NIEKTÓRE CECHY OSOBOWOŚCI TRENUJĄCYCH SW
Niniejszy esej prezentuje poglądy na temat różnic w niektórych cechach osobowości (rozpatrywanej w ujęciu teorii cech) osób trenujących sztuki walki. Źródłem tematu były osobiste zainteresowania autorki, która trenuje od około 6 lat jujitsu i sporadycznie judo. Swobodne obserwacje prowadzone przy okazji treningów oraz rozmowy z doświadczonymi instruktorami doprowadziły do wniosku, iż uprawianie sztuk walki może wpływać na osobowość zmieniając natężenie przynajmniej niektórych jej cech. Jednocześnie nieprzychylne opinie o trenujących tego rodzaju dyscypliny, nieuzasadniona obawa przed wybuchami agresji u takich osób wynikająca z nieznajomości problematyki spowodowały potrzebę poruszenia tematu osobowości osób uprawiających tę specyficzną aktywność. W pracy odwoływano się do badań prowadzonych w wśród zawodników judo, karate, a także do badań prowadzonych przez autorkę w ramach seminarium empirycznego. Wiele z przedstawionych w eseju opinii ma jednak charakter zdecydowanie subiektywny zarówno ze względu na zaangażowanie emocjonalne autorki jak i na brak poparcia wniosków badaniami i statystycznymi obliczeniami. Jednak celem eseju było nie tyle udowodnienie konkretnych hipotez, co prezentacja problemu. Z tego też powodu część postawionych pytań pozostało bez jednoznacznych odpowiedzi.
Odrobina teorii, żeby wymogom formalnym stało w się zadość.
Bazę teoretyczną dla niniejszej pracy stanowi podejście do osobowości oparte o teorię cech, koncentrujące się na różnicach pomiędzy ludźmi. Zgodnie ze współczesnym podejściem do koncepcji cech (Strelau, 2000, s. 662) prócz wyposażenia genetycznego na różnice interindywidualne ma wpływ środowisko. Można, zatem spodziewać się, iż ludzie, którzy mają pewne elementy środowiska wspólne (np. podejmują tę samą aktywność ruchową) będą mieć podobne natężenie przynajmniej niektórych cech osobowości. Natężenie tych wybranych cech w założeniu może być inne niż u osób nie podejmujących takiej samej działalności.
Psychologowie sportu podejmują badania osobowości zawodników i zawodniczek różnych dyscyplin, w tym sportów walki (boks, judo, karate). Problemem nadal jednak pozostaje ustalenie, jakimi cechami osobowości ludzie uprawiający sporty walki i sztuki walki różnią się od trenujących inne dyscypliny oraz od nie podejmujących aktywności sportowej. Nie jest łatwo ustalić czy istnieje profil osobowości człowieka trenującego sztuki walki. Niewątpliwie bez przeprowadzania kolejnych badań nie uda się odpowiedzieć na to pytanie.
ODROBINA TEORII ŻEBY FORMALNYM SPRAWĄ STAŁO SIĘ ZADOŚĆ
Ze względu na to, że temat jest obszerny i złożony, analiza w niniejszej pracy ograniczona została do dwóch cech: neurotyzmu (vs. stabilność emocjonalna) oraz ekstrawersji (vs. introwersja), rozumianych zgodnie z definicją Costy i McCrae. Neurotyczność w tym ujęciu obejmuje takie cechy jak lęk, agresywna wrogość, depresja, impulsywność, nadwrażliwość (za: Strelau, 2000, s.553-554). Jest to wymiar określający przystosowanie versus niezrównoważenie emocjonalne, skłonność do doświadczania negatywnych emocji (nie oznacza to zaburzeń psychicznych). Natomiast na ekstrawersję składają się: towarzyskość, serdeczność, asertywność, aktywność, poszukiwanie doznań, pozytywna emocjonalność. Na drugim biegunie tego wymiaru znajduje się introwersja obejmująca między innymi: potrzebę przebywania w samotności, rezerwę w kontaktach społecznych, mały optymizm (za: Strelau, 2000, s.553-554).
Być może długie, ale niezbędne rozróżnienie pomiędzy sportem a sztuką.
Dla osób nie związanych ze środowiskiem sztuk walki rozróżnienie pomiędzy sztuką a sportem walki może wydawać się zaniedbywalne. Dzięki własnemu uczestnictwu w obydwu formach aktywności (judo i jujitsu) miałam możliwość dostrzec istniejące różnice, moim zdaniem ważne szczególnie ze względu na wpływ, jaki to specyficzne środowisko może mieć na cechy osobowości.
