczne jest leczenie zastępcze hormonem wzrostu u dorosłych z niedoborem GH, którzy cierpią z powodu odkładania się tłuszczu w jamie brzusznej. Odnotowano spadek tłuszczu trzewnego o 47%, a podskórnego o 27%.
Podobne, korzystne działania na tłuszcz brzuszny odnotowano po leczeniu testosteronem u otyłych mężczyzn. Jednak potencjalne zagrożenia związane z takimi zabiegami sprawiają, że nie nadają się one do leczenia otyłości (np. rhGH nawet w małych dawkach pogarsza tolerancję glukozy, prowadzi do cukrzycy, powoduje przerost serca i pozostałych narządów, zwiększa rozmiar dłoni, kości czaszki, stóp itd.).
Podsumowanie
Chirurgiczne leczenie otyłości jest sposobem ostatecznym, większość ludzi powinna najpierw spróbować stosowania diety z ujemnym bilansem kalorycznym oraz właściwego treningu. Z kolei sięganie po SAA czy rhGH niesie za sobą zbyt duże skutki uboczne, by można było tą metodę komukolwiek polecać.
Podobnie kwestia przedstawia się z nielegalnie stosowanymi środkami przypominającymi w działaniu amfetaminę (np. czeski Adipex). Nie są one nawet dopuszczone do obrotu w Polsce, a ich stosowanie na własną rękę jest po prostu nierozsądne. Z kolei „chińskie zioła” zawierające sibutraminę mogą zniszczyć narządy wewnętrzne, często są też skażone innymi środkami farmakologicznymi. Nie da się przewidzieć skutków ubocznych podobnych preparatów.
Referencje:
Kopelman PG1. „The effects of weight loss treatments on upper and lower body fat” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15481759
Joanna Jankiewicz-Wika, Krzysztof Kołomecki2, Jacek Cywiński3, Katarzyna Piestrzeniewicz, Jacek Świętosławski5, Henryk Stępień6, Jan Komorowski „Wpływ pionowej plastyki żołądka na masę ciała, insulinooporność, adipocytokiny oraz na czynniki zapalne i wskaźniki zespołu metabolicznego u chorych z otyłością olbrzymią” https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/download/25281/20110
Wiesław Tarnowski, Paweł Jaworski „Operacje bariatryczne w praktyce” Klinika Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Przewodu Pokarmowego, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/download/60328/46729
Droga na skróty, niektórym się nie chce po prostu się ruszyć i wolą iść pod nóż.