jabolcokk
ZABURZENIA CYKLU MIESIACZKOWEGO U ZAWODNICZEK UPRAWIAJACYCH FITNESS
Intensywne treningi mogą łączyć się z zaburzeniami cyklu miesiączkowego takimi,
jak pierwotny lub wtórny brak miesiączkowania, wydłużenie okresu między miesiączkami, niedomoga fazy lutealnej czy też cykle bezowulacyjne. Powikłania te mogą mieć różne podłoża. Pierwszym i mającym największe znaczenie mechanizmem jest zmiana osi podwzgórze- przysadka- jajnik.
Wiadomo też, że długi i o dużym obciążeniu trening oddziaływuje na oś podwzgórze- przysadka- nadnercza. Udowodniono zmianę charakteru pulsacyjnego w wydzielaniu GnRH
( gonadoliberyna, hormon wydzielany przez podwzgórze, odpowiada za wydzielanie LH i FSH) pod wpływem intensywnego wysiłku, a także stresu towarzyszącego zawodom. Zmiany te polegają na zmniejszeniu częstotliwości i wzroście amplitudy pulsu, są zwykle powiązane z wysokim poziomem aktywności tlenowej i wzrostem zużycia tlenu. Dotyczy to zwłaszcza kobiet o szczupłej budowie ciała. Opisane zmiany częściej występują u kobiet uprawiających wyczynowo dyscypliny sportowe, w których wymagane są szczupła sylwetka oraz niski poziom tkanki tłuszczowej, np. w gimnastyce artystycznej, w fitness gimnastycznym, sylwetkowym, w kulturystyce. Restrykcyjna dieta, uboga w tłuszcz i niedobór kalorii indukują wzrost stężenia kortyzolu i zahamowanie miesiączkowania. Gdy masa kobiety spadnie poniżej dopuszczonego minimum (np. wtedy, gdy kobieta o prawidłowej wadze w krótkim czasie traci ok.. 25% masy ciała), miesiączka może zaniknąć. Uważa się, że około 24% ustrojowej tkanki tłuszczowej jest niezbędne do utrzymania cyklicznej czynności osi podwzgórze- przysadka- jajnik. Wśród kobiet uprawiających różne dyscypliny sportowe, poziom tkanki tłuszczowej spada często poniżej 15%. Ponowny wzrost masy ciała nie zawsze powoduje przywrócenie prawidłowych cykli miesiączkowych. W fitness zawodniczki osiągają często poziom tkanki tłuszczowej poniżej 10%, co powoduje zatrzymanie miesiączki na kilka miesięcy- na czas okresu startowego.
U fitnesek i kulturystek obserwuje się wzrost androstendionu (hormon steroidowy najważniejszym prekursorem testosteronu i estronu) oraz testosteronu, które mają działanie anaboliczne. Nawet niewielki wzrost androgenów może zakłócić cykl miesiączkowy. Poza tym zawodniczki fitness świadomie przyjmują suplementy, mające podwyższać poziom testosteronu, jak np. saponiny steroidowe. Zapewnia to uzyskanie lepszej syntezy białek mięśniowych, a także sprzyja obniżeniu tkanki tłuszczowej.
Czynnikiem, który dodatkowo nasila zaburzenia miesiączkowania u kobiet intensywnie trenujących jest stres związany z występem na zawodach sportowych. Podczas reakcji stresowej następują zmiany a cyklicznym (i pulsacyjnym) wydzielaniem GnRH. Spada wówczas stężenie gonadotropin hormonów gonadotropowych), podnosi poziom prolaktyny , hormonu wzrostu, testosteronu, steroidów nadnerczowych i endorfin. Następuje to z jednej strony w wyniku ich wydzielania, a z drugiej w efekcie zmniejszenia ich eliminacji z organizmu. Wywołane zaburzenia mogą powodować długofalowe zmiany metaboliczne takie, jak osteopenia (obniżenia masy kostnej), atrofia śluzówek (z powodu niedoboru estrogenów i utraty kolagenu)- zajady, łamliwość włosów i paznokci i zamiany skórne. Profilaktyka tych stanów może polegać na stosowaniu preparatów estrogenowo- progesteronowych o przeznaczeniu antykoncepcyjnym, jednakże terapia ta nie zawsze w pełni hamuje spadek gęstości kości. Preparaty estrogenowe mogą tez wywołać niekorzystne procesy zatorowo- zakrzepowe, zwłaszcza podczas infekcji i przy niedotlenieniu, szczególnie często towarzyszącym niektórym dyscyplinom sportowym. Ponadto podawanie środków estrogenowych zawodniczkom fitness w okresie budowania formy zaburza optymalne przygotowanie sylwetki, gdyż ogranicza efekt maksymalnego jej odtłuszczenia.
