Czy fast food'y i energy drinki mogą zniszczyć wątrobę?

Pewien 39 letni amatorski kulturysta zmarł na raka wątroby. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, iż mężczyzna obwiniał za swoją chorobę „napoje energetyczne i jedzenie czerwonego mięsa”. W czasach swojej przygody z kulturystyką Dean Wharmby często jadł burgery i pizzę, co miało mu pomóc budować masę. Cóż, po krytycznym przyjrzeniu się temu wypadkowi warto się zastanowić, jaka była przyczyna schorzenia.

Czy napoje energetyczne mogły zniszczyć wątrobę?

W literaturze są opisane przypadki uszkodzeń wątroby po „napojach energetycznych”. Zanim pobiegniesz z tą informacją w świat, z triumfalnym „hurra, wiedziałem”, muszę dodać: nie tak szybko! Wspomniany mężczyzna, który doznał ostrej niewydolności wątroby wypijał 3 puszki napoju energetycznego dziennie (kilkaset ml). No dobrze, ale … ten facet dodatkowo wypijał litry piwa. Co tydzień w trakcie weekendu wpadał w ciąg alkoholowy, a robił tak od przynajmniej 15 lat! Przed wylądowaniem w szpitalu wypił jednorazowo 10 piw! Nikt nie powinien mieć wątpliwości, iż regularne wypijanie 5 litrów piwa, mogącego zawierać nawet 240 g etanolu, nie jest bezpieczne dla wątroby. Oczywiście, są tacy co sądzą, iż powodem było nadużywanie witaminy B3 (niacyny), która jest niebezpieczna w dużych dawkach (przekraczających 2 g dziennie).

Inni naukowcy (Abhirami Vivekanandarajah i wsp.) przytoczyli przypadek 22-latki, której wątroba odmówiła posłuszeństwa (doznała ostrego zapalenia wątroby). Tak, znów ten stan spowodowały energy drinki. Tylko wspomniana kobieta wypijała 10 puszek napoju energetycznego dzień w dzień. Nikt nie mówił, że to bezpieczne. I nikt o zdrowych zmysłach nie wypija litrów napojów energetycznych codziennie! Dla porównania podam, iż w literaturze odnotowano śmierć kobiety z powodu nadmiernego picia wody – tak, zwykłej wody bez dodatków. DJ Farrell przytacza przykład kobiety w wieku 64 lat. Wykazywała ona wcześniej wadę zastawki mitralnej, ale ponadto była zdrowa. Wieczorem zanim zmarła wypiła od 30 do 40 szklanek wody (czyli co najmniej 6-8 litrów, a może nawet i 10!). Wpadła w histerię i krzyczała, iż nie wypiła wystarczającej ilości wody. Później wypiła jeszcze trochę wody, zapadła w sen i zmarła. Sześć godzin później przeprowadzono sekcję. Nie stwierdzono zmian w przysadce, nadnerczach, za to 200 ml płynu w opłucnej, a z płuc wydostawał się spieniony różowy płyn. Stwierdzono zmiany w sercu i 800 ml wody w żołądku. Ilość sodu ustalono na podstawie pobranej próbki gałki ocznej (z ciała szklistego; ang. vitreous humour). Okazało się, iż stężenie wynosi 92 mmol/l (a norma wynosi 132-144 mmol/l). Nie stwierdzono odchyleń w zakresie stężeń potasu, mocznika, glukozy, nieznacznie podniesione było stężenie kortyzolu. Jak widać, wystąpiła tu hiponatremia z rozcieńczenia i taka była oficjalna przyczyna śmierci: hiponatremia wywołana zatruciem wodnym.

Co jest bardziej prawdopodobne?

Ojciec Deana Wharmby’ego twierdzi, iż stosował on sterydy anaboliczno-androgenne. W literaturze jest pełno bogato opisanych przypadków nowotworów, gruczolaków, zwłóknień wątroby, żółtaczki wywołanych doustnymi SAA czy prohormonami. Rzadko powodują one konieczność przeszczepienia wątroby. Bezpośrednio lub pośrednio mogą uszkodzić wątrobę 17-alfa alkilowane SAA, np. winstrol, methandrostanolone: metanabol, oxymetholone: anapolon, oral-turinabol, metylowany testosteron, mibolerone, fluoxymesterone: halotestin. Mogą wywołać cholestazę, plamicę wątrobową, włóknienie, gruczolaki oraz nowotwory wątroby (np. raka wątrobowokomórkowego),

Pewien człowiek po kilkunastu latach stosowania sterydów anaboliczno-androgennych w ogromnych dawkach (1.6-1.8 g iniekcyjnych tygodniowo + 400 mg środków doustnych dziennie; były to stanazolol oraz oxymetholone) doczekał się choroby wątroby. […] Badanie ultrasonograficzne wątroby wykazały dwie duże zmiany wątroby (nowotwory): jedna miała 6 cm długości i była ulokowana w lewym płacie, druga 12 cm w prawym płacie. W większej zmianie wykryto krwawienie. A to znaczy, że można mieć poważne problemy zdrowotne, a badania krwi i enzymów pokażą (niemal) okaz zdrowia.

