Niedawno u Dave’a Palumbo, znanego kulturysty z lat 90. XX wieku (kiedyś masowego potwora), zdiagnozowano raka tarczycy. Zanim przejdziemy dalej, celowo nie będę tu szczegółowo opisywał różnic pomiędzy rodzajami raka tarczycy, gdyż jest to zagadnienie trudne dla osób, które zawodowo nie zajmują się tą dziedziną.
Postaram się przedstawić tylko kluczowe kwestie w sposób uproszczony.
Uwaga: poniższy tekst nie ma zastąpić diagnostyki konsultacji onkologicznej! W tak ważnych sprawach nie polegaj na artykułach publikowanych w sieci, ale na wynikach biopsji, wyników ultrasonografii, badań krwi itd.
Przede wszystkim, według dobrej jakości danych nowotwory tarczycy nie są aż tak częste, mieszczą się dopiero na 11 pozycji. W USA stanowią 15% wszystkich rodzajów raka. O wiele częściej spotyka się np. raka płuca, piersi, prostaty, okrężnicy, nieczerniakowate nowotwory skóry, nowotwory żołądka czy wątroby. Przy tym nowotwory tarczycy nie rokują aż tak źle: na ~567 tys. przypadków w 2018 roku umarło ~41 tys. osób (7,24%). Dla porównania rak płuc zabił w 2018 r. nawet 84,1% osób (w pewnym określonym przedziale czasowym ponad 2 mln przypadków, 1,76 mln zgonów).
https://www.youtube.com/watch?v=-yMWH-sMAro
Film: Palumbo i konsultacje u specjalisty.
To nie znaczy, że jakikolwiek nowotwór można lekceważyć.
Dave Palumbo ma szczęście w nieszczęściu:
- raka zidentyfikowano wcześnie (~1 cm),
- nie stwierdzono wystąpienia przerzutów, a rak brodawkowaty tarczycy lubi dawać przerzuty, np. do płuc,
- nie nacieka, a ten rodzaj raka potrafi naciekać na sąsiadujące tkanki,
- ten rodzaj raka tarczycy rokuje dobrze, w odróżnieniu od np. raka anaplastycznego.
Na podstawie: „Robbins. Patologia” autorstwa V. Kumar, A.K. Abbas, J. C. Aster (wydawnictwo: Edra Urban & Partner).
Ogólnie rak brodawkowaty jest najczęściej spotykanym rakiem tarczycy (85% przypadków). Rzadziej występują: rak pęcherzykowy (5%-15%), anaplastyczny (<5%) i rdzeniasty (5%).
Dave ma szczęście, gdyż np. rak anaplastyczny jest agresywny i zabija blisko 100% osób. Rak brodawkowaty pozwala przeżyć 10 lat nawet 95% pacjentów.
Skąd się bierze rak tarczycy?
Prawdopodobnie mają tu znaczenie czynniki środowiskowe (np. ekspozycja na promieniowanie jonizujące W pierwszych dwóch dekadach życia). Dowodem może być wzrost ilości raków tarczycy wśród dzieci po katastrofie w Czarnobylu. Niedobór jodu w diecie sprzyja pojawieniu się raków pęcherzykowych tarczycy (jednak w społeczeństwach zachodnich ten problem nie odgrywa obecnie większej roli).
Całkiem możliwe, iż duże znaczenie dla powstawania raka tarczycy mają też czynniki genetyczne, a Palumbo miał w rodzinie kilka przypadków raka (np. jego matka zmarła z powodu raka trzustki, ale miała wcześniej nowotwór tarczycy. Z kolei siostra Palumbo cierpi z powodu Choroby Hashimoto, autoimmunologicznej choroby tarczycy).
Wyniki niektórych badań sugerują, iż dieta, otyłość i cukrzyca mają wpływ na powstawanie wielu rodzajów raka, w tym tarczycy.
Czy dieta może zapobiegać rakowi tarczycy?
Tak, ale wpływ jest niewielki, nie wiemy jak istotny. Spośród 37 przeanalizowanych badań w większość prac potwierdzono niewielki, ale dodatni związek raka tarczycy z BMI (indeksem masy ciała) u kobiet i mężczyzn. A przecież stosowanie odpowiedniej diety pozwala kontrolować masę i skład ciała (np. proporcje tkanki tłuszczowej i mięśni).
Wśród określonych składników diety nie stwierdzono spójnego związku ryzyka wystąpienia raka tarczycy ze spożyciem:
- jodu (np. wzbogacona sól)
- ryb
- diet bogatych w warzywa kapustne (kalarepa, kapusta, kalafior, jarmuż, brokuł, brukselka itd.).
Niewielka liczba badań wykazała stały efekt ochronny diet bogatych w warzywa inne niż kapustne. Wśród czynników rozrodczych (ciąża, poród, liczba urodzeń żywych, stosowanie hormonów, regularność cyklu miesiączkowego i stan menopauzy) żaden nie był konsekwentnie powiązany z wyższym ryzykiem wystąpienia raka tarczycy.
Czy cukrzyca może wpływać na powstawanie raka tarczycy?
