mysle ze rozwieje wszystkie watki milej lektorki:
Składniki zielonej herbaty
Podstawowymi składnikami zielonej herbaty są garbniki (polifenole) kofeina oraz olejki eteryczne. Ponadto zielone listki zawierają niewielkie ilości witamin, związków mineralnych i pierwiastków śladowych. Proporcjonalny udział wszystkich tych związków decyduje o niepowtarzalnym smaku i aromacie poszczególnych gatunków, sprawiając jednocześnie, że zielona herbata z każdym łykiem rozwija w organizmie swe lecznicze działanie. Ilość poszczególnych składników zależy nie tylko od gatunku. Bardzo istotnym czynnikiem jest także wiek zrywanych listków, jak również zabiegi stosowane przy przetwarzaniu. O ostatecznych walorach naparu decyduje również ilość użytego suszu, długość zaparzania, temperatura użytej do zaparzania wody i wiek suszu.
Kofeina
Pobudzające działanie zielonej herbaty jest wynikiem obecności kofeiny. Wprawdzie możliwości laboratoryjnego badania herbaty są obecnie bardzo rozwinięte, jednak naukowcy nadal nie są zgodni co do ilości kofeiny, jaka w herbacie występuje. Część z nich twierdzi, że czarna herbata zawiera więcej kofeiny, inni wręcz przeciwnie - że zielona. Bezdyskusyjny jest natomiast fakt, że w ziarnach kawy znajduje się mniej więcej dwa razy więcej tego związku. Odmienne jest jednak działanie zawartej w kawie i herbacie kofeiny: zawarta w kawie błyskawicznie przedostaje się do krwiobiegu podnosząc ciśnienie i natychmiast pobudza organizm. Oddziaływanie zawartej w zielonej herbacie kofeiny hamowane jest w pewnym stopniu obecnością stosunkowo dużej ilości garbników. W efekcie pobudzenie organizmu jest łagodniejsze i przebiega stateczniej.
Olejki eteryczne - budulec aromatu
Aromat herbaty nadal pozostaje niedocieczoną tajemnicą. Wprawdzie naukowcom udało się stwierdzić, że na ostateczny efekt tej magicznej substancji składa się od 25 do 400 różnych olejków eterycznych, nie oznacza to jednak odarcia aromatu herbaty ze spowijającej go tajemnicy. Samo stwierdzenie ilości i proporcji olejków eterycznych nie zapewnia bowiem dokładnego zanalizowania smaku i aromatu. Ponadto do tej pory nie udało się jednoznacznie 'wszystkich olejków zidentyfikować. Każdy gatunek herbaty ma swój własny, niepowtarzalny skład. Na przykład w chińskiej Lung Ching znaleziono substancje aromatyczne uderzająco podobne do zawartych w geranium. Określenie "kwiatowy aromat" zostało zatem potwierdzone naukowo. Olejki eteryczne są bardzo ulotne - ich udział zmniejsza się najszybciej pod wpływem wysokiej temperatury. Dlatego też delikatne zielone herbaty o wysokiej jakości powinno się zaparzać wodą o temperaturze od 60 do 75 stopni. Wyższa temperatura wody powoduje poważny uszczerbek aromatu. Kształtowanie określonego smaku i aromatu to bynajmniej nie wszystkie walory olejków eterycznych - mają one również działanie lecznicze. Ich obecność sprawia, że zielona herbata działa bakteriobójczo, dezynfekuje i pobudza czynności wydzielnicze żołądka.
Garbniki (polifenole)
Również garbniki przyczyniają się w dużym stopniu do charakterystycznego smaku zielonej herbaty. Nadają jej rześkość i cierpkość. Gdy ich proporcjonalny udział jest bardzo duży, herbata może smakować gorzko, przy mniejszej ilości herbata ma kwiatowo-owocowy charakter. W zielonej herbacie, w odróżnieniu od czarnej, garbniki występują w formie niezwiązanej, dlatego też podczas zaparzania niemal całkowicie przechodzą do naparu. Z tego powodu niektóre odmiany zielonej herbaty mają wyraźnie goryczkowy posmak - są bardziej gorzkie od herbat czarnych. Garbniki mają tendencję do łączenia się z zawartym w wodzie wapniem. W efekcie na powierzchni naparu powstaje delikatna, przejrzysta błonka, tym grubsza, im -woda zawiera "więcej wapnia. Błonka ta osadza się z czasem w czajniczku, tworząc osad, zwany przez fachowców patyną. Polifenole - pod taką nazwą figurują bowiem garbniki, są, jak sama nazwa wskazuje (poli - "wiele) związkami bardzo różnorodnymi. Określenie to obejmuje flawanole, kwasy fenolowe, depsydy, flawiny, rubiginy i wiele innych. Lekarze twierdzą, że zielona herbata większość swych leczniczych właściwości zawdzięcza właśnie tej grupie związków. Polifenole zwalczają wirusy i bakterie, obniżają zagrożenie miażdżycą i zawałem serca, przypisuje im się również właściwości przeciwnowotworowe. Im herbata dłużej naciąga, tym więcej garbników przedostaje się do naparu. Związki te równoważą ożywcze działanie herbaty, bowiem hamują działanie kofeiny. Można zatem twierdzić, że herbata krótko zaparzana działa ożywczo, zaś zaparzana dłużej - łagodnie i uspokajająco.