Inne przypadki:

• u kobiety po 3 latach podawania anapolonu rozwinął się nowotwór złośliwy (HCC, Hepatocellular carcinoma, rak wątrobowokomórkowy). Podawano jej 60 mg dziennie przez 3 lata,
• 42 latek po ledwie 100 tabletkach superdrolu dostał żółtaczki, wysypki, stracił 9 kg wagi, jego mocz nabrał ciemnego koloru, wskaźniki wątrobowe mocno przekraczały normę. Poziom bilirubiny wynosił 41.2 mg/dl, a więc 27-krotnie przekroczona została norma (uszkodzenie wątroby). Superdrol uszkadza nerki i wątrobę, niestety ciągle istnieje w obiegu, jest dodawany do szeregu „suplementów” z USA,
• 26-latek stosował przez 4 tygodnie Super DMZ Rx 2.0 (Blackstone Labs), 2 kapsułki dziennie. Po 3 tygodniach ściemniał mu mocz, po czterech wystąpiła żółtaczka cholestatyczna, ALAT/ALT (Aminotransferaza alaninowa) wyniósł 269 (sześciokrotne przekroczenie normy), aspAT/AST (Aminotransferaza asparaginianowa) wyniósł 154 (norma do 45 IU/l), norma dla ALP była przekroczona dwukrotnie (cholestaza),
• 36 latek stosował „Methyl V-Test” firmy Muscle Fortress. Pierwszym objawem była żółtaczka. Doznał poważnych uszkodzeń wątroby oraz lekkiej dysfunkcji nerek.
• kolejny pacjent (21-latek) stosował “Ultra Mass Stack” (dienolone + Phera-Plex). Skutki? Cholestatyczne zapalenie wątroby, powiększenie wątroby, żółtaczka, wymioty przez 6 tygodni oraz świąd,
• kolejny pacjent miał 37 lat, ważył 118 kg przy wzroście 180 cm. Był zawodowym kulturystą. Jego przypadek opisano w roku 2012. Nie żałował sobie farmakologii, stosował m.in. testosteron, trenbolone, 5alpha-androstanediol, winstrol, boldenone, dipropionat methandriolu, anapolon, metanabol, oxandrolone itd. Skutek kuracji? Fatalny. Z prawego płata wątroby pacjenta wycięto nowotwór o wymiarach 6 x 6 x 5 cm!

Jeden z najciekawszych przypadków dotyczy 29 letniego, zawodowego kulturysty, mierzącego 186 cm i ważącego 120 kg. Dane pojawiły się w nowym badaniu opublikowanym 20 maja 2015 roku. 29 latek wylądował w szpitalu, gdyż skarżył się na silny ból w podbrzuszu. Jakie sterydy brał i w jakich dawkach? Długi nandrolone - 400 mg / tydzień, Testosteron mix (sustanon) - 750 mg / tydzień, Metanabol 280-350 mg / tydzień (40-50 mg dziennie), Stanazolol/winstrol - 50 mg dziennie.

Badanie USG wykazało znaczne powiększenie wątroby. Największa zmiana nowotworowa w lewym płacie wątroby miała 9,2 x 9,2 cm. Największa zamiana w prawym płacie wątroby miała długość 22,2 x 16,2 cm! Leczenie? Była to zmiana złośliwa, więc pacjentowi usunięto wątrobę (ważyła ona 8 kg)! 27 miesięcy po przeszczepie mężczyzna jest zdrowy i ... nie bierze już żadnych sterydów.

