W XXI wieku mamy do czynienia z plagą otyłości. Moim zdaniem oznaczenia na produktach niewiele dają, są traktowane tak samo, jak ostrzeżenia na butelkach z alkoholem, napisy w sklepach monopolowych czy zdjęcia i napisy ostrzegawcze na paczkach z papierosami. Niemniej naukowcy chcieli się przekonać, czy znakowanie opakowań przynosi jakieś skutki.
Informacje na opakowaniach żywności a wybory żywieniowe
Źródło: Grummon AH, Gibson LA, Musicus AA, Stephens-Shields AJ, Hua SV, Roberto CA. Effects of 4 Interpretive Front-of-Package Labeling Systems on Hypothetical Beverage and Snack Selections: A Randomized Clinical Trial. JAMA Netw Open. 2023;6(9):e2333515. doi:10.1001/jamanetworkopen.2023.33515
Badanie naukowe
Celem omawianego badania naukowego było sprawdzenie wpływu umieszczania na opakowaniach rozmaitych znaków na wybory żywieniowe. Uczestnicy interwencji zostali losowo przydzieleni do przeglądania produktów z 1 z 5 systemów etykietowania żywności, w tym kontrolnym (tylko etykiety kalorii) lub 1 z 4 interpretacyjnych systemów etykietowania:
- Zielone etykiety („wybieraj często tego rodzaju pokarm”) dodawane do zdrowej żywności.
- Etykiety z pojedynczymi sygnalizacjami świetlnymi dodawane do zdrowej, średnio zdrowej i niezdrowej żywności (wg kolorów sygnalizacji świetlnej spotykanej w ruchu drogowym; czerwone – kiepskie produkty; pomarańczowe – średnie; zielone - zalecane).
- Etykiety zawierające równoważnik kalorii związany z aktywnością fizyczną (to znaczy, ile trzeba np. chodzić, by „spalić” tyle kalorii, co jest zawarte w produkcie).
- Etykiety ostrzegawcze, dotyczące składników odżywczych dodawane do produktów o dużej zawartości kalorii, cukru, tłuszczów nasyconych lub sodu.
Co faktycznie daje umieszczanie informacji i ostrzeżeń na opakowaniach?
Ostrzegawcze etykiety pozwoliły zmniejszyć liczbę kilokalorii o 7-10%.
Etykiety w postaci znaków sygnalizacji świetlnej (złe-średnie-dobre produkty), informacje, ile trzeba np. chodzić, by „spalić” tyle kalorii, co jest zawarte w produkcie i etykiety o groźnych składnikach odżywczych, wywołały silniejsze reakcje, niż etykiety zielone, sugerujące, że produkt jest dobry dla zdrowia.
Te pierwsze silniej przyciągały uwagę, skłaniały do myślenia o skutkach zdrowotnych spożywania danego rodzaju przekąsek, budziły negatywne emocje, zniechęcały do kupowania niezdrowych produktów i zachęcały do wybierania zdrowszych.
4 systemy etykietowania doprowadziły do wybierania zdrowszych przekąsek. Uczestnicy wybierali mniej gramów cukru i mniej gramów tłuszczów nasyconych w porównaniu do grupy kontrolnej. Jedynie etykiety dotyczące aktywności fizycznej doprowadziły do zmniejszenia spożycia sodu w przekąskach.
Komentarz i podsumowanie
Nie wiemy, czy tego rodzaju reakcje będą występować stale, czy szybko zostaną stępione. Mózg się bardzo szybko adaptuje. Na początku szokujące obrazy, informacje, etykiety, znaki odnoszą skutek, a później człowiek staje się obojętny. Widać to najlepiej w przekazach medialnych, dobre informacje się nie sprzedają, odbiorca musi być zaszokowany.
Jeśli ktoś byłby zalany znakami ostrzegawczymi na opakowaniach żywności, to w końcu przestanie na nie reagować. Wydaje się, iż nie da się uniknąć wpajania pewnych zachowań, nawyków, wzorców od początku życia. Jeśli się przegapi pewien okres rozwoju, to może być za późno na zmiany.
Referencje:
Grummon AH, Gibson LA, Musicus AA, Stephens-Shields AJ, Hua SV, Roberto CA. Effects of 4 Interpretive Front-of-Package Labeling Systems on Hypothetical Beverage and Snack Selections: A Randomized Clinical Trial. JAMA Netw Open. 2023;6(9):e2333515. doi:10.1001/jamanetworkopen.2023.33515