Dotychczasowe badania osobowości trenujących sporty walki dotyczą głównie judoków i karateków, dlatego między innymi na nich opierałam swoje hipotezy. Uwzględniłam jednak własną wiedzę dotyczącą rozbieżności pomiędzy sztuką walki, jaką jest jujitsu, a sportem - judo.
Celem nauczania w judo (jak w każdym innym sporcie) jest wykształcenie zawodnika, który będzie technicznie i psychicznie przygotowany do rywalizacji sportowej. W czasie walki liczy się zwycięstwo i jego uzyskaniu jest wszystko podporządkowywane. Mimo historycznych założeń mistrza Jigoro Kano - twórcy tej dyscypliny- walka judo przestała być środkiem do doskonalenia siebie, ale stała się celem samym w sobie (zob.: Kondratowicz, 1991, s.75-76). Judo coraz bardziej zatraca swój dawny charakter sztuki walki, stając się prawie wyłącznie sportem. Z tego względu przyjmuję, iż natężenie cech osobowości u zawodników judo raczej będzie podobne do natężenia u uprawiających inne dyscypliny sportu.
W przypadku karate sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana. Karate w znacznie większym stopniu niż judo jest sztuką i w zasadzie od konkretnego klubu czy sekcji zależy cel kształcenia trenujących - nastawienie na zawody bądź na trening sam w sobie (jak np. sekcja UŁ). Powyższe problemy powodują niejednoznaczności w rozpatrywaniu wyników dotychczasowych badań.
W niniejszym eseju analizowałam wybrane cechy osobowości (neurotyzm i ekstrawersję) osób uprawiających najstarszą japońską sztukę walki - jujitsu. Zajmuję się nią od około sześciu lat, od trzech lat jestem asystentem instruktora w grupie dla dzieci. Swoje wnioski prezentuję, ponieważ moje obserwacje i rozmowy z instruktorami rozmijają się z opiniami osób nie znających tej problematyki.
Komentarze ludzi, którzy sztuki walki znają z telewizji lub czasopism, dotyczące kobiet uczących się walki są niezbyt przychylne. Nawet doświadczony psycholog miał obawy, co do swojego bezpieczeństwa w obecności kobiety uprawiającej jujitsu. Opinie o trenujących mężczyznach są nieco lepsze. Potocznie jednak panuje przekonanie, że u osoby trenującej sztuki walki można spodziewać się impulsywności, wybuchów agresji (cechy składające się na neurotyzm), co z racji posiadanych przez ewentualnego agresora umiejętności może być zagrażające dla otoczenia.
CO DZIEJE SIĘ Z CECHAMI OSOBOWOŚCI PODCZAS TRENINGÓW ?
Każdy człowiek (dziecko, nastolatek, dorosły) wchodząc do grupy ćwiczących w sekcji jujitsu wnosi swoją tak czy inaczej ukształtowaną osobowość. Natężenie jej poszczególnych cech, choć nie mierzone ujawnia się w nowych sytuacjach. O ile początkujący adept posiada pewne niezbędne psychiczne wyposażenie jego aklimatyzacja przebiega łagodnie i sprawnie. W przeciwnym wypadku pozostanie w sekcji wymaga zmiany niektórych cech (może, dlatego tyle osób odchodzi).
Jakie są te pożądane cechy?
1. Wymiar ekstrawersja - introwersja
Jujitsu zawiera techniki, z których większość ćwiczy się w parach. Wiąże się to z bliskim fizycznym kontaktem. Żeby czegoś się nauczyć partner musi „użyczyć swojego ciała". Rezerwa w kontaktach społecznych, potrzeba przebywania w samotności charakterystyczna dla introwertyków (Zawadzki i in., 1998 za: Strelau, 2000, s.554) nie będą ułatwiały współpracy pomiędzy ćwiczącymi. W zasadzie nie można przyzwyczaić się tylko do jednego partnera, ponieważ idea umiejętności obrony przed każdym przeciwnikiem wymusza częste zmiany współćwiczących. Na tym opieram wniosek, że bardzo przydatna jest umiejętności współpracy z ludźmi.
Ogromny zasób technik, jaki dążąc do doskonałości trzeba opanować, wiąże się z koniecznością wielu lat treningów. Niezbędne, zatem wydaje się wysokie natężenie optymizmu, pogody ducha, gdyż na efekty ciężkiej pracy trzeba długo czekać. (Wiele osób rezygnuje z dalszych treningów po 1-2 latach stażu).
Atmosferę treningów niezwykle poprawiają serdeczność, przyjacielskość i poczucie humoru ćwiczących (spośród początkowo obcych sobie osób tworzą się często grupy przyjaciół spotykające się poza salą). W opinii jednego z autorów pozycji dotyczących sztuk walki jujitsu można uprawiać dla zachowania dobrego samopoczucia (Kondratowicz, 1991, s.78).