Tak, istnieją tego typu hipotezy. Czyli kolejny raz naukowcy wskazują, że objadanie się, złe nawyki żywieniowe, mała aktywność fizyczna, powodują nie tylko insulinooporność i cukrzycę, ale także mają duży wpływ na powstawanie raka (nie tylko tarczycy).
Wykazano, iż otyłość ma związek z rakiem: jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, piersi u kobiet po menopauzie, jajnika, endometrium, gruczołu krokowego, nerki, występowania białaczki, szpiczaka mnogiego i niektórych chłoniaków. W krajach rozwiniętych otyłość występuje u ponad 20% populacji, a jednocześnie otyłość zwiększyła ryzyko zachorowania na wymienione nowotwory nawet 3,5-krotnie.
Naukowcy sądzą, że cukrzyca może odgrywać rolę w ryzyku powstawania raka tarczycy ze względu na równoległy wzrost zachorowalności i chorobowości na cukrzycę w Stanach Zjednoczonych, częstsze występowanie zaburzeń tarczycy wśród diabetyków w porównaniu z populacją ogólną, oraz wpływ zaburzeń metabolicznych (np. zespołu metabolicznego), otyłości i cukrzycy na rozwój raka.
W badaniu „NIH-AARP Diet and Health Study” obejmującym 200 556 kobiet i 295 992 mężczyzn w wieku 50–71 lat, w latach 1995–1996 oceniano związek między zgłaszaną samodzielnie cukrzycą a ryzykiem pojawienia się raka tarczycy. W ciągu średnio 10 lat obserwacji zidentyfikowano 585 przypadków raka tarczycy.
Wyniki:
- 9% całej początkowej kohorty zgłosiło historię cukrzycy (7% kobiet, 10% mężczyzn),
- odnotowano 25% wzrost ryzyka pojawienia się raka tarczycy u diabetyków w całej badanej grupie,
- problem najsilniej dotyka chorujące na cukrzycę kobiety - one były narażone na 46% większe ryzyko pojawienia się raka tarczycy,
- ryzyko nie było znacząco podwyższone wśród chorujących na cukrzycę mężczyzn (wzrost o 4%),
- kobiety chore na cukrzycę były narażone na większe o 92% ryzyko pojawienia się raka pęcherzykowego, ale tylko o 25% raka brodawkowatego tarczycy. Czyli cukrzyca znacząco zmniejsza szansę przeżycia, gdyż sprzyja pojawieniu się dużo groźniejszego raka tarczycy.
Cytowane badanie potwierdza hipotezę, że cukrzyca zwiększa ryzyko pojawienia się raka tarczycy.
Jakie opcje ma Dave Palumbo?
Cóż, lekarz zaproponował mu usunięcie części lub całej tarczycy. Sugerował drugie rozwiązanie ze względu na zastosowanie w kolejnym etapie jodu radioaktywnego, który i tak zniszczy tarczycę (jej pozostałości). Najprawdopodobniej Dave do końca życia będzie musiał stosować hormony tarczycy, co nie jest dla niego nowością, bo kulturyści często sięgają nie tylko po hormon wzrostu, insulinę, IGF-1, a nawet beta-mimetyki (substancje, które imitują działanie adrenaliny/noradrenaliny) czy właśnie hormony tarczycy (najczęściej T3, czyli trijodotyroninę, rzadziej T4, czyli tyroksynę i mieszanki T4/T3).
Wbrew obiegowym, błędnym opiniom nie istnieją dane potwierdzające duże rozpowszechnienie niedoczynności tarczycy wśród osób otyłych. Najczęściej w ich przypadku mamy do czynienia z obżarstwem, czyli modelem otyłości prostej (za dużo energii z pożywienia = przyrosty tłuszczu).
Niektóre badania wskazują, iż podwyższone BMI może mieć związek z występowaniem raka tarczycy - nie są to jednak dane najwyższej jakości. Niemniej, choćby z tego względu warto dbać o utrzymanie „zdrowej linii” (niskiego otłuszczenia ustroju). Bezsprzecznie otyłość powiązano z wieloma rodzajami raka, cukrzycą, insulinoopornością, progresją miażdżycy, incydentami sercowo-naczyniowymi, przewlekłym stanem zapalnym, niskim stężeniem testosteronu i podwyższonym stężeniem estrogenów u mężczyzn.
Referencje:
„Robbins. Patologia” autorstwa V. Kumar, A.K. Abbas, J. C. Aster (wydawnictwo: Edra Urban & Partner).
Emily Peterson i in. BMI, Diet and Female Reproductive Factors as Risks for Thyroid Cancer: A Systematic Review https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0029177
Sylwia Grodecka-Gazdecka Związki otyłości z rakiem piersi Katedra i Klinika Onkologii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Briseis Aschebrook-Kilfoy i in. Diabetes and Thyroid Cancer Risk in the National Institutes of Health-AARP Diet and Health Study
Największa ironia losu, to fakt, że najprawdopodobniej jest to wynik obciążenia genetycznego, a nie kariery kulturystycznej. Boli pewnie podwójnie...
Twardy człowiek, skoro potrafi o tym mówić - oby mu się udało.