Ponadto w literaturze można spotkać opisy dotyczące śmierci po stosowaniu:

• noretandrolonu (17-ethyl-17-hydroxy-norandrostenone); Nilevar - noretandrolon jest bliskim krewnym nandrolonu (nortestosteronu),
• metanabolu (methandrostenolone) - znany jest przypadek śmierci 20 latka biorącego metanabol – z powodu zatorowości płucnej,
• metanabolu - 71 latka dostawała 10 mg metanabolu dziennie. Doznała zmętnienia umysłowego oraz żółtaczki. Zapadła w śpiączkę wątrobową, a 86. dnia po przyjęciu do szpitala zmarła,
• fluoxymesteronu (9α-fluoro-11β-hydroxy-17-methyltestosterone) - środek lepiej znany, jako halotestin. Był podawany bardzo poważnie chorej osobie z przerzutami, więc do końca nie wiadomo, w jakim stopniu przyczynił się do wystąpienia niewydolności wątroby (wątroba pacjentki wykazywała rozległe zmiany typowe dla plamicy wątrobowej. Narząd ważył 1640 g). Przyjmuje się, iż u mężczyzn normalna waga wątroby wynosi 968-1860 g, u kobiet: od 603 do 1767 g, tak więc wątroba pacjentki, mimo rozległych zniszczeń, mieściła się jeszcze w normie.

Podsumowanie

Najprawdopodobniej Dean Wharmby zmarł nie przez pizzę, hamburgery, energy drinki, tylko nadużywanie doustnych SAA. Nie wiemy zresztą, czy unikał innych hepatotoksycznych leków, narkotyków i alkoholu. Z pewnością dziennikarzom łatwo jest napisać, iż ktoś zmarł z powodu stosowania „napojów energetycznych” czy „diety bogatej w czerwone mięso”. Jednak wszystko wskazuje na to, iż powodem zniszczenia wątroby mężczyzny były doustne SAA lub prohormony.

Referencje:

Brian Huang, MD, David Kunkel, MD,2,3,4 and Mohamed El Kabany, MD2 „Acute Liver Failure Following One Year of Daily Consumption of a Sugar-Free Energy Drink”

D J Farrell and L Bower „Fatal water intoxication” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1770067/

Abhirami Vivekanandarajah, Shirley Ni,1 and Alain Waked „Acute hepatitis in a woman following excessive ingestion of an energy drink: a case report” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3141691/

W. Kintzen and J. Silny „Peliosis Hepatis after Administration of Fluoxymesterone” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articleshttps://www.drugs.com/pro/methyltestosterone.html

Daniele Crocetti, Andrea Palmieri, Giuseppe Pedullà, Vittorio Pasta, Valerio D’Orazi, and Gian Luca Grazi “Peliosis hepatis: Personal experience and literature review” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4674738/

https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/methandrostenolone#section=Drug-Warning

Molina DK1, DiMaio VJ. “Normal organ weights in men: part II-the brain, lungs, liver, spleen, and kidneys” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22182984

Molina DK1, DiMaio VJ. “Normal Organ Weights in Women: Part II-The Brain, Lungs, Liver, Spleen, and Kidneys” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26108038

Wiad Lek. 1990 Oct 1-15;43(19-20):972-5“Death caused by pulmonary embolism in a body builder”

Edmund m. Wilder “Death due to Liver Failure Following the Use of Methandrostenolone” http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1849648/

Philipp Solbach, Andrej Potthoff,1 Hans-Jürgen Raatschen,2 Bisharah Soudah,3 Ulrich Lehmann,3 Andrea Schneider,1 Michael J. Gebel,1 Michael P. Manns,1 and Arndt Vogel “Testosterone-receptor positive hepatocellular carcinoma in a 29-year old bodybuilder with a history of anabolic androgenic steroid abuse: a case report” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4461943/

Jay R. Hoffman and Nicholas A. Ratamess “Medical Issues Associated with Anabolic Steroid Use: Are They Exaggerated?” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3827559/

J Gastroenterol. 1996 Jun;31(3):450-4. “Hepatocellular carcinoma associated with anabolic steroid therapy: report of a case and review of the Japanese literature”. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8726841

“Severe Cholestasis and Renal Failure Associated with the Use of the Designer Steroid SuperdrolTM (MethasteronTM): A Case Report and Literature Review, John Nasr Æ Jawad Ahmad”.

“Cholestatic Jaundice With the Use of Methylstenbolone and Dymethazine, Designer Steroids Found in Super DMZ Rx 2.0 “Nutritional Supplement” http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4528888/

“Prohormone supplement 3β-hydroxy-5α-androst-1-en-17-one enhances resistance training gains but impairs user health. “ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24381122/

“Development of Hepatocellular Carcinoma Associated with Anabolic Androgenic Steroid Abuse in a Young Bodybuilder: A Case Report “ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3420693/