Grupa badaczy podjęła się zbadania wpływu wysiłku fizycznego na cykl miesięczny kobiet. Badaniem o charakterze ankietowym objęto grupę 150 kobiet w wieku 18-35 lat. Grupę badaną stanowiły respondentki czynnie uprawiające sport, a grupę kontrolną - kobiety uprawiające sport okazjonalnie lub wcale. Narzędziem badawczym był samodzielnie przygotowany kwestionariusz „Sport i życie płciowe“. Analizy statystycznej dokonano w oparciu o model regresji wielokrotnej w programie komputerowym.
Wyniki wskazały, że kobiety czynnie uprawiające dyscypliny sportowe częściej miewają nieregularne miesiączki (50%) w porównaniu z grupą kontrolną (20%.). Blisko 82% sportsmenek uważało, iż zaburzenia te były związane z rozpoczęciem intensywnych treningów sportowych. Jedna na dziesięć sportsmenek zgłaszała plamienia międzymiesiączkowe, a ponad 1/3 twierdzi, że miesiączka nie występowała u nich przez dłuższy okres.
Można zatem wywnioskować, że zbyt intensywne treningi sportowe mogą zaburzać homeostazę hormonalną i prowadzić do dysregulacji cykli miesięcznych. U zawodniczek fitness zaburzenia te występują bardzo często. Jednak po zmniejszeniu intensywności i objętości treningów, a także odstępując od restrykcyjnej diety, nie mają problemu z zajściem w ciążę oraz z urodzeniem zdrowego potomstwa.
Intensywne treningi mogą łączyć się z zaburzeniami cyklu miesiączkowego takimi,
jak pierwotny lub wtórny brak miesiączkowania, wydłużenie okresu między miesiączkami, niedomoga fazy lutealnej czy też cykle bezowulacyjne. Powikłania te mogą mieć różne podłoża. Pierwszym i mającym największe znaczenie mechanizmem jest zmiana osi podwzgórze- przysadka- jajnik.
Wiadomo też, że długi i o dużym obciążeniu trening oddziaływuje na oś podwzgórze- przysadka- nadnercza. Udowodniono zmianę charakteru pulsacyjnego w wydzielaniu GnRH
( gonadoliberyna, hormon wydzielany przez podwzgórze, odpowiada za wydzielanie LH i FSH) pod wpływem intensywnego wysiłku, a także stresu towarzyszącego zawodom. Zmiany te polegają na zmniejszeniu częstotliwości i wzroście amplitudy pulsu, są zwykle powiązane z wysokim poziomem aktywności tlenowej i wzrostem zużycia tlenu. Dotyczy to zwłaszcza kobiet o szczupłej budowie ciała. Opisane zmiany częściej występują u kobiet uprawiających wyczynowo dyscypliny sportowe, w których wymagane są szczupła sylwetka oraz niski poziom tkanki tłuszczowej, np. w gimnastyce artystycznej, w fitness gimnastycznym, sylwetkowym, w kulturystyce. Restrykcyjna dieta, uboga w tłuszcz i niedobór kalorii indukują wzrost stężenia kortyzolu i zahamowanie miesiączkowania. Gdy masa kobiety spadnie poniżej dopuszczonego minimum (np. wtedy, gdy kobieta o prawidłowej wadze w krótkim czasie traci ok.. 25% masy ciała), miesiączka może zaniknąć. Uważa się, że około 24% ustrojowej tkanki tłuszczowej jest niezbędne do utrzymania cyklicznej czynności osi podwzgórze- przysadka- jajnik. Wśród kobiet uprawiających różne dyscypliny sportowe, poziom tkanki tłuszczowej spada często poniżej 15%. Ponowny wzrost masy ciała nie zawsze powoduje przywrócenie prawidłowych cykli miesiączkowych. W fitness zawodniczki osiągają często poziom tkanki tłuszczowej poniżej 10%, co powoduje zatrzymanie miesiączki na kilka miesięcy- na czas okresu startowego.
