Miód jest produktem spożywczym wytwarzanym oraz przechowywanym przez pszczoły w plastrach uli. Z definicji, miód jest produktem czystym, do którego nie dodano żadnej substancji obcej.[1,4] Produkt ten jest bogatym źródłem głównie węglowodanów, jednakże poza nimi zawiera również związki fenolowe, kwas askorbinowy (średnio 25 mg/kg [6]), α-tokoferol, karotenoidy (~0,05 mg/kg [6]), enzymy (oksydaza glukozy, katalaza, lizozym, ~5 mg/kg [6]), kwasy aromatyczne (~160 mg/kg [6]), wolne aminokwasy (~1,8 mg/kg) i białka (~5 mg/kg [6]) [1,6]. Sto gram miodu pszczelego dostarcza średnio 330 kcal [9]. Z flawonoidów (średnio 9 mg/kg [6]) można oznaczyć takie jak: pinobanksynę, pinocembrynę, kwercetynę, chryzynę, galanginę, luteolinę oraz kemferol[11]. Z kwasów fenolowych (średnio 20 mg/kg)[6] będą to kwas: chlorogenowy, kawowy i ferulowy jako dominujące w Polsce. W publikacjach zagranicznych można znaleźć wzmianki o wykryciu innych kwasów jak np. elagowego [12]. Należa jednak pamiętać, iż ilościowo może to się w dużym stopniu różnić w zależności od miodu, tak, że w innych będzie można oznaczyć inne flawonoidy, jak np. apigeninę, hesperytynę, rodzaje kwasów fenolowych itp.[11,12].
Bardzo ważnymi związkami są związki fenolowe ze względu na duży potencjał antyutleniający. Związki te należą do metabolitów wtórnych roślin, to znaczy iż powstają one podczas podstawowych przemian biochemicznych (np. cykl kwasu cytrynowego, fotosynteza) zachodzących w roślinie jako metabolity uboczne, o specjalnych właściwościach przez nie pełniących [2]. Ze względu na to, iż miody dzielone są na spadziowe czy kwiatowe, a te kolejne na miody w zależności od kwiatów z jakich został pobrany pyłek kwiatowy[3], zawartość związków czynnych oraz skład chemiczny będzie różny [1,4]. Największą ich ilość, wykazują miody ciemne, w miodach jasnych, aktywność i zawartość zw. fenolowych jest najmniejsza [4,6]. Z tego względu miody ciemne są bardziej wartościowe żywieniowo, od miodów jasnych [3,5]. Analiza statystyczna dowodzi, iż właściwości antyoksydacyjne są ściśle skorelowane z zawartością zw. fenolowych [4]. Miody ciemne zawierają również więcej popiołu [3,5].
Właściwości jakie posiadają miody, tj. przeciwbakteryjne, przeciwzapalne dzięki wysokiej osmolarności, kwasowości i zawartości nadtlenku wodoru[4] są wykorzystywane w leczeniu przeziębień, ranach skóry, problemach żołądkowych[4]. Charakter przeciwutleniający związków chemicznych w miodzie pozwala wykorzystywać go w leczeniu i/lub zapobieganiu chorób związanych z stresem oksydacyjnym (np. rak, miażdżyca, zakażenia) [4,6]. W literaturze można odnaleźć badania przeprowadzone na zwierzętach, ludziach oraz badania in vitro wykazujące pozytywny wpływ miodu na: układ czerwonokrwinkowy, immunologiczny, sercowo-naczyniowy, oddechowy, przemianę węglowodanów i lipidów oraz na pracę nerek i wątroby[7,9].
Przeciwwskazaniem dla spożycia miodu jest alergia, która najczęściej spowodowana jest alergią na pyłek roślinny, składniki żywności oraz jad pszczeli/jad osy. W mniejszym stopniu reakcję alergiczną mogą powodować pleśnie/rdza roślin, drożdże oraz wydzieliny owadów ssących. Nadmierna reakcja układu odpornościowego występuje bardzo rzadko, a objawia się ona problemami ze strony układu pokarmowego, oddechowego, skóry, obrzęk naczyniowy, stan zapalny błon śluzowych nosa i spojówek a także bóle głowy[8].
