Coraz częściej słyszymy o eliminacjach produktów żywnościowych. Czym jest dieta eliminacyjna? W czym może nam pomóc i kiedy ją stosować? Kiedy takie rozwiązania przynoszą korzyści, a kiedy są zagrożeniem? Jeśli interesuje Cię to zagadnienie, to właśnie dla Ciebie jest ten artykuł.
- Jak działa dieta eliminacyjna?
- W jakich przypadkach dieta eliminacyjna może pomóc?
- Alergia czy nietolerancja?
- Kiedy i po co stosować dietę eliminacyjną?
- Czy eliminacja złagodzi objawy?
- Jakie produkty eliminować z diety?
- Podsumowanie
Jak działa dieta eliminacyjna?
Podstawowym założeniem diety eliminacyjnej jest wykluczenie z diety na kilka tygodni określonych produktów żywnościowych, które mogą u danej osoby powodować określone problemy. Problematyczne oddziaływanie widoczne może być poprzez objawy takie jak niestrawność, bóle brzucha, biegunka, wzdęcia, bóle głowy, migreny, stany zapalne.
Jeśli po kilku tygodniach stosowania diety eliminacyjnej dotkliwe objawy ustąpią, możemy stopniowo włączać wykluczone produkty i obserwować reakcje organizmu. Ważne, by nie dodawać kilku produktów jednocześnie i nie zacząć od razu jeść ich codziennie lub – co gorsza – kilka razy dziennie.
Ile czasu może zająć znalezienie produktu problematycznego?
Objawy, które są spowodowane, spożywaniem pewnych pokarmów zwykle znikają w ciągu czterech tygodni od zmiany diety. Jeśli minęły cztery tygodnie, a objawy nie ustąpiły bardzo prawdopodobne, że żywność, która została wyeliminowana, nie jest przyczyną pojawiających się problemów i należy szukać gdzie indziej.
Czy dieta eliminacyjną jest leczeniem objawów, czy jedynie szukaniem winnego?
Dieta eliminacyjna jest jednym z testów, jakie mogą nam pomóc w znalezieniu przyczyny pojawiających się problemów. Wykluczenie produktów powodujących dolegliwości na okres od jednego do trzech miesięcy możemy uznać już za leczenie.
W jakich przypadkach dieta eliminacyjna może pomóc?
By jednoznacznie stwierdzić jej skuteczność, wymagane są dalsze badania na ten temat. Niemniej jednak dieta eliminacyjna bywa pomocna w wykrywaniu nietolerancji glutenu, laktozy, wykrywaniu przyczyn alergii, przewlekłego bólu, ogólnego zmęczenia, zespołu jelita drażliwego.
Dlaczego niektóre produkty spożywcze stały się problematyczne, podczas gdy wcześniej dobrze je tolerowaliśmy?
Ciało może zacząć reagować na pewne produkty w dowolnym wieku. To, że kiedyś dobrze tolerowaliśmy dany produkt, nie oznacza, że nie mogliśmy wykształcić nietolerancji w jego kierunku z biegiem czasu. Niekiedy bywa tak, że ciało zaczyna gorzej tolerować produkty, które jadamy w nadmiarze. Stąd też na dłuższą metę wszelkiego rodzaju monodiety, czy diety opierające się na zaledwie kilku produktach nie są najlepszym rozwiązaniem.
Czy znaczenie może mieć sposób obróbki żywności?
Może również stać się tak, że przykładowo jajka podane w formie jajecznicy są problematyczne, podczas gdy w formie jajek gotowanych na twardo tolerowane są prawidłowo i nie powodują uciążliwych objawów.
Jeśli lubisz spożywać jakiś produkt, a on okazuje się powodować, dolegliwości sprawdź, czy tak samo reagujesz na niego, gdy podawany jest w różnych formach lub gdy pochodzi z innych upraw/hodowli.
W przypadku jaj okazać może się przykładowo, że problem powodują pasze stosowane u kur, a nie same jaja. W przypadku silnej reakcji na zboża czy soję dolegliwości pojawiać będą się nie tylko po ich spożyciu, ale również w wyjątkowych wypadkach zaobserwujemy je, gdy przykładowo jemy jajko, które pochodzi od kury karmionej zbożem/soją.
