Hormon wzrostu zyskał popularność po 1985 r. gdy pojawiła się wersja powstająca przy użyciu metod inżynierii genetycznej, czyli rekombinowany ludzki hormon wzrostu (rhGH). Nie należy go mylić z hormonem wzrostu endogennym, a także pozyskiwanym ze zwłok (jak działo się do lat 80. XX wieku).
Tak naprawdę, GH jest stosunkowo słaby. W meta analizie 44 badań, tylko w 8 dobrze kontrolowanych eksperymentach wykazało wzrost wydajności mięśni przy stosowaniu rhGH. Były to osoby młode i dobrze wytrenowane. Owszem, odnotowano wzrost beztłuszczowej masy ciała (średnio o 2.1 kg), jednakże nie wzrosła siła zawodników, ani też objętość ćwiczeń. Na domiar złego w trakcie wysiłku zawodnicy wspomagania hormonem wzrostu mieli znacznie więcej mleczanów we krwi (w 2 na 3 badaniach które brały pod uwagę ten aspekt). Zawodnicy wspomagani rhGH znacznie częściej cierpieli na obrzęki oraz zmęczenie. Stosowano dawkę średnio 36 mcg GH /kg dziennie.
Podobnie jak testosteron działa bardziej poprzez wpływ na inne hormony lub czynniki wzrostowe. W przypadku testosteronu jest to 5-alfa redukcja – przemiana do wielokrotnie silniejszego DHT (5-α-DHT; 5-alfa-dihydrotestosteron) lub poprzez CYP19 (kompleks aromatazy) konwersja do estradiolu. Hormon wzrostu działa głównie poprzez wytwarzane pod jego wpływem czynniki wzrostu, m.in. somatomedynę C. IGF-1 jest znany od lat 50. XX wieku. Większość krążącego w organizmie IGF-1 jest związane z białkami osocza poprzez IGFBP (ang. insulin-like growth factor-binding protein). Na razie wyróżniono 6 rodzajów IGFBP. Ilość wolnego IGF-1 nie przekracza 5%.
Badanie
Lange KH i wsp. badali wpływ pojedynczej, podskórnej dawki GH na wydolność wysiłkową i metabolizm podczas jazdy rowerem. Siedmiu wytrenowanych mężczyzn [wiek, 26 ± 1 rok, waga 77 ± 3 kg; maksymalny pobór tlenu, 65 ± 1 ml] przez 90 minut jeździło na rowerze po 4 h po otrzymaniu otrzymaniu 7,5 j.m. (2,5 mg) hormonu wzrostu lub placebo. Standaryzowany posiłek przedtreningowy podano 2 godziny przed ćwiczeniami. Próbki krwi pobierano w spoczynku i podczas ćwiczeń i analizowano pod kątem GH, IGF-I, glukozy, mleczanu, insuliny, glicerolu i nieestryfikowanych kwasów tłuszczowych (NEFA).
Wyniki
W grupie placebo wszyscy uczestnicy ukończyli protokół ćwiczeń bez żadnych trudności. Natomiast dwóch badanych nie było w stanie ukończyć protokołu ćwiczenia w badaniu GH, a jednemu ledwo udało się ukończyć protokół. Podawanie rhGH spowodowało nadmierny wzrost stężenia mleczanu w osoczu podczas wysiłku. Połączone działanie lipolityczne hormonu wzrostu i wysiłku, potwierdzone zwiększonym stężeniem glicerolu w osoczu i stężeniem NEFA w surowicy, było 3-krotnie większe niż działanie samego wysiłku, ale ta zwiększona dostępność substratu nie spowodowała zwiększonego utleniania tłuszczu w całym ciele (co ustalono metoda kalorymetrii pośredniej). Stężenie glukozy w osoczu było średnio o 9% wyższe podczas wysiłku po podaniu hormonu wzrostu w porównaniu z placebo.
ZOBACZ RÓWNIEŻ: Kreatyna podnosi poziom hormonu wzrostu!
Wnioski
Podawanie nawet małej dawki rhGH może negatywnie wpłynąć na stężenie mleczanu i glicerolu oraz NEFA (WKT, wolnych kwasów tłuszczowych). Wzrost stężenia mleczanów jest związany ze spadkiem wydolności zawodnika, a glicerol może być szkodliwy dla zdrowia. Glicerol jest znanym czynnikiem powodującym silne obkurczanie się tętnic nerkowych i prowadzi do ostrej niewydolności nerek. Jednakże autorzy książki „Casarett & Doull Podstawy toksykologii” (Curtis D. Klaassen, John B. Watkins) nie określili w jakich okolicznościach się to dzieje, w jakiej dawce i na jakich osobach prowadzono eksperyment. Ponadto regularne branie rhGH (nawet w małej dawce) sprzyja cukrzycy i nieodwracalnym toksycznym zmianom w sercu (wyraźnie skraca on życie i prowadzi do śmierci, lawina śmierci zawodników wiąże się z upowszechnieniem rhGH i insuliny na początku lat 90. XX wieku). Niekoniecznie podawanie rhGH jest dobrym rozwiązaniem dla sportowców dyscyplin wytrzymałościowych.
ZOBACZ RÓWNIEŻ: Ciemna strona hormonu wzrostu
Referencje:
Alicja Filus, Zygmunt Zdrojewicz „Insulinopodobny czynnik wzrostu-1 (IGF-1) – budowa i rola w organizmie człowieka”
Liu H, Bravata DM, Olkin I, et al. Systematic review: the effects of growth hormone on athletic performance. Annals of Internal Medicine. 2008;148(10):747–758. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18347346
Lange KH, Larsson B, Flyvbjerg A, Dall R, Bennekou M, Rasmussen MH, Ørskov H, Kjaer M. „Acute growth hormone administration causes exaggerated increases in plasma lactate and glycerol during moderate to high intensity bicycling in trained young men.” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12414860