Na podstawie powyższych informacji można, więc oczekiwać, iż osoby uprawiające sztuki walki będą raczej ekstrawertywne. Jednak w badaniach osób ćwiczących jujitsu oraz karateków, którzy nie uczestniczą w zawodach sportowych (Baczyńska, Biernacka, 2001) różnica w natężeniu ekstrawersji pomiędzy trenującymi sztuki walki a nie uprawiającymi sportów okazała się nieistotna statystycznie (choć osoby trenujące sztuki walki miały wyższe natężenie od nie uprawiających żadnych sportów). Być może, zatem u trenujących sztuki walki wyższe jest natężenie tylko pewnych cech składających się na wymiar ekstrawersji. Niestety polska wersja kwestionariusza wykorzystanego w tym badaniu (NEO-FFI) nie ma wyróżnionych podskal, dlatego na podstawie tego badania nie można stwierdzić, które cechy składowe miały u badanych wyższe natężenie.
2. Wymiar neurotyzm - stabilność emocjonalna
Jujitsu zawiera techniki pozwalające na obronę w realnej sytuacji zagrożenia zdrowia czy życia. Możliwe jest obezwładnienie przeciwnika większego, silniejszego, uzbrojonego w kij czy nóż. Skuteczność poznawanych technik (sprawdzona przez znanych mi instruktorów) pozwala moim zdaniem na podniesienie pewności siebie. Zwiększa się „poczucie świadomego zagrożenia" tzn. wiedza na temat tego, kiedy i w jaki sposób można zostać zaatakowanym, co moim zdaniem wpływa na obniżenie poziomu natężenia lęku. Podczas walk treningowych wykształca się przyzwyczajenie do tego, że czasami otrzymanie ciosu jest nieuniknione, ale nie musi oznaczać przegranej. Pomaga to w poprawieniu poczucia bezpieczeństwa, uniknięcia paniki w sytuacji ataku. Zdaniem Miłkowskiego (1983) „samoobrona zwiększa poczucie pewności siebie, pomaga kontrolować własne emocje, opanowywać gniew, strach". Cechą, której wysokie natężenie uniemożliwia współpracę z partnerami, a zatem i kontynuowanie treningów jest agresywna wrogość (składnik wymiaru neurotyzmu). Absolutnie niedopuszczalne jest by ćwiczący zachowywali się agresywnie. Techniki jujitsu służą tylko do obrony - co instruktorzy wielokrotnie podkreślają podczas zajęć. Większość technik jest nie tylko bardzo bolesna, ale i niebezpieczna. Nieostrożne wykonanie jakiejkolwiek dźwigni może spowodować uszkodzenie stawu - nie ma, więc miejsca na wrogość. Jedną z pierwszych rzeczy, której uczą instruktorzy (zarówno wśród dzieci jak i dorosłych) jest szacunek dla partnera, zwracanie uwagi by nie stała mu się na treningu żadna krzywda, natomiast w przypadku walki realnej pamiętanie o zasadzie obrony koniecznej.
Ponieważ odczuwanie bólu jest nierozłącznie związane z technikami jujitsu, a nauka wiąże się z popełnianiem błędów pożądaną umiejętnością u trenujących jest zdolność panowania nad impulsami (niskie natężenie impulsywności). Jakiekolwiek gwałtowne, niekontrolowane reakcje wobec partnera, który przypadkiem wyrządził krzywdę są nieakceptowane. Szczególnie dzieci są uwrażliwiane na to, że zemsta i tzw. „oddawanie" jest zachowaniem nieprawidłowym.
Zgodnie przedstawionymi wyżej informacjami oczekuje się niższego natężenia neurotyzmu u osób uprawiających sztuki i sporty walki. Wyniki dotychczasowych badań mówią głównie o niskim natężeniu poszczególnych cech wchodzących w skład wymiaru neurotyzmu u trenujących karate i judo. Z badań Weinbergd, Stabourne`a i Jacksona (za: Siek, 1988) wynika, że karatecy mają niskie napięcie nerwowe oraz natężenie lęku, zatem mogą mieć niskie natężenie neurotyzmu. Ponadto są pewni siebie, mają poczucie bezpieczeństwa i cechują się spokojem, co wskazuje na ich stabilność emocjonalną (wymiar przeciwny do neurotyzmu). W tych samych badaniach stwierdzono istotną różnicę pod względem poziomu lęku (mierzonego kwestionariuszem STAI Spielberga) pomiędzy grupą początkującą (3 miesiące treningów) a zaawansowaną (2 lata). Karatecy trenujący dłuższy czas wykazywali niski poziom lęku (Siek, 1988), ponadto mieli mniejsza podejrzliwość, poczucie winy i negatywizmu, co pozwala wnioskować o ich niskim natężeniu neurotyzmu. Karatecy początkujący mieli wyższe natężenie badanych cech, gdyż potrzeba czasu, aby zaznaczył się istotnie wpływ środowiska specyficznego, jakim jest uprawianie sztuk walki.
