Czy probiotyki mogą poprawić jakość snu?

W niektórych badaniach naukowych, zwłaszcza klinicznych, wyniki drugorzędowe mogą być równie ważne, jak pierwszorzędowe. W ostatnim badaniu klinicznym, przeprowadzonym pod moim kierownictwem w poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego, głównym celem badawczym było sprawdzenie, czy probiotyki mogą wpływać na układ endokannabinoidowy. Mimo że na tej płaszczyźnie nie odnotowano istotnych zmian, to pewne ciekawe obserwacje poczyniono w zakresie wyników hipotez pobocznych.

1. Charakterystyka układu endokannabinoidowego
2. Mikrobiota jelitowa a ECS
3. Opis badania
4. Wyniki eksperymentu przeprowadzonego na AWF w Poznaniu
5. Wyniki badania

Charakterystyka układu endokannabinoidowego

Układ endokannabinoidowy (ECS) odgrywa kluczową rolę w modulowaniu różnych procesów fizjologicznych, takich jak percepcja bólu, nastrój i odpowiedzi immunologiczne. Działa on głównie poprzez bioaktywne lipidy, takie jak anandamid (AEA) i 2-arachidonoiloglicerol (2-AG), które oddziałują z receptorami kannabinoidowymi CB1 i CB2.

Receptory CB1 znajdują się głównie w układzie nerwowym, gdzie wpływają na percepcję bólu, nastrój i apetyt. Receptory CB2 natomiast występują głównie na komórkach układu immunologicznego, odgrywając ważną rolę w modulowaniu odpowiedzi zapalnych. Ważnym elementem ECS jest również enzym hydrolaza amidów kwasów tłuszczowych (FAAH), który rozkłada anandamid i wpływa na to, jak długo może on działać.

Endokannabinoidy różnią się od klasycznych neuroprzekaźników tym, że nie są przechowywane, lecz ich synteza odbywa się na żądanie. Synteza ta jest wyzwalana przez warunki niekorzystne dla organizmu, stres zarówno fizyczny, jak i psychiczny, a także nagły oraz przewlekły. Endokannabinoidy działają w sposób specyficzny, ponieważ przesyłają sygnały wstecznie, co pozwala im modulować uwalnianie innych neuroprzekaźników. Z czasem synteza kannabinoidów oraz ich metabolizm mogą ulec dysfunkcjom. Według niektórych hipotez zjawisko to może być związane z migrenami, syndromem jelita drażliwego, czy fibromialgii.

Mikrobiota jelitowa a ECS

Mikroorganizmy bytujące w przewodzie pokarmowym nie tylko odpowiadają za prawidłowe trawienie i ochronę przed patogenami, ale mogą też modulować odpowiedzi zapalne, co wpływa na funkcje układów zarówno nerwowego, jak i odpornościowego. Mikrobiotę jelitową intensywnie bada się obecnie w kontekście chorób cywilizacyjnych oraz procesów starzenia się. Pionierskie badania naukowe sugerują, że mikrobiota jelitowa może wpływać na funkcjonowanie ECS, jednak publikacji z badań z udziałem ludzi cały czas brakuje.  Większość dotychczasowej wiedzy w tym zakresie pochodzi z badań na zwierzętach oraz na tkankach.

Opis badania

Punktem wspólnym dla regulacji aktywności ECS oraz różnorodności i obfitości prozdrowotnego mikrobiomu jelitowego jest aktywność fizyczna. Regularne ćwiczenia fizyczne również mogą wpływać na poziom endokannabinoidów i korzystnie modyfikować skład mikrobioty jelitowej. Nadmierne obciążenie organizmu wywoływać może jednak odwrotne do oczekiwanych skutki.

Do udziału w badaniu zostały zaproszone tancerki. Grupę tą wybrano ze względu na specyficzne warunki, w jakich funkcjonują (średnio 16h ćwiczeń w tygodniu), które narażają je na wysoki poziom stresu zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Intensywne treningi wymagają wydolności fizycznej, długie godziny ćwiczeń choreografii wymagają dobrej pamięci, natomiast presja związana z występami sprawia, że tancerki mogą być narażone na stres związany z subiektywną oceną. Częste narażenie na urazy, ciągłe dążenie do doskonałości oraz konieczność radzenia sobie z bólem fizycznym i psychicznym czyni tę grupę szczególnie interesującą z punktu widzenia naukowego.

Polecamy również: Witamina D kontra rak skóry - jak skuteczna może być witamina D?

W badaniu poznańskiego zespołu skupiono się na ocenie wpływu terapii probiotycznej na markery ECS oraz na odczuwanie bólu, jakość snu i poziom zmęczenia u tancerzy. Badanie przeprowadzono w sposób podwójnie zaślepiony, co oznacza, że ani uczestnicy, ani badacze nie wiedzieli, kto otrzymuje probiotyk, a kto placebo.

Grupa probiotyczna przez 12 tygodni przyjmowała suplement zawierający szczepy Lactobacillus helveticus Rosell-52 i Bifidobacterium longum Rosell-17, natomiast grupa kontrolna otrzymywała placebo. Po 12 tygodniach przeprowadzono analizę próbek krwi, aby zmierzyć poziomy receptorów CB2 oraz enzymu FAAH.

Wyniki eksperymentu przeprowadzonego na AWF w Poznaniu

Wyniki badania

Wyniki pokazały, że suplementacja probiotykami nie miała znaczącego wpływu na poziomy CB2, ani FAAH. Zauważono jednak tendencję w kierunku poprawy jakości snu w grupie probiotycznej. Poprawa jakości snu zaobserwowana w badaniu naukowców z Poznania jest częściowo zgodna z wynikami innych badań, które również wykazały korzystny wpływ suplementacji probiotykami na różne aspekty związane ze snem. Wkrótce ukażą się kolejne publikacje z przeprowadzonego badania klinicznego. W tym inne wyniki związane z ECS oraz wyniki związane ze wpływem probiotyków na metabolity mikrobiomu jelitowego i wskaźniki stanu zapalnego.

Źródła:

Wiącek J, Podgórski T, Kusy K, Łoniewski I, Skonieczna-Żydecka K, Karolkiewicz J. Evaluating the Impact of Probiotic Therapy on the Endocannabinoid System, Pain, Sleep and Fatigue: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial in Dancers. International Journal of Molecular Sciences. 2024; 25(11):5611. https://doi.org/10.3390/ijms25115611