W czasach powszechnego dostępu do smartfonów, tabletów i innych urządzeń połączonych z Internetem, lub dających możliwość grania przez długie godziny, poziom skupienia uwagi u dzieci i młodzieży poddawany jest ciągłym próbom. Brak kontroli nad długością czasu kontaktu z tymi technologiami prowadzić może nie tylko do utraty koncentracji, ale również motywacji do nauki, zajęć pozalekcyjnych, czy relacji międzyludzkich.
Dlatego też poszukuje się sposobów, które poza samą regulacją korzystania z urządzeń, mogłyby poprawić funkcje kognitywne uczniów. Jak wykazano w jednym z przeglądów badań naukowych, pewne znaczenie może mieć żelazo.
Rola żelaza w organizmie
Żelazo jest kluczowym składnikiem dziecięcej i młodzieżowej diety. To niezbędny element w produkcji hemoglobiny i mioglobiny, które przenoszą i magazynują tlen odpowiednio w ciele i mięśniach. Żelazo wspomaga rozwój mózgu, co jest szczególnie ważne w okresie dzieciństwa i młodości, kiedy mózg przechodzi przez intensywny wzrost. Dodatkowo pomaga w funkcjonowaniu układu odpornościowego, produkcji kolagenu (białka kluczowego dla zdrowia skóry, włosów, paznokci i kości), metabolizmie oraz produkcji ATP (adenozynotrifosforanu), głównego źródła energii dla komórek.
Anemia dziecięca
Anemia jest najbardziej rozpowszechnionym problemem żywieniowym na świecie, szczególnie w krajach o niskich i średnich dochodach. Anemia może wynikać z różnych czynników, w tym z niedoborów substancji odżywczych takich jak żelazo, kwas foliowy, czy witaminy B6 i B12. Niedobór żelaza jest najważniejszą przyczyną anemii, odpowiadając za niemal połowę przypadków, szczególnie w mniej zamożnych krajach, z powodu ograniczonego dostępu do produktów spożywczych odzwierzęcych.
Skuteczność suplementacji żelazem
Trzynaście randomizowanych badań, które oceniło wpływ suplementacji żelaza na funkcje poznawcze dzieci w wieku szkolnym, zostało uwzględnione w systematycznym przeglądzie. Większość tych badań przeprowadzono w krajach o średnich dochodach, a tylko jedno w krajach o niskich. Badania te wykazały, że suplementacja diety żelazem poprawia inteligencję dzieci.
Inteligencja, koncentracja i wyniki w szkole
Metaanaliza wykazała, że dodanie suplementacji znacząco poprawia wskaźniki inteligencji dzieci w wieku szkolnym, a także poprawia ich uwagę i koncentrację. Suplementacja żelazem miała również umiarkowany wpływ na poprawę pamięci dzieci, jednak w ogólnym rozrachunku nie znaleziono dowodów na działanie pozwalające osiągać lepsze wyniki w szkole.
Wnioski
Do 18 roku życia poziom zapotrzebowania u chłopców dobija do 12 mg żelaza na dzień, natomiast u dziewczynek do 15 mg. Najbogatsze źródło tego pierwiastka, wątróbka, zawierać może nawet około 15 mg na 100 g, jednak nie można jej spożywać zbyt często ze względu na bardzo wysoką zawartość witaminy A. Nie należy ona też do produktów lubianych wśród młodzieży.
Żelazo pochodzące z mięsa (żelazo hemowe) jest lepiej przyswajalne niż żelazo pochodzące z roślin (żelazo niehemowe), dodatkowo warto również pamiętać, że witamina C zwiększa przyswajanie żelaza, a witaminy B6, B12 i kwas foliowy wspomagają jego pracę.
Literatura:
Gutema, B. T., Sorrie, M. B., Megersa, N. D., Yesera, G. E., Yeshitila, Y. G., Pauwels, N. S., De Henauw, S., & Abbeddou, S. (2023). Effects of iron supplementation on cognitive development in school-age children: Systematic review and meta-analysis. PloS one, 18(6), e0287703. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0287703