Dariusz Szukała - Agencja Promocji Zdrowia
streszczenie pracy
Otyłość jest jedną z najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych, która w wielu krajach rozwiniętych, w tym również w Polsce zaczynać stanowić istotny problem zdrowotny i ekonomiczny. Obecnie w naszym kraju, z tytułu nadmiernego otłuszczenia ciała, ryzykiem utraty zdrowia zagrożonych jest ponad 40% kobiet oraz 30% mężczyzn. Wśród zagrożeń niesionych przez otyłość na czoło wysuwają się schorzenia układu sercowo-naczyniowego , zagrożenia miażdżycą , cukrzycą . Utrzymywanie wysokiego wskaźnika masy ciała prowadzi do osłabienia utleniania krwi tętniczej, czasowego bezdechu i poważnych schorzeń płucnych .Coraz częściej zauważalny jest związek między otyłością i chorobami woreczka żółciowego oraz różnym typem nowotworów.
W programach leczeniach otyłości wykorzystuje się wiele różnych metod terapeutycznych, wśród których podstawową rolę wciąż odgrywają: obniżona podaż kalorii oraz odpowiednio dobrany wysiłek fizyczny. Popularne metody redukcji tkanki tłuszczowej oparte o stosowanie krótkoterminowej diety o dużym niedoborze kalorycznym są na ogół skutecznym sposobem redukcji masy ciała, jednakże ich odległa efektywność jest zazwyczaj niska, co w dużej mierze podyktowane jest pogorszeniem samokontroli oraz pojawiającymi się trudnościami w opanowaniu nadmiernego łaknienia.
Poszukując skutecznych i pomocnych rozwiązań, ułatwiających proces redukcji masy ciała, wiele osób wykorzystuje także dostępne na rynku różnorodne preparaty wspomagające odchudzanie, które dostępne są bez recepty niemal w każdej aptece, klubie fitness czy specjalistycznych sklepach z odżywkami dla sportowców. Bardzo często, skuteczność wielu specyfików posiada jedynie potwierdzenie w hasłach reklamowych, gdyż niewiele jest dowodów potwierdzających ich faktyczny wpływ na organizm. Nie mniej jednak, w ostatnich czasach pojawiła się także grupa preparatów których skład oparty jest bioaktywne substancje roślinne, które jak wynika z wielu badań, mogą stanowić korzystne uzupełnienie prowadzonych programów terapeutycznych. Do najbardziej aktywnych związków pochodzenia naturalnego zalicza się substancje indukujące termogenezę jak aktywatory receptorów β-adrenergicznych czy inhibitory prostoglandyn (kofeina, guarana, synefryna, polifenole roślinne) lub usprawniające szlak metabolizmu kwasów tłuszczowych (l-karnityna).
Mając na uwadze rosnące zainteresowanie w/w grupą suplementów, Pracownia Dietetyki Sportowej i Metabolicznej przy Agencji Promocji Zdrowia w Ostrowie Wlkp. podczas prowadzenia jednego z kompleksowych programów odchudzających wykonała badania dotyczące oceny skuteczności działania jednego najbardziej popularnych na polskim rynku środków o działaniu termogenicznym - produktu Olimp Therm Line. W badaniu próbowano określić czy, i w jaki stopniu suplementacja wybranym preparatem może rzutować na zmiany w masie i składzie ciała. W 6 tygodniowym eksperymencie uczestniczyła grupa 25 kobiet w przedziale wiekowym 17-58 lat. U 56% kobiet wskaźnik BMI wskazywał na występowanie nadwagi, natomiast u 36% - otyłości. W grupie badanych osób obok pomiaru wzrostu i masy ciała, dokonano także oceny składu ciała metodą impendancji elektrycznej. Badanie wykonano przed oraz po zakończeniu 6 tygodniowego eksperymentu. Przed rozpoczęciem programu, wszystkie badane kobiety uczestniczyły w 2 godzinnych zajęciach edukacyjnych, gdzie zapoznano je z zasadami prawidłowego żywienia oraz rolą aktywności fizycznej w programie odchudzania. Z każdą z uczestniczek badania został przeprowadzony szczegółowy wywiad dotyczący sposobu żywienia, stylu życia, występujących problemów zdrowotnych. Na podstawie zebranych wyników każda z osób otrzymała indywidualnie dobraną dietę o obniżonej kaloryczności oraz specjalnie przygotowane zadania kontrolne, jakie musiała przestrzegać przez okres prowadzonego programu.
