Nadciśnienie tętnicze jest jedną z poważniejszych chorób współczesnego świata, która nagminnie jest ignorowana. Większość ludzi nie wie nawet, jak poważne może mieć konsekwencje zdrowotne. Ogólnie ok. 25% populacji ma ciśnienie wyższe niż 140/90, jednak trzeba pamiętać o tym, iż osoby narażone na szczególne ryzyko (np. diabetycy) powinny utrzymywać niższe ciśnienie krwi.
Tutaj nie ma żartów
Nieleczone nadciśnienie tętnicze powoduje przyspieszenie procesu miażdżycowego, chorobę niedokrwienną serca, niewydolność serca i udary. Szacuje się, że 50% z tej grupy pacjentów umiera z powodu choroby niedokrwiennej serca lub niewydolności serca, a 30% z powodu udaru. U 5% chorych występuje nadciśnienie złośliwe.
Ogólnie, nadciśnienie może powodować uszkodzenia nerek oraz serca. Częstym powodem nadciśnienia u kulturystów jest sięganie po sterydy anaboliczno-androgenne, szczególnie te silnie aromatyzujące (testosteron, metanabol). Silny wpływ na remodelling serca i różnorakie zmiany może mieć hormon wzrostu, IGF-1 i/lub sięganie po substancje, które powodują wyrzut hormonu wzrostu (modne peptydy).
Częstość występowania złośliwego nadciśnienia tętniczego w populacji ogólnej jest niska. W ciągu pięćdziesięciu lat obserwacji, dotyczących nadciśnienia złośliwego w Birmingham w Wielkiej Brytanii, odnotowano około 1–2 nowych przypadków na 100 000 mieszkańców rocznie.
Czym jest złośliwe nadciśnienie tętnicze i do czego prowadzi?
Złośliwe nadciśnienie tętnicze jest chorobą charakteryzującą się wyraźnym wzrostem ciśnienia krwi (skurczowe > 180–190 mmHg i rozkurczowe > 120–130 mmHg), retinopatią nadciśnieniową III–IV stopnia i nieprawidłową czynnością nerek.
Często towarzyszą jej:
- przewlekłe powikłania w małych naczyniach krwionośnych (mikroangiopatia)
- niedokrwistość hemolityczna, charakteryzująca się obecnością we krwi różnokształtnych fragmentów krwinek czerwonych (schistocyty)
- podwyższenie stężenia dehydrogenazy mleczanowej (LDH). Zwykle takie objawy występują przy zawale, chorobach płuc, wątroby, krwinek czerwonych, nerek, niedokrwieniu i zawałach jelit, zaawansowanych nowotworach (np. guzach złośliwych) itd.
- wysoka liczba retikulocytów
- encefalopatia nadciśnieniowa prowadząca do zagrażającego życiu obrzęku mózgu
- obniżona ilość płytek krwi
- może występować białkomocz i krwiomocz (mikro- lub makrohematuria).
Wpływ na narządy
Złośliwe nadciśnienie względnie szybko owocuje zmianami w różnych narządach, prowadząc na przykład do lewostronnej niewydolności serca lub encefalopatii nadciśnieniowej. W diagnostyce stosuje się elektrokardiogram (EKG), prześwietlenie klatki piersiowej (RTG), echokardiografię (USG serca) lub np. obrazowe badania mózgu.
Prawdopodobnie większość gigantów kulturystyki cierpi z powodu zmian w lewej komorze serca oraz nerkach. Wystarczy posłuchać, jakie problemy ze złapaniem oddechu miał jeden z najlepszych kulturystów lat 90. XX wieku, legendarny, niekoronowany Mr. Olympia Nasser el Sonbaty. Po prostu serce i nerki nie były projektowane do utrzymania 130-150 kg „potwora”.
Waga a ryzyko śmierci u kulturystów
Wielu kulturystów twierdzi, iż uniknęło śmierci, bo zrezygnowali z utrzymania nadmiarowej masy (np. Dave Palumbo). Były też bardziej drastyczne przykłady zawodników, którzy doprowadzili się do utraty nerki (lekarze musieli ją usunąć). Z powodów zdrowotnych z udziału w zawodach wycofali się np. Sven Karlsen, zresztą wskutek wieloletniego stosowania farmakologii stracił on nerkę, 972 razy był poddawany dializie i doczekał się na przeszczep tego narządu.
Mike Morris zawodnik NPC (1990-1997) także wycofał się z rywalizacji W 2005 r. z powodu problemów z nerkami. Flex Wheeler startował w NPC od 1989 do 1992 r. Był jednym z najlepszych zawodników IFBB od 1993 do 2000 r. (17 razy pierwsze miejsce). Był drugi na Mr. Olympia (1993, 1998, 1999). Doznał niewydolności nerek i wycofał się w 2000 r. w wieku 35 lat. Miał przeszczep nerki w 2003 r. Problemy z nerkami miał też Tom Prince (zawodnik startujący w NPC i IFBB) oraz Don Long. Miał dwa przeszczepy nerek i na krótko wrócił do rywalizacji w kulturystyce.