W badaniu (Poczwardowski, 1993) z zastosowaniem Skali Jawnego Niepokoju wykazano, że zawodnicy judo cechują się niskim poziomem lęku (cechy), przy czym jest on niższy od przeciętnego w populacji. Istotnie wykazano najniższy poziom lęku u judoków o wysokim poziomie sportowym i tak średni wynik w populacji mężczyzn w Polsce wynosi m=41 natomiast judocy uzyskali wyniki: dobrzy zawodnicy m=20.84, średni m=28.75, słabi m=28.60.
Bezpośrednio poziomu neurotyzmu dotyczyły badania prowadzone w SWPS (Baczyńska, Biernacka, 2001). Wykazano w nich niższe istotnie niższe natężenie neurotyzmu u osób trenujących sztuki walki.
CZY TRZEBA BAĆ SIĘ LUDZI TRENUJĄCYCH SW ?
Podczas własnych treningów, a także podczas prowadzenia zajęć obserwuję ludzi. Obserwacje oraz wnioski zaprezentowane w poprzednich rozdziałach doprowadziły mnie do wniosku, że u podejmujących naukę sztuk walki, którzy nie wykazywali pożądanego natężenia omawianych cech (ekstrawersji i neurotyzmu) następują w tym zakresie zmiany.
Przeobrażenia cech osobowości są szczególnie widoczne w przypadku dzieci, które dojrzewają do bycia w grupie i do ścisłej współpracy z innymi. Być może podobne zmiany dokonałyby się w innej grupie, jednak wyraźnie widać jak zmieniają się ich reakcje w konkretnych sytuacjach treningowych. Należy zaznaczyć, że nie wymaga się bezwzględnie od ćwiczących pracy nad sobą. Proces ten dokonuje się powoli, stopniowo. Zazwyczaj ludzie, którzy nie akceptują zasad współdziałania w grupie, sami rezygnują z dalszych treningów. Ponadto moim zdaniem większe znaczenie dla osiągnięcia komfortu we współpracy ma odpowiednie (niskie) natężenie neurotyzmu. Można trenować nie będąc towarzyskim, otwartym, rozmownym. Natomiast człowiek, który czyni innym krzywdę, nie dba o zdrowie partnera, reaguje gwałtownie zamiast panować nad swoimi emocjami, nie zostanie nigdy zaakceptowany w środowisku ludzi trenujących i prędzej czy później będzie musiał odejść.
Niewątpliwie dla bardziej jednoznacznego wyjaśnienia jak treningi wpływają na zmianę natężenia poszczególnych cech osobowości konieczne byłoby przeprowadzenie badań podłużnych. Warto porównać, z jakim natężeniem określonej cechy dana osoba rozpoczyna treningi i jakie jest natężenie tej samej cechy po kilku latach treningów.
Przy obecnym stanie wiedzy jestem przekonana, że specyficzne środowisko jakim jest sekcja sztuk walki wpływa pozytywnie przynajmniej na niektóre cechy osobowości osób uprawiających jujitsu. Ludzie, którzy potrafią się bronić, zdają sobie sprawę ze swoich umiejętności i wiedzą, że krzywdę drugiemu człowiekowi można wyrządzić tylko w sytuacji wyższej konieczności.
No to już cały tekst, troche dużo wiem, mam nadzieje że sie podobał, jako że na forum sa osoby co napewno sie będą pluły o cos tam to ZAZNACZAM GRUBO że to nei ja go pisałem a tylko miałem w pliku tekstowym na moim kompie.
Pozdrawiam
Champion
https://bundles.sfd.pl/../../buziaki/29.gif[/img]SFD FIGHT CLUB SFD FIGHT CLUB SFD FIGHT CLUB
SFD JIU-JITSU TEAMSFD JIU-JITSU TEAMSFD JIU-JITSU TEAM[img]../../buziaki/28.gif" alt="" />
Każdy styl walki jest tylko tak dobry jak człowiek który go trenuje
Zrób sobie badanie krwi i kału-żebyś wiedział czy trening masz w krwi czy w dupie
SERCE,UMYSŁ,SIŁA...TRI FORCE
human at sight,monster at heart