Grupa 25 kobiet została losowa podzielona na 3 wybrane grupy (8,9,8 osób). Pierwsza z grup (G1) zobowiązana była do przestrzegania zaleconej diety oraz uczestnictwa w regularnych ćwiczeniach, które odbywały się 4 razy w tygodniu i prowadzone były pod okiem wykwalifikowanego instruktora. Druga grupa (G2) stosowała dietę oraz przyjmowała produkt Therm Line II (4 kap/dobe), jednak nie brała udziału w zajęciach sportowych, natomiast ostatnia z grup(G3) stosowała dietę, przyjmując jednocześnie produkt Therm Line II (4 kap/dobę) i uczestnicząc w zaplanowanym programie aktywności ruchowej
G1 - Dieta + aktywność fizyczna - 8 osób
G2 - Dieta + suplementacja (Therm Line II) - 9 osób
G3 - Dieta + aktywność fizyczna + suplementacja (Therm Line II) - 8 osób
Analiza i ocena zmian w masie i składzie ciała
Przestrzeganie diety o odpowiedniej kaloryczności oraz eliminowanie podstawowych błędów żywieniowych to podstawowe czynniki warunkujące skuteczność każdej terapii odchudzającej. Efektywność wprowadzania zmian w sposobie żywienia zaobserwowano także w prowadzonym badaniu. Wszyscy uczestnicy programu zanotowali spadek ogólnej masy ciała, jednak wyniki różniły się w poszczególnych grupach, co wskazywać mogło także na udział innych czynników wspomagających odchudzanie takich jak aktywność fizyczna czy stosowana suplementacja. W grupie G1, która korzystała z diety oraz uczestnictwa w zajęciach sportowych, średni ubytek wagi wyniósł -5,04kg i był nieznacznie wyższy w porównaniu do wyniku osiągniętego przez grupę G2 (-4,2 kg). Najkorzystniejszy wynik w zakresie spadku ogólnej masy ciała zanotowała grupa G3 (-6,78kg), która korzystała z wszystkich trzech elementów terapii: diety, aktywności fizycznej oraz suplementacji.
W trakcie prowadzonego eksperymentu próbowano określić także w jaki sposób łączenie różnych metod terapeutycznych może rzutować na zmiany w składzie ciała. Właściwie zaprogramowana kuracja odchudzająca powinna odznaczać się wysokim ubytkiem masy tłuszczowej w stosunku do tkanki mięśniowej. W wielu niewłaściwie przeprowadzonych kuracjach zdarza się, że w wyniku stosowania zbyt rygorystycznych diet odchudzających, lub niewłaściwego skorelowania poziomu aktywności fizycznej z potrzebami energetycznymi organizmu, spadek wagi ciała następuje głównie kosztem utraty białek mięśniowych co w konsekwencji rzutuje na zmniejszenie tempa przemiany materii, pogorszenie jędrności ciała, osłabienie psychofizyczne oraz ryzyko pojawienia się efektu jo-jo.
Podczas prowadzonego eksperymentu, w ramach poszczególnych grup zaobserwowano, że łączenie różnych elementów terapii może w odmienny sposób rzutować na zmiany w składzie ciała. W grupie G1 zaobserwowano wprawdzie wyższy ubytek wagi w porównaniu do grupy G2, ale z kolei w grupie G2 zanotowano skuteczniejszą ochronę tkanki mięśniowej. W grupie G1 ubytek masy beztłuszczowej wyniósł -2,22kg (44% spadku masy ciała), natomiast w grupie G2 jedynie -0,94kg (22,4%). Czynnikiem rzutującym na wyższą utratę masy mięśniowej w grupie G1 mogło być niezbyt precyzyjne dobranie kaloryczności diety w stosunku do stosowanych obciążeń treningowych. Przyczyną mogła być także zbyt późna pora wykonywania ćwiczeń. Zajęcia sportowe odbywały się między godziną 20.30 a 21.30, co uniemożliwiało przeprowadzenie odpowiedniej regeneracji żywieniowej organizmu po zakończonym treningu. Fakt ten mógł rzutować na osłabienie ochrony w zakresie powysiłkowych przemian katabolicznych.
