Podaż soli w diecie jest niezbędna np. przy nasilonej utracie elektrolitów, która następuje u biegaczy oraz innych sportowców podejmujących długotrwały wysiłek (triatlon, kolarstwo, pływanie). U przeciętnego, dobrze odżywionego zawodnika sportów siłowych typowe są braki potasu, a nie sodu. Podaż soli ma znaczenie dla zdrowia, mimo iż ten fakt z niewiadomych względów jest lekceważony, także przez niektórych dietetyków.
Czym grozi wysokie spożycie soli?
Spotkałem się z karygodnymi twierdzeniami, iż spożycie soli nie ma znaczenia dla wywołania nadciśnienia tętniczego. Tymczasem podaż soli ma związek z pojawienieniem się chorób nerek, a one regulują, chociażby, ciśnienie krwi (układ renina-angiotensyna-aldosteron, wydalanie sodu i wody).
Sól ma w przypadku wielu osób wpływ na pojawienie się nadciśnienia tętniczego, a ono niszczy serce oraz nerki. Nadciśnienie tętnicze ma wpływ na obciążenie następcze. Jest to opór, jaki musi przezwyciężyć serce, wyrzucając krew z komór w czasie skurczu. Większy opór wywołuje przebudowę serca, która może być patologiczna.
Wysokie spożycie soli może mieć wywołać dwa negatywne zjawiska: indukować hiperfiltrację i zwiększać ciśnienie kłębuszkowe. Może to być szczególnie ważne u pacjentów w podeszłym wieku, otyłych, chorych na cukrzycę lub rasy czarnej, u których często występuje wrażliwość na sól.
Zmiany w spożyciu soli mogą wpływać na wydalanie białek z moczem u pacjentów z nadciśnieniem pierwotnym lub zaburzeniami funkcji nerek związanymi z cukrzycą, lub innym stanem patologicznym (Komentarz, normalnie ilości białka w moczu nie powinny przekraczać progu 0,15 g dziennie, dlatego spożycie soli może powodować ogólnoustrojowe problemy).
Wysokie spożycie soli może osłabiać działanie leków stosowanych w nadciśnieniu tętniczym oraz niewydolności serca np. inhibitorów konwertazy angiotensyny i antagonistów kanału wapniowego.
W badaniach wykazano bezpośrednio wpływ soli na tkankę nerki, niezależnie od jej zdolności do podwyższania ciśnienia krwi, wywoływania hipertrofii, zwłóknienia oraz zmian w kłębuszkach nerkowych.
Czy warto kontrolować spożycie soli?
Wydaje się, że ograniczenie spożycia sodu jest ważnym środkiem zapobiegawczym i terapeutycznym u pacjentów z przewlekłymi chorobami nerek różnego pochodzenia lub narażonych na zwiększone ryzyko uszkodzenia nerek, wskutek nadciśnienia lub cukrzycy. Od dawna jednym z pierwszych kroków w standardowych procedurach leczenia niewydolności serca jest redukcja czynników ryzyka, edukacja pacjenta i rodziny, a także ograniczenie podaży sodu w diecie.
W pierwszej kolejności leczy się nadciśnienie, cukrzycę i dyslipidemię. Warto pamiętać, iż nadmierne spożycie soli jest powiązane z występowaniem jednego z najgorzej rokujących rodzajów nowotworów, czyli raka żołądka (ponad 1 mln przypadków rocznie, ponad 782 tys. zgonów rocznie).
Referencje:
Boero R. i in. Salt intake and kidney disease. https://europepmc.org/article/med/12113591
Keskin H. i in. Acromegaly and Dyslipidemia https://www.endocrine-abstracts.org/ea/0041/ea0041ep708
Nadciśnienie http://patof.ump.edu.pl/wp-content/uploads/2020/03/NADCI%C5%9ANIENIE-2020-B.-Kupczyk.pdf