Aminokwasy
Zielona herbata zawiera kilka aminokwasów - najważniejszym z nich jest teamina.
Witaminy, związki mineralne, pierwiastki śladowe
Zawartość witamin, związków mineralnych i pierwiastków śladowych podano za każdym razem dla trzech gramów herbaty: odpowiada to mniej więcej jednej dużej filiżance (0,25 l).
Fluor
Od 0,121 do 0,258 miligramów. Zarówno zielona, jak i czarna herbata uchodzą za najbogatsze źródła fluoru spośród wszystkich pokarmów. Z kolei spośród wszystkich odmian zielonej herbaty najwięcej fluoru występuje w Gunpowder.
Zapotrzebowanie dzienne: jeden miligram.
Oddziaływanie: fluor wzmacnia zęby i kościec i stanowi jednocześnie profilaktykę przeciwpróchniczą, bowiem hamuje wzrost bakterii powodujących powstawanie płytki nazębnej. Badania prowadzone na zwierzętach wykazały, że fluor przyspiesza gojenie się ran. Pierwiastek ten chroni również przed anemią. Zbyt duże dawki tego pierwiastka śladowego są jednak niekorzystne: ponad dziesięć miligramów dziennie może doprowadzić do deformacji kośćca.
Wapń
Od 8,1 do 22,2 miligramów. Dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na wapń wynosi około 800 miligramów, toteż picie zielonej herbaty może stanowić niewielki wkład, nie pokrywając jednak koniecznej ilości.
Oddziaływanie: organizm potrzebuje wapnia, gdyż jest to związek, z którego powstaje tkanka kostna, ponadto potrzebny jest do zachowania właściwej krzepliwości krwi. Wapń wpływa na pobudliwość nerwów i mięśni, jak również na przepuszczalność ścian komórkowych. Niedobór wapnia prowadzi do osteoporozy.
Żelazo
Od 0,312 do 1,14 miligramów.
Dzienne zapotrzebowanie: od 12 do 18 miligramów.
Oddziaływanie: żelazo jest składnikiem czerwonych ciałek krwi w decydujący sposób wpływającym na transport tlenu i oddychanie komórkowe. Do niedoborów żelaza dochodzi najczęściej w wyniku obfitej menstruacji, w czasie ciąży i po dużych utratach krwi.
Potas
Od 28,8 do 84 miligramów.
Zapotrzebowanie dzienne: od trzech do czterech gramów.
Oddziaływanie: potas jest pierwiastkiem bardzo wszechstronnym - wpływa na przekazywanie impulsów nerwowych, na komórkową przemianę materii, na odtruwanie, na wzrost oraz na zaopatrywanie mózgu w tlen. W bogatych w stresujące sytuacje czasach bogata w potas dieta pomaga zachować silne nerwy i odporność psychiczną.
Sód
Od 0,09 do 0,33 miligramów.
Dzienne zapotrzebowanie: od dwu do trzech gramów. Obecność sodu w pokarmach nie jest specjalną zaletą - większość ludzi cierpi raczej na nadmiar zawartego w soli kuchennej sodu. I jest to nadmiar szkodliwy, prowadzi bowiem do nadciśnienia i obrzęków wodnych w naczyniach krwionośnych. Na szczęście stężenie sodu w zielonej herbacie jest tak niskie, że praktycznie można nim nie zaprzątać sobie głowy.
Oddziaływanie: sód oddziałuje na ilość płynów, jakie organizm magazynuje oraz na równowagę kwasowo-zasadową. Pierwiastek ten odgrywa określoną rolę również przy odtruwaniu i trawieniu oraz spełnia istotne funkcje przy aktywizacji enzymów.