Przetestuj różne metody, a ostatecznie znajdziesz sposób na wyeliminowanie problemu być może bez konieczności rezygnacji z jedzenia, które kochasz.
Alergia czy nietolerancja?
Nietolerancja dla konkretnej żywności w zasadzie oznacza, że twoje ciało jest wrażliwe na nią i ma problem z jej strawieniem. Uczulenie na coś może spowodować cięższą reakcję, która czasami może zagrażać życiu (określana wówczas również, jako anafilaksja). Te dwie rzeczy czasami mogą być dość podobne, więc aby mieć pewność, najlepiej skonsultuj się z lekarzem.
Czym różni się alergia od nietolerancji pokarmowej?
Zasadniczą różnicą jest to, że w przypadku alergii mamy do czynienia z działaniem układu immunologicznego – czyli układem odpornościowym organizmu. W przypadku nietolerancji pokarmowej reakcje zachodzą bez udziału układu immunologicznego. Nietolerancja występuje wtedy, kiedy w organizmie brak jest enzymu, który rozkłada konkretny związek. Najczęściej mamy do czynienia z nietolerancją laktozy, fruktozy i histaminy.
Kiedy i po co stosować dietę eliminacyjną?
Jeśli dość często pojawiają się wzdęcia, biegunki, bóle brzucha, gazy – zwróć uwagę, co najczęściej jesz. Eliminacje pewnych produktów z diety na okres 2-4 tygodni pomogą Ci potwierdzić korelację między zjadanymi produktami a pojawiającymi się objawami.
Jeśli cierpisz z powodu opisanych dolegliwości, a nadal jesz problematyczne produkty – nabiał, pszenicę, produkty bogate we fruktozę – możesz czuć się pozbawiony energii, chudnąć lub tyć i nie przyswajać prawidłowo składników odżywczych. Zastosowanie diety eliminacyjnej może pomóc w ustaleniu winowajcy.
Czy eliminacja złagodzi objawy?
Spożywanie określonych produktów może powodować stany zapalne u niektórych osób. Jeśli wyeliminujesz z diety produkty problematyczne, zaczniesz odczuwać poprawę zdrowia i samopoczucia.
Jakie produkty eliminować z diety?
Jeśli uważasz, że pewne produkty żywnościowe sprawiają Ci kłopoty - pozbądź się go. Jeśli nie możesz znaleźć "podejrzanego" powinieneś zacząć od cukru, produktów mlecznych, wysoko rafinowanej żywności, konserw. Problematyczne mogą być produkty z grupy wysokiego FODMAP, pszenica, produkty wysoko-histaminowe, jajka, orzechy ziemne.
Produkty zasobne w FODMAP:
- źródła laktozy: mleko, maślanka, śmietana, jogurt, twaróg, delikatne sery białe
- nasiona roślin strączkowych
- żyto i pszenica
- orzechy nerkowca i pistacje
- owoce z przewagą fruktozy: gruszki, jabłka, brzoskwinie, morele, mango, arbuzy, nektarynki, a także zawierające poliole - np. śliwki
- por, buraki ćwikłowe, kapusta, patisony, cebula, szparagi, brukselka, brokuły, kalafior, koper włoski, groszek zielony, czosnek, karczochy
- miód, syrop z agawy, syrop glukozowo - fruktozowy, poliole (sorbitol, ksylitol, mannitol, maltitol)
- grzyby
Produkty o wysokiej zawartości histaminy:
- napoje alkoholowe, w szczególności czerwone wino i wina musujące
- sery
- surowe kiełbasy (np. salami, wędzony boczek)
- owoce morza, ryby, sosy rybne
- kapusta kiszona
- niektóre warzywa, np. pomidory, szpinak, bakłażany
Podsumowanie
Należy pamiętać, że każda eliminacja powinna być przeprowadzona w sposób racjonalny tak, aby nie doprowadzić do niedoborów żywieniowych. Bezmyślne zastępowania produktów mlecznych jakimikolwiek produktami roślinnymi może prowadzić do niedoborów wapnia. Pszenicę należy zastępować innymi wartościowymi zbożami takimi, jak żyto, gryka, proso czy owies. Wymiana chleba pszennego na gotowe, bezglutenowe mieszanki to niezbyt udany pomysł.
