Wszyscy już słyszeli ostrzeżenia przed suplementami, które mogą być niebezpieczne dla wątroby. Panika osiągnęła już taki poziom, iż niedawno otrzymałem pytanie: „czy hydrolizat kolagenu nie spowoduje uszkodzenia wątroby”! W Internecie opisać można wszystko, tylko znacznie trudniej to udowodnić w dobrze kontrolowanych warunkach klinicznych.
Do dzisiaj nikomu nie udało się wykazać negatywnego wpływu na wątrobę substancji stosowanych w suplementach diety. Podobnie niegroźne są białka serwatkowe, odżywki węglowodanowo-białkowe czy węglowodany w proszku lub żelu (carbo, vitargo, vextrago itd.). Dlaczego więc suplementy i odżywki cieszą się złą opinią? Bo ludzie zawsze boją się tego, co nieznane! Z kolei po kancerogen pierwszej klasy w klasyfikacji IARC (czyli alkohol), u udowodnionym działaniu niszczącym na prawie wszystkie narządy, większość ludzi sięga beztrosko i regularnie. Tak samo dziesiątki tysięcy ludzi sięgają po środki o udowodnionym potencjale związanym z wywoływaniem włóknienia, cholestazy lub nowotworów (np. gruczolaków) i raka wątroby (alfa alkilowane sterydy anaboliczno-androgenne, leki itd.).
Przypadek OxyElitePro
Jednym z wyjątków od reguły była sprawa OxyElitePro. Do dzisiaj nie wiadomo, w jaki sposób składniki preparatu wpływały na wątrobę. W składzie wspomnianego suplementu nie było niczego specjalnego:
- storczykowiec (ekstrakt) / Bauhinia Purpurea,
- bakopa drobnolistna (liście, ekstrakt) / Bacona Monnieri,
- geranium (DMAA, 1,3-Dimethylamylamine HCI),
- Cirsium Oligophyllum,
- nieco johimbiny (w jednej z wersji),
- kofeina w znikomej dawce (100 mg).
Na dodatek nie wiemy, ile osób sięgało po OxyElitePro. Zupełnie czym innym byłaby informacja o skutkach ubocznych, jeśli dotyczyłyby promila stosujących preparat. Poza tym wiele z osób sięgających po „spalacz” używało także innych środków i nikt nie jest w stanie powiedzieć, co konkretnie miało wpływ na niepokojące objawy. W końcu naukowcy podejrzewali, iż uszkodzenie wątroby wywołał dodatek aegeline, jednak nikt tego nie udowodnił. OxyElitePro wycofano, ciężko poszkodowanych zdrowotnie było kilka osób i na tym sprawa się zakończyła.
Groźne dla wątroby „suplementy” spod lady
Trzeba postawić wyraźną granicę pomiędzy suplementami, które pochodzą od dobrze znanych producentów, a dawnymi środkami „spod lady”, które przypominały bardziej sterydy, niż suplementy. I to właśnie środki „sterydopodobne” odpowiadały za przynajmniej 1/3 przypadków uszkodzeń wątroby w bazie danych budowanej dzięki wsparciu amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia. W latach 2004-2014 w USA w 8 centrach związanych z DILIN odnotowano 130 przypadków uszkodzeń wątroby, z czego 45 spowodowały właśnie nielegalne środki anaboliczne. Pozostałe 85 przypadków uszkodzeń wątroby spowodowały np. „chińskie zioła”, „koreańskie zioła”, „leki medycyny ajurwedyjskiej”, Mitragyna speciosa (kratom), black cohosh (pluskwica groniasta), a 58 przypadków dotyczyło produktów wieloskładnikowych. Wśród nich były preparaty pod nazwami (lub pochodzące od firm): “Slimquick”, “Herbalife”, “Move Free” oraz “Airborne”. To nic nowego, od wielu lat ludzie nielegalnie nabywają leki nie dopuszczone do obrotu w Polsce (np. adipex) lub nieznanej jakości mieszanki ziół pochodzących z Chin, Tajlandii lub Korei. Przez wiele lat kwitł handel prohormonami, w tym nawet na największych serwisach aukcyjnych. Wielu producentów z USA zapłaciło drakońskie kary za produkowanie podobnych wyrobów. Potwierdził to wyrok z 22 maja 2012 roku z USA dotyczący sprzedawania pomiędzy marcem 2006 a wrześniem 2009 na witrynie bodybuilding.com 5 „suplementów diety”: I Force Methadrol, Nutra Costal D-Stianozol, I Force Dymethazine, Rage RV5 oraz Genetic Edge Technologies (GET) SUS500. W tej grupie jest dymethazine. Za podobny handel ustalono grzywnę w wysokości 7 milionów dolarów. Jak wiemy, osobną karę dostał producent, firma I Force, a osobną dystrybutor bodybuilding.com.