Cynk
Na temat ilości cynku w zielonej herbacie brak jest dokładnych danych.
Dzienne zapotrzebowanie: 15 mg.
Oddziaływanie: cynk jest pierwiastkiem dodającym oczom blasku. Aktywizuje rozmaite enzymy biorące udział w przemianie białek i węglowodanów.
Witamina A (karoteny)
W zielonej herbacie występują jedynie znikome ilości witaminy A, mierzone w tysięcznych częściach miligrama - a więc w zakresie mikrogramów.
Dzienne zapotrzebowanie: jeden miligram.
Oddziaływanie: Rozpuszczalna w tłuszczu witamina jest głównym składnikiem czerwieni wzrokowej, czyli rodopsyny. Ponadto chroni śluzówkę płuc i przypisuje się jej właściwość powstrzymywania procesu starzenia się. Prowitaminą (czyli wstępnym stadium) witaminy A jest karoten. Badania naukowe potwierdzają, że ludzi, którzy wieczorem wyglądają zdecydowanie starzej niż rano mają o wiele niższy poziom karotenów niż ludzie wyglądający młodzieńczo.
Witamina B 1
Od 0,12 do 0,21 miligramów.
Dzienne zapotrzebowanie: 1,4 miligrama.
Oddziaływanie: witamina B l wpływa na nerwy, pamięć, wzrost, apetyt i czynności traktu pokarmowego.
Witamina B 2
Od 0,0054 do 0,0231 miligrama.
Dzienne zapotrzebowanie: 0,17 miligramów.
Oddziaływanie: witamina B2 wpływa na przemianę materii w zakresie tłuszczów, białek i węglowodanów, jak również na oddychanie komórkowe i komórkową przemianę materii. Ponadto jest to związek istotny dla oczu, włosów i paznokci.
Witamina C
Od 7 do 15 miligramów. Udział tej witaminy w zielone) herbacie jest prawie tak wysoki, jak w świeżych cytrynach.
Dzienne zapotrzebowanie: 30 miligramów. Z czysto arytmetycznego punktu widzenia kilka filiżanek zielonej herbaty dziennie byłoby w stanie pokryć całkowite zapotrzebowanie organizmu na ten związek. Niejasne jest jednak, ile witaminy C pozostaje w gorącej herbacie po zaparzeniu, jest to bowiem substancja wrażliwa na wysoką temperaturę. Zgodnie z wynikami chińskich badań z niewyjaśnionych do tej pory przyczyn akurat w zielonej herbacie witamina C opiera się rozkładowi pod wpływem działania gorącej wody. Ilość tego związku zmniejsza się jednak sukcesywnie wraz z wiekiem zielonych listków. Po trzyletnim mniej więcej przechowywaniu w herbacie nie ma już ani śladu tej witaminy.
Oddziaływanie: witamina C wzmacnia siły odpornościowe organizmu, wspomagając system immunologiczny przy zwalczaniu bakterii i wirusów. Jest to wszechstronny związek: przyczynia się do odtruwania organizmu, wspiera zabliźnianie się ran, poprawia możliwości wchłaniania żelaza oraz ma udział w tworzeniu i utrzymywaniu prawidłowego funkcjonowania tkanki łącznej oraz kośćca i tkanki chrzestnej. Związek ten odgrywa też istotną rolę przy produkcji hormonów.
Witamina E
Od 0,72 do 2,4 miligramów.
Dzienne zapotrzebowanie: od 15 do 30 miligramów.
Oddziaływanie: witamina E wpływa na ochronę immunologiczną komórek, właściwe ukrwienie, funkcję gruczołów płciowych i przemianę tłuszczów.
Witamina K
Odnośnie wagowej zawartości witaminy K w zielonej herbacie brak jest dokładnych danych.
Dzienne zapotrzebowanie: od 0,02 do 0,05 miligrama.
Oddziaływanie: witamina K oddziałuje na krzepliwość krwi oraz na powstawanie tkanki kostnej.
Uwaga: brak jest, jak do tej pory wyczerpujących badań podających dokładnie dane ilościowe na temat składników zielonej i czarnej herbaty. Niejasne jest też, jaki procent danej substancji zachowany zostaje w gorącym naparze. Stosunkowo małe zainteresowanie naukowego świata tą tematyką jest tym dziwniejsze, że herbata jest przecież napojem, którego na świecie wypija się najwięcej.