Co najbardziej uszkadza mięśnie?

Markerem uszkodzeń mięśni może być wzrost stężenia enzymu (kinazy kreatynowej, w skrócie: CK lub CPK) występującego głównie w mięśniach, sercu, mózgu. Podwyższony poziom CPK świadczy o uszkodzeniu mięśni. Normalna wartość to 55-170 j/L dla mężczyzn oraz 30-135 j/L dla kobiet. [2] W patologicznym rozpadzie mięśni, który może spowodować uszkodzenie nerek, stężenie CPK może wynosić nawet ponad 90 000 jednostek! CK-MB (enzym kinazy kreatynowej specyficzny dla mięśnia sercowego), stężenie troponiny i stężenie mioglobiny służą do diagnostyki zawału mięśnia sercowego.

Po zawale mięśnia sercowego:

• stężenie mioglobiny wzrasta nawet pięciokrotnie powyżej normy w ciągu pierwszych kilku godzin i następnie stabilizuje się na kolejne dni po zawale (od drugiego do dziesiątego dnia),
• stężenie tropininy wzrasta nawet czterokrotnie powyżej normy w ciągu pierwszych kilku godzin i utrzymuje się na wysokim poziomie 2 dni, podwyższenie stężenia nawet 3-4 dni po zawale,
• aktywność CK-MB wykazuje opóźnienie w działaniu, pojawia się 3-6 h po zawale, szczyt (nawet pięciokrotne przekroczenie normy) pojawia się po kilkunastu godzinach od zawału, a osiąga szczyt ~18 h po zawale.

A jak wysiłek fizyczny wpływa na mięśnie?

Wydaje się, że istnieje różnica ilościowa w odpowiedzi na różne rodzaje wysiłku. Na przykład, po maksymalnych ćwiczeniach ekscentrycznych zginaczy przedramion, Clarkson i wsp. zaobserwowali, że stężenie kinazy kreatynowej we krwi zaczęło wzrastać po 2 dniach i osiągnęło szczyt po 4 dniach (2500 U/L). U niewytrenowanych mężczyzn wysokiej intensywności ćwiczenia o komponencie ekscentrycznym spowodowały wzrost stężenia kinazy kreatynowej do 2143 U/L po 5 dniach.

Newham i wsp. określili, iż maksymalne stężenia kinazy kreatynowej wynoszą od 1500 do 11 000 j/L, również po maksymalnym wysiłku ekscentrycznym. Wydaje się, iż trening większych grup mięśni powoduje większą odpowiedź. Po treningu ekscentrycznym m. czworogłowego uda (prostuje staw kolanowy) stężenie CPK wyniosło 6988 ± 1913 U/L na trzeci dzień po ćwiczeniach. Trening biegowy (zbieganie ze wzniesienia) wywołał o wiele słabszą odpowiedź, np. wzrost CPK do 339 ± 379.6 U/L po 24 h [Byrnes i wsp.] oraz między 425-460 U/L [Schwane i wsp.]. Roger G. Eston i wsp. uzyskali stężenie CPK wynoszące 400-580 U/L po 2-4 dniach po zbieganiu, przy nachyleniu 10%. Z kolei schodzenie w dół wywołuje odpowiedź szacowaną ma 700-1500 U/L, w okresie 4-7 dni po ćwiczeniach.

Podsumowanie

Vincent HK i wsp. badali wpływ 5 serii przysiadów, 3 serii wyciskania nogami, 3 serii wykroków i 3 serii prostowania nóg siedząc, w dniu nastawionym na przednią część uda. Na drugiej sesji wzięto pod uwagę 6 serii uginania nóg leżąc, 3 serie uginanie nogi, 4 serie martwego ciągu na prostych nogach. Wszystkie ćwiczenia wykonywano w zakresie 12 powtórzeń maksymalnych na danym ciężarze.

Maksymalny izometryczny moment siły spadł po ćwiczeniach (przy prostowaniu przy 90 stopniach, przy uginaniach przy 80 stopniach) o 17-30%. Stężenie kinazy kreatynowej wynosiło 1349 U/L (dla osób wytrenowanych) oraz 3272 U/L (dla osób niewytrenowanych).

Co najciekawsze, grupa wytrenowana odczuwała o wiele większy ból mięśni, mimo iż de facto ich mięśnie o wiele słabiej odczuły trening (mniejszy wzrost CPK). Wzrost stężenia CPK zależy od objętości, intensywności (ciężaru), wytrenowania oraz wielkości zaangażowanych grup mięśni. Są wyjątki od reguły, w 33 numerze „Crossfit journal” przytoczona jest historia zapaśnika, rangera i członka oddziału antyterrorystycznego SWAT -Briana- który po wykonaniu treningu crossfit (wymachy sztangielką - ang. swings w seriach po 50 powtórzeń) - doznał rozpadu mięśni szkieletowych (rabdomiolizy) - co skończyło się dla niego pobytem w szpitalu, katastrofalnym bólem i koniecznością podawania 16 mg morfiny co dwie godziny! W momencie przyjęcia do szpitala u briana cpk wynosiło 22 000. w ciągu dwóch dni wzrosło do 98 000! Historia Briana skończyła się dobrze, wrócił on do ćwiczeń. Tymczasem w literaturze opisany jest ekstremalny przypadek rabdomiolizy po ... zwykłej, godzinnej sesji na rowerze stacjonarnym. Jak wiemy w etapie przygotowań do zawodów niektórzy kulturyści stosują aeroby nawet 8-10 x tygodniowo po 45-60 minut.Mężczyzna po godzinnej sesji na rowerze miał gorsze wyniki niż po ultra maratonie, CK wynosiło ponad 310 tysięcy j/L!

Referencje:

Roger G. Eston DPE, Jane Mickleborough MCSP MSct and Vasilios Baltzopoulos PhDt “Eccentric activation and muscle damage: biomechanical and physiological considerations during downhill running” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1332286/

Vincent HK1, Vincent KR. “The effect of training status on the serum creatine kinase response, soreness and muscle function following resistance exercise” https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9351689