Po jednym z takich produktów „Muscle Fortress Methyl V-Test” 36-latek doznał uszkodzenia wątroby (osiemnastokrotne przekroczenie normy) oraz pojawiła się u niego żółtaczka. Inny 26-latek stosował przez 4 tygodnie Super DMZ Rx 2.0 (Blackstone Labs). Po 3 tygodniach ściemniał mu mocz, po 4 wystąpiła żółtaczka cholestatyczna. Tak samo zdarzało się, iż „suplementy” z USA bardziej przypominały narkotyki i sterydy, a konkretnie w produkcie Gaspari Nutrition „DETONATE”. Znaleziono tam N,α‐diethyl‐phenylethylamine (N,α‐DEPEA), a to bardzo bliski krewny metamfetaminy. Ta sama wpadka dotyczy produktu o nazwie „CRAZE” od Driven Sports. Gaspari Nutrition sprzedawał „booster” Novedex XT, który podwyższał stężenie testosteronu całkowitego o 283%, a wolnego o 625%. Wszystko za sprawą farmakologii zakazanej przez WADA. Novedex mógł dawać fałszywy wynik na metabolity boldenonu (17beta-hydroxy-5beta-androst-1-en-3-one).
Podsumowanie
Jak na razie nikt nie udowodnił, by suplementy diety stanowiły zagrożenie dla wątroby. Tylko 16% przypadków w bazie DILIN powiązano z suplementami diety, ale były to niestety „sterydopodobne” preparaty, które nie miały nic wspólnego z suplementacją sportową, a dużo z dopingiem. Bardzo wiele przypadków uszkodzeń wątroby wynika ze stosowania nieznanego pochodzenia (np. z Azji) środków.
Referencje:1. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2007 Feb;17(1):92-108. Eight weeks of aromatase inhibition using the nutritional supplement Novedex XT: effects in young, eugonadal men. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=NOVEDEX+XT 2. Rapid Commun Mass Spectrom. 2009 Jan;23(2):207-18. doi: 10.1002/rcm.3861. Metabolism of androsta-1,4,6-triene-3,17-dione and detection by gas chromatography/mass spectrometry in doping control. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19089863 3. Drug Test Anal. 2014 Jul-Aug;6(7-8):805-7. doi: 10.1002/dta.1578. Epub 2013 Oct 14. A methamphetamine analog (N,α-diethyl-phenylethylamine) identified in a mainstream dietary supplement. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24124092 4. http://www.fda.gov/ICECI/EnforcementActions/WarningLetters/ucm392485.htm 5.Victor Navarro “Liver Injury from Herbal and Dietary Supplements” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5502701/ 6.Navarro VJ1, Barnhart H, Bonkovsky HL, Davern T, Fontana RJ, Grant L, Reddy KR, Seeff LB, Serrano J, Sherker AH, Stolz A, Talwalkar J, Vega M, Vuppalanchi R. “Liver injury from herbals and dietary supplements in the U.S. Drug-Induced Liver Injury Network” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25043597/
Dlatego jak kupować suplementy, to najlepiej dobrych firm, przebadane, z certyfikatem np. CE albo EFSA.
Poza tym im mniej chemii i sztucznych dodatków tym lepiej - to co naturalne nam nie zaszkodzi.
Na rynek polski często niestety o jakości decyduje niska cena. Ja dla bezpieczeństwa swojego i rodziny nie oszczędzam na suplementach i kupuję tylko sprawdzone włoskie, szwajcarskie, szwedzkie...
Włoskie, szwajcarskie, szwedzkie może są pewniejsze nic tez z USA czy Chin, ale nie przewyższają polskich, sprawdzonych marek.
Alicja - proszę nie próbuj tutaj szemranego marketingu, pozwoliłem sobie zlustrować konto. Jak ta włoska firma chcę się promować w serwisie to proponuje wykupić reklamę, a nie ludzi w konia robić.
"to co naturalne nam nie zaszkodzi." No na pewno, poczytaj sobie o toksynie botulinowej. Miód też jest naturalny, a wywołuje cukrzycę.
Tak się składa szanowna AlicjoK62, że bardzo często do silnych trucizn można zaliczyć substancje pochodzenia naturalnego.
To, że coś jest naturalne, to nie znaczy, że jest bezpieczne.
Co do polskich firm produkujących dobre produkty - Olimp (odżywki i suplementy dla sportowców, suplementy prozdrowotne), Krotex Pharm (m.in. suplementy prozdrowotne/dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego - vide: Ecomer, Trilac Plus, etc), firma Aflofarm, firma Adamed, etc.
Mam wymieniać dalej ?
Muchomor sromotnikowy też natura :)