Ponieważ grupa G2 nie uczestniczyła w zajęciach fizycznych, nie była narażona na ryzyko wystąpienia katabolizmu powysiłkowego. Zmniejszenie utraty masy mięśniowej w tej grupie badanych może być także wynikiem prowadzonej suplementacji. W wielu doniesieniach naukowych podkreśla się, że substancje bioaktywne takie jak kofeina, guarana czy polifenole roślinne poprzez stymulowanie procesów termogenezy oraz zwiększanie udziału kwasów tłuszczowych w przemianach energetycznych, wpływają oszczędzająco na zasoby glikogenu i białek w mięśniach. Z drugiej strony podkreśla się ich rolę w stymulowaniu procesów anabolicznych. Potwierdzeniem tego mogą być także wyniki zaobserwowane w grupie G3, która korzystała z najbardziej kompleksowego programu, obejmującego dietę, zajęcia fizyczne oraz suplementację. W okresie 6 tygodni prowadzonego programu grupa G3 zanotowała ubytek wagi na poziomie -6,78kg , w tym -5,4kg tkanki tłuszczowej (79,6%). Natomiast spadek masy beztłuszczowej wyniósł jedynie -1,38kg (20,4%), pomimo że badani uczestniczyli w tym samych zajęciach co grupa G1. Zaobserwowany wynik wskazuje, że stosowanie substancji o działaniu termogenicznym może nie tylko przyspieszyć efektywność spalania tkanki tłuszczowej, ale także wyraźnie zmniejszyć ryzyko utraty białek mięśniowych.
Podsumowanie
Uzyskane w badaniu dane wskazują, że jednym z istotnych czynników wpływających na skuteczność leczenia otyłości i nadwagi, obok niskoenergetycznej diety i aktywności fizycznej mogą być także niektóre preparaty reklamowane jako środki wspomagające odchudzanie. Niewątpliwie bardzo popularny na polskim rynku preparat Olimp Therm Line II może stanowić ważne uzupełnienie różnych terapii odchudzających. Skuteczność działania preparatu zaznacza się zarówno w warunkach zwiększonej jak i zmniejszonej aktywności fizycznej, co umożliwia jego szerokie zastosowanie. Szczególnie znaczące może być jednak to, że programy odchudzające oparte o produkty o działaniu termogenicznym odznaczają się wyższą skutecznością w zakresie ochrony masy beztłuszczowej ciała, co może stanowić m.in. ważny czynnik zabezpieczający przed wystąpieniem niekorzystnego efektu jo-jo.
Na koniec należy zaznaczyć, że suplementy diety o działaniu termogenicznym, poprzez swój wpływ na stymulowanie reakcji β-adrenergicznej mogą niekorzystnie oddziaływać na pracę serca i układu krążenia oraz powodować wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Niektóre z obecnych składników mogą także wchodzić w niepożądane interakcje z niektórymi lekami, stąd w przypadku zagrożenia chorobami układu sercowo-naczyniowego, nadciśnieniem, w stanach leczenia depresji lub stosowania leków, przyjmowanie suplementów o działaniu termogenicznym powinno być konsultowane z lekarzem.
Wnioski:
1. Stosowanie diety o odpowiedniej kaloryczności w połączeniu z właściwie dobranym programem aktywności ruchowej może w istotny sposób wpłynąć na redukcję masy tłuszczowej ciała i tym samym zminimalizować ryzyko utraty zdrowia.
2. Niektóre z obecnych na rynku preparatów wspomagających odchudzanie mogą okazać się pomocne w terapii leczenia otyłości i nadwagi, w szczególności suplementy diety o tzw. działaniu termogenicznym.
3. W wyniku stosowania suplementu Olimp Therm Line II, zaobserwowano wyższą efektywność utraty tkanki tłuszczowej oraz mniejszą utratę masy mięśniowej, zarówno u osób o wysokiej jak i niskiej aktywności fizycznej
Poradnia Dobry Dietetyk w Ostrowie Wlkp. http://www.dobrydietetyk.pl/dietetyk/ostrow_wielkopolski/wielkopolskie/3/