Według obecnej wiedzy medycznej terapia polegająca na przeszczepieniu nerki jest kosztowna, ryzykowna, a pacjent jest skazany na stosowanie różnorakich leków przez długie lata (które też mają mniej lub bardziej nasilone skutki uboczne). Istnieją tu różnorakie problemy ze zgodnością tkankową, z terapią immunosupresyjną (powodującą nowotwory), z odrzucaniem przeszczepu lub z odnawianiem się chorób, które występowały u pacjenta przed przeszczepem nerki.
Ogólnie może się okazać, iż przeszczep nerki nic danej osobie nie dał (może mieć wyniszczone także inne narządy i o tym nie wiedzieć, a przeszczepianie jednocześnie 2-3 narządów jest dużo bardziej skomplikowane).
Złośliwe nadciśnienie tętnicze a sterydy anaboliczno-androgenne
U pewnego 37-latka cierpiącego od 10 lat na nadciśnienie tętnicze, pojawiło się wspomniane schorzenie. Regularnie uprawiał kulturystykę, przyjmował domięśniowo sterydy anaboliczne (testosteron i stanozolol), hormon wzrostu. Odwiedził oddział ratunkowy z powodu oznak i objawów ogólnego złego samopoczucia, nudności, bólu głowy i niewyraźnego widzenia, które utrzymywały się przez tydzień.
U mężczyzny pojawiły się:
- ciśnienie krwi (250/180 mmHg)
- niewydolność nerek (nieprawidłowe stężeniemocznika - ponad 12-krotne przekroczenie normy i patologiczne stężenie kreatyniny - prawie 20-krotne przekroczenie normy)
- niedokrwistość (zbyt niska hemoglobina, hematokryt) i zbyt mała ilość płytek krwi
Pomimo dożylnego leczenia hipotensyjnego (labetalol i azotany), ciśnienie tętnicze pacjenta pozostawało wysokie. Jego stan ustabilizował się dopiero na oddziale intensywnej terapii.
Niestety problem nadciśnienia jest powszechny i to nie tylko u kulturystów. Znam przypadki osób, które mimo terapii hipotensyjnej sięgają po sterydy anaboliczno-androgenne i to w kolosalnych dawkach, rzędu 1 g testosteronu tygodniowo. Kiedyś do takich ilości przyznał się Dorian Yates.
Rokowania przy złośliwym nadciśnieniu
Kiedyś umierało nawet 80% pacjentów ze złośliwym nadciśnieniem tętniczym w okresie najbliższych 2 lat. Pochodzenie etniczne ma znaczący wpływ na przeżycie pacjentów ze złośliwym nadciśnieniem tętniczym.
Mężczyźni pochodzenia afrykańsko-karaibskiego mieli gorsze rokowanie, co prawdopodobnie odzwierciedlało cięższe zaburzenia czynności nerek i wyższe ciśnienie tętnicze w chwili przyjęcia i obserwacji. Skuteczna i tolerowana terapia lekami hipotensyjnymi spowodowała znaczną poprawę tego rokowania, ale ryzyko wystąpienia niewydolności nerek i różnych powikłań sercowo-naczyniowych jest nadal znaczne.
Ogólnie, sytuacja pacjentów ze złośliwym nadciśnieniem tętniczym uległa znacznej poprawie. W 1977 r. umierało 68% z nich, a w latach 1997-2006 tylko 9%. Jednak nawet obecnie zdarza się, iż mimo leczenia hipotensyjnego umiera 25% pacjentów ze złośliwym nadciśnieniem tętniczym.
Podsumowanie
Złośliwe nadciśnienie tętnicze jest rzadkim powikłaniem, które niestety może dotknąć np. kulturystów.
Ogólnie osoby sięgające po sterydy anaboliczno-androgenne powinny często i dogłębnie badać krew, mocz, stan nerek oraz serca. Te ostatnie narządy mają duże rezerwy czynnościowe, ale utrzymywane nadciśnienie tętnicze po prostu je zabija. Szacuje się, że główną przyczyną śmierci kulturystów jest silne odwadnianie się, wpływ farmakologii na serce, nerki i wątrobę oraz sięganie po leki przeciwbólowe (np. opioidowe) oraz narkotyki. Z samej swojej natury utrzymywanie nadmiarowej masy ciała kiepsko rokuje i te osoby zwykle nie żyją tyle lat, na ile pozwala ich genetyka oraz środowisko
Referencje:
Enoc Merino Garcíaa Kidney damage due to the use of anabolic androgenic steroids and practice of bodybuilding https://www.revistanefrologia.com/en-kidney-damage-due-use-anabolic-articulo-S2013251417302146
Kathleen Deska PAGANA, Timothy J. PAGANA „Testy laboratoryjne i badania diagnostyczne w medycynie”
„Robbins. Patologia” autorstwa V. Kumar, A.K. Abbas, J. C. Aster (wydawnictwo: Edra Urban & Partner).
https://ironmind.com/news/Update-from-Svend-Karlsen-Norways-Strongest-Man-Viking-Power-Challenge-iA-Life-in-Poweri-
Alena Shantsila i in. Malignant Hypertension Revisited—Does This Still Exist? https://academic.oup.com/ajh/article/30/6/543/2990207?login=true