Zawartość związków antyutleniających zależy od źródła substratów, obszaru geograficznego, klimatu, sposobu zbioru, przetwarzania, magazynowania i obrotu [1,4]. Jednakże źródło miodu ma tutaj największy wpływ[1,4,11]. Związki labilne, jak związki fenolowe, α-tokoferol, kwas L-askorbinowy, karoteny mogą ulegać zmianie, spadkowi przy nieodpowiednim zbiorze, przechowywaniu, przetwarzaniu, spożywaniu. Kwestią sporu jest wpływ reakcji Maillarda zachodzących przy ogrzewaniu, gdyż ich produkty wykazują różne właściwości, w tym niektóre przeciwutleniające[10].
Na podstawie badań miodów polskich (A.Wilczyńska 2010), największą zawartość związków fenolowych stwierdza się w miodach ciemnych (z wrzosu, gryczane, spadziowe,). Zdolność zmiatania wolnych rodników, mierzona rodnikiem DPPH* oraz aktywność antyoksydacyjna mierzona reakcją ABTS* była większa w miodach ciemnych, w porównaniu z jasnymi. Korelację pozytywną stwierdzono między wskaźnikiem DPPH* a ABTS*. Najmniejsze wartości wyników uzyskał miód akacjowy.
Na podstawie literatury można stwierdzić iż miód pszczeli jest wartościowych produktem spożywczym o dużych walorach organoleptycznych. Z pozytywnymi wynikami spotkać można jego zastosowanie przy wielu schorzeniach oraz w preferencji wielu chorób jak np. miażdżyca, otyłość. Duże ilości składników nieodżywczych o właściwościach zdrowotnych oraz duża biodostępność tych składników jak również substancji odżywczych sprawia, iż miód z powodzeniem może być polecany ludziom starszym, dzieciom oraz ludziom z problemami ze strony układu pokarmowego[9]. Zawartość popiołu oraz innych związków nieodżywczych różni się w zależności od różnych czynników, głównie źródła miodu. Ilość ta jest wyższa w miodach ciemnych, dlatego przewyższają wartością żywieniową miody jasne. Duża różnorodność roślinna oraz czynniki środowiskowe wpływające na jakość miodów, zbyt niska ilość badań uniemożliwiają przeprowadzenia metaanalizy badań odnoszących się do analizy miodów względem ich typów.
1. M. Kran, K. Marković, G. Sarić, B. Skoko, M. Hruskar, N. Vahcić. Antioxidant Activities and Total Phenolics of Acacia Honey. Czech J. Food Sci. Vol. 27, 2009, Special Issue. Faculty of Food Technology and Biotechnology, University of Zagreb, 10 000 Zagreb, Croatia.
2. Stanisław Kohlmunzer. 1997. Farmakognozja. Wydanie Lekarskie PZWL.
3. Bromatologia. H. Gertig. DOKOŃCZYĆ
4. Aleksandra Wilczyńska. Phenolic content and antioxidant activity of different types of polish honey – a short report. Pol. J. Food Nutr. Sci. 2010, Vol. 60, No. 4, pp. 309-313.
5. Chemia Żywności Sikorski DOKOŃCZYĆ
6. Elżbieta Hołderna-Kędzia, Bogdan Kędzia. Badania nad przeciwutleniającymi właściwościami miodu pszczelego. ACTA AGROBOTANICA. Vol. 59, z. 1 – 2006. s. 265-269.
7. Bogdan Kędzie, Elżbieta Hołderna-Kędzia. Wpływ miodu na przemiany metaboliczne u ludzi. Borgis – Postępy Fitoterapii 3/2006, s.145-154.
8. Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia. Alergenne działanie miodu pszczelego. ACTA AGROBOTANICA. Vol. 59, z.1-2006. s.257-263.
9. Bogdan Kędzia, Elżbieta Hołderna-Kędzia. Produkty pszczele w żywieniu i suplementacja diety. Borgis – Postępy Fitoterapii 4/2006, s.213-222.
10. Anna Michalska, Henryk Zieliński. Produkty reakcji Maillarda w żywności. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2007, 2 (51), 5-16.
11. Gheldof N., Wang X.-H., Engeseth N.J. (2002): Identification and quantification of antioxidant omponents of honeys from various floral sources. Journal of Agrucultural and Food Chemistry, 50: 5870-5877.
Zmieniony przez - Skalar. w dniu 2011-12-29 19:33:08