Stadion Dziesięciolecia
Stadion Dziesięciolecia (pełna nazwa Stadion Dziesięciolecia Manifestu Lipcowego, oficjalny skrót Stadion X-lecia) - zdewastowany wielofunkcyjny stadion sportowy (piłkarski i lekkoatletyczny) w Warszawie, zlokalizowany na prawym brzegu Wisły, na Kamionku (główne wejście znajduje się od strony Ronda Waszyngtona), stanowiący własność Skarbu Państwa (w zarządzie Centralnego Ośrodka Sportu), od 1989 do 30 września 2007 wykorzystywany do celów handlowych i zagospodarowany, jako największy bazar Europy (Jarmark Europa).
Wstępna koncepcja budowy nowego obiektu sportowego w Warszawie pojawiła się na początku lat 50. XX wieku. W 1953 Stowarzyszenie Architektów Polskich zorganizowało konkurs na "stadion olimpijski" dla stolicy. Wygrał go zespół architektów pod przewodnictwem profesora Jerzego Hryniewieckiego, w skład którego wchodzili również Zbigniew Ihnatowicz i Jerzy Sołtan. W czerwcu 1954 podjęto decyzję o powierzeniu Warszawie organizacji V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955, co znacznie przyspieszyło prace (Stadion X-lecia miał stać się bowiem główną areną imprezy). Roboty budowlane rozpoczęły się w sierpniu 1954, a kierował nimi sam naczelny architekt (w skład jego zespołu weszli ponadto m.in. Marek Leykam, Czesław Rajewski i Konstanty Jankowski). Do usypania korony obiektu wraz z wałem pod przyszłe trybuny użyto gruzów zabudowy Warszawy, zniszczonej podczas Powstania Warszawskiego oraz w pierwszych latach powojennych. Teren, na którym stanął stadion położony pomiędzy Saską Kępą a Starą Pragą, w okresie międzywojennym został częściowo przekształcony w Port Praski - naprzeciwko tunelu pod stacją PKP Warszawa Stadion przy ul. Sokolej zachował się fragment bramy śluzowej kanału, który biegł pod Aleją Zieleniecką do Jeziora Kamionkowskiego. Oprócz tego jeszcze po wojnie teren stadionu pokrywała nieliczna podmiejska zabudowa drewniana.
Oficjalnie otwarcie Stadionu Dziesięciolecia miało miejsce w dniu najważniejszego święta narodowego Polski Ludowej - 22 lipca 1955, a więc w 11 rocznicę Manifestu Lipcowego, za to po zaledwie 11 miesiącach budowy (rekord w skali świata, jeśli chodzi o obiekt tej wielkości). Tuż po - zorganizowanej z wielką pompą - uroczystej gali w stylu ludowym rozegrano inaugurujące obiekt zawody sportowe, których głównym punktem był towarzyski mecz piłkarski pomiędzy reprezentacjami miast: Warszawy i Stalinogrodu, zakończony rezultatem 1:2 dla gości.
Docelowo stadion miał stać się obiektem typu olimpijskiego. Od samego początku arena posiadała pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej, okalane przez 8-torową bieżnię lekkoatletyczną o długości 400 metrów. Trybuny odkryte ze stałymi ławami drewnianymi zgodnie z projektem mieściły 71 008 osób, choć w czasach największych imprez masowych zasiadało na nich prawie 100 000 widzów. W okolicach stadionu zlokalizowano parking samochodowy na 900 pojazdów, boisko treningowe, niewielką halę treningową, park wypoczynkowy, a także nieistniejący dziś budynek dla reporterów.
Wkrótce po otwarciu przejął on od Stadionu Wojska Polskiego rolę reprezentacyjnego obiektu sportowego stolicy. Do końca epoki PRL odbywały się na nim najważniejsze imprezy sportowe w kraju, m.in. spotkania międzypaństwowe piłkarskiej reprezentacji Polski, finały piłkarskiego Pucharu Polski, Derby Warszawy, mistrzostwa Polski w lekkoatletyce, czy finisze Wyścigu Pokoju. Stadion X-lecia był także wykorzystywany do celów kulturalnych i propagandowych. Organizowano tutaj: koncerty, masówki, dożynki i uroczyste obchody ważnych dla władz socjalistycznej Polski rocznic. Do najtragiczniejszego zdarzenia w dziejach obiektu doszło 8 września 1968, w czasie trwania ogólnokrajowych dożynek, gdy to w proteście przeciwko agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację samospalenia na trybunach dokonał Ryszard Siwiec.
źródło:
www.wikipedia.pl