U fitnesek i kulturystek obserwuje się wzrost androstendionu (hormon steroidowy najważniejszym prekursorem testosteronu i estronu) oraz testosteronu, które mają działanie anaboliczne. Nawet niewielki wzrost androgenów może zakłócić cykl miesiączkowy. Poza tym zawodniczki fitness świadomie przyjmują suplementy, mające podwyższać poziom testosteronu, jak np. saponiny steroidowe. Zapewnia to uzyskanie lepszej syntezy białek mięśniowych, a także sprzyja obniżeniu tkanki tłuszczowej.
Czynnikiem, który dodatkowo nasila zaburzenia miesiączkowania u kobiet intensywnie trenujących jest stres związany z występem na zawodach sportowych. Podczas reakcji stresowej następują zmiany a cyklicznym (i pulsacyjnym) wydzielaniem GnRH. Spada wówczas stężenie gonadotropin hormonów gonadotropowych), podnosi poziom prolaktyny , hormonu wzrostu, testosteronu, steroidów nadnerczowych i endorfin. Następuje to z jednej strony w wyniku ich wydzielania, a z drugiej w efekcie zmniejszenia ich eliminacji z organizmu. Wywołane zaburzenia mogą powodować długofalowe zmiany metaboliczne takie, jak osteopenia (obniżenia masy kostnej), atrofia śluzówek (z powodu niedoboru estrogenów i utraty kolagenu)- zajady, łamliwość włosów i paznokci i zamiany skórne. Profilaktyka tych stanów może polegać na stosowaniu preparatów estrogenowo- progesteronowych o przeznaczeniu antykoncepcyjnym, jednakże terapia ta nie zawsze w pełni hamuje spadek gęstości kości. Preparaty estrogenowe mogą tez wywołać niekorzystne procesy zatorowo- zakrzepowe, zwłaszcza podczas infekcji i przy niedotlenieniu, szczególnie często towarzyszącym niektórym dyscyplinom sportowym. Ponadto podawanie środków estrogenowych zawodniczkom fitness w okresie budowania formy zaburza optymalne przygotowanie sylwetki, gdyż ogranicza efekt maksymalnego jej odtłuszczenia.
Grupa badaczy podjęła się zbadania wpływu wysiłku fizycznego na cykl miesięczny kobiet. Badaniem o charakterze ankietowym objęto grupę 150 kobiet w wieku 18-35 lat. Grupę badaną stanowiły respondentki czynnie uprawiające sport, a grupę kontrolną - kobiety uprawiające sport okazjonalnie lub wcale. Narzędziem badawczym był samodzielnie przygotowany kwestionariusz „Sport i życie płciowe“. Analizy statystycznej dokonano w oparciu o model regresji wielokrotnej w programie komputerowym.
Wyniki wskazały, że kobiety czynnie uprawiające dyscypliny sportowe częściej miewają nieregularne miesiączki (50%) w porównaniu z grupą kontrolną (20%.). Blisko 82% sportsmenek uważało, iż zaburzenia te były związane z rozpoczęciem intensywnych treningów sportowych. Jedna na dziesięć sportsmenek zgłaszała plamienia międzymiesiączkowe, a ponad 1/3 twierdzi, że miesiączka nie występowała u nich przez dłuższy okres.
Można zatem wywnioskować, że zbyt intensywne treningi sportowe mogą zaburzać homeostazę hormonalną i prowadzić do dysregulacji cykli miesięcznych. U zawodniczek fitness zaburzenia te występują bardzo często. Jednak po zmniejszeniu intensywności i objętości treningów, a także odstępując od restrykcyjnej diety, nie mają problemu z zajściem w ciążę oraz z urodzeniem zdrowego potomstwa.
Krzysztof Piekarz
